'Yêu thương là gì': Hiểu về tình yêu để thực sự quan tâm đến người khác

Yêu thương là việc tạo ra một không gian an toàn trong mối quan hệ, nơi mà lo lắng và sợ hãi không còn. Tìm kiếm an toàn không chỉ mang lại bất ổn mà còn làm mất đi sự kỳ vọng. Mọi người đều mong muốn một mối quan hệ ổn định để yêu và được yêu, nhưng liệu đó có phải là tình yêu không nếu mỗi người chỉ tìm kiếm an toàn cho chính mình? Nếu ta không biết cách yêu thương, thì trong ta không tồn tại tình yêu.

Yêu thương là gì?

Dường như tất cả mọi người, từ nhà báo đến nhà thuyết giáo, đều không ngừng nói về tình thương, lòng tôn kính và sự yêu thích. Tôi yêu quê hương của mình, sùng bái cuốn sách, ngưỡng mộ vẻ đẹp của thiên nhiên, tận hưởng niềm vui, và say mê người bạn đời của mình,... Liệu tình yêu có phải chỉ là một ý niệm không? Nếu vậy, nó có thể được tạo dựng, thúc đẩy và điều chỉnh theo bất kỳ hướng nào mà bạn mong muốn.

Tôn trọng Thượng Đế không chỉ là việc tin vào ý tưởng của bản thân, mà còn là việc coi trọng những giá trị cao quý và thiêng liêng mà bạn cho là đáng kính trọng. Vì vậy, việc 'Tôi tôn trọng Thượng Đế' trở nên vô nghĩa. Khi bạn thờ phụng Thượng Đế, bạn thực ra đang thờ phụng chính bản thân mình - điều này không thể coi là tình thương yêu.

Vì không thể giải quyết được khái niệm về tình thương yêu này, chúng ta thường trốn vào thế giới trừu tượng, mơ hồ. Tình thương yêu có thể là giải pháp tối ưu cho mọi khó khăn, trở ngại và nỗi lo của con người, vậy làm thế nào chúng ta có thể hiểu rõ hơn về yêu thương? Chỉ bằng cách định nghĩa, đã có đủ cách mô tả về nó, thậm chí là sai lệch và biến tướng.

Yêu thương đối với mỗi người, ngủ với ai đó, chia sẻ tình cảm, tình thân,... - những điều như thế thường được hiểu như là tình yêu - là những khái niệm cá nhân và hạn chế đến mức mà các tôn giáo thậm chí còn tuyên bố rằng tình yêu là thứ gì đó lớn hơn nhiều. Trong khái niệm tình yêu của con người, chúng ta thấy chỉ toàn là sự ham muốn, ganh tỵ, cạnh tranh, khao khát chiếm hữu, kiểm soát và can thiệp vào suy nghĩ của người khác; họ cho rằng tình yêu đúng nghĩa thì khác biệt, nó vô cùng thiêng liêng, cao quý, trong trắng và tinh khiết.

Trên toàn thế giới, những người 'thần đồng' vẫn khẳng định rằng tội lỗi lớn nhất là nhìn nhận phụ nữ, rằng bạn không thể tiếp cận Thượng Đế nếu đắm chìm trong ham muốn, vì vậy họ từ chối vấn đề đó một cách quyết liệt. Khi từ bỏ ham muốn, họ cũng từ chối toàn bộ vẻ đẹp của thế gian này. Họ khiến trái tim và tâm hồn mình trở nên khô cứng khi loại bỏ đi cái đẹp chỉ vì nó liên quan đến nhan sắc phụ nữ.

Chúng ta có thể phân chia tình yêu thành yếu tố thiêng liêng và hữu hình, hay chỉ có một loại tình yêu thuần túy? Liệu tình yêu chỉ dành riêng cho một người duy nhất, và khi bạn nói yêu một ai đó, điều đó có nghĩa là bạn loại trừ tình yêu đối với người khác? Tình yêu là cá nhân hay toàn diện, là đạo đức hay tiêu cực, là riêng tư hay cộng đồng?

Nếu yêu thương toàn nhân loại, liệu bạn còn yêu thương một cá nhân cụ thể nữa không? Tình thương yêu là cảm xúc? Sự rung động? Sự hấp dẫn và ham muốn? Tất cả những câu hỏi này thể hiện rằng chúng ta vẫn mang theo những ý tưởng về tình thương yêu, về những gì nên và không nên làm, những khung mẫu được định hình bởi văn hóa, xã hội.

Vì vậy, để tìm hiểu về tình thương yêu, điều quan trọng nhất là chúng ta phải từ bỏ những lý tưởng và quan niệm về điều nên và không nên làm, đó là cách đơn giản nhất để giải quyết những vấn đề thực tế trong cuộc sống.

Bây giờ, làm thế nào chúng ta có thể khám phá về ngọn lửa của tình thương yêu - không để giải thích, mà để thấy được ý nghĩa to lớn của nó? Đầu tiên, tôi từ chối mọi điều mà xã hội, gia đình, bạn bè và sách vở nói về tình thương yêu, bởi tôi muốn tự mình khám phá. Đây là một vấn đề nhân sinh lớn lao, nó liên quan đến toàn bộ loài người, có hàng ngàn cách định nghĩa về yêu thương và chính tôi cũng đang bị bắt trong một khung mẫu nào đó, hoặc bị ảnh hưởng bởi sở thích cá nhân tại thời điểm đó.

Vì vậy, để hiểu rõ hơn, trước tiên tôi phải thoát khỏi những thành kiến, quan niệm của mình để không bị rối loạn và bị tổn thương dưới tác động của mọi thứ. Có thể chúng ta sẽ hiểu rõ hơn về tình thương yêu thông qua việc nhận biết những điều không phải là tình thương yêu.

Chính phủ kêu gọi tới lòng ái quốc và sự hy sinh, có phải đó là tình thương yêu? Tôn giáo dạy rằng chúng ta phải từ bỏ nhục dục để tôn kính Thượng Đế, có phải đó là tình thương yêu? Tình thương yêu có phải là ham muốn không? Với đa số chúng ta, tình yêu là ham muốn kết hợp với niềm vui, niềm hạnh phúc qua cảm xúc, giác quan, tình yêu thương và sự hài lòng về tình dục.

Tôi không phản đối tình dục, nhưng điều mà tình dục mang lại cho bạn là trạng thái hoàn toàn tự do, phóng túng chỉ trong chốc lát; sau đó, bạn lại trở về với sự lao xao, loạn động trong mình. Vì vậy, bạn cứ muốn trạng thái tuyệt vời này được kéo dài mãi – khi đó, bạn hoàn toàn quên đi bản ngã cũng như mọi ưu phiền, thách thức.

Bạn nói rằng bạn yêu vợ mình. Tình yêu đó đòi hỏi khoái cảm tình dục, niềm thỏa mãn khi có ai đó ở nhà nấu cho bạn bữa cơm, chăm sóc những đứa con của bạn. Như vậy, bạn lệ thuộc vào cô ấy. Cô ấy trao cho bạn thân thể, cảm xúc, sự động viên, chỗ dựa an toàn và niềm hạnh phúc. Bỗng nhiên, cô ấy ngoảnh mặt làm ngơ, cô ấy bỏ bạn đi với người khác, điều này khiến trạng thái quân bình cảm xúc trong bạn bị phá hủy, đó là sự ghen tuông đi cùng với nỗi đau, lo âu, thù hận và cả bạo lực.

Vì vậy, sự thật ở đây là cho đến chừng nào họ thuộc về tôi, tôi có thể dựa vào họ để khiến các nhu cầu của mình được thỏa mãn, thì tôi yêu họ; nhưng nếu họ không còn là của tôi nữa, họ ngừng đáp ứng những điều tôi cần, tôi bắt đầu ghét bỏ họ. Do đó, có sự đối chọi, chia cách trong bạn; khi bạn cảm nhận được sự tách biệt chính mình khỏi người khác hay vật khác, thì đó không phải là tình thương yêu.

Nhưng nếu bạn có thể sống với vợ hay chồng mình mà không xuất hiện những suy nghĩ dẫn đến tình trạng mâu thuẫn cùng các tranh cãi bất tận trong tâm trí, có lẽ bạn sẽ biết yêu thương là gì, khi ấy bạn hoàn toàn tự do và người bạn yêu thương cũng vậy. Ngược lại, nếu bạn phụ thuộc vào người kia vì những lạc thú của mình, bạn chỉ có thể làm nô lệ cho họ. Vì vậy, trong tình yêu phải có sự tự do, cho người kia và cả cho chính bạn.

Trong việc lệ thuộc và tìm kiếm sự ủng hộ về mặt tinh thần từ người khác, luôn tồn tại âu lo, sợ hãi, ganh tỵ và tội lỗi. Nỗi sợ hãi không thể hiện diện cùng tình thương yêu; một tâm trí phiền não, đa cảm, ủy mị, hoặc đầy ắp ham muốn lạc thú, sẽ không bao giờ biết đến yêu thương.

Vì suy nghĩ là quá khứ, nó không thể bồi dưỡng và vun đắp cho tình yêu thương. Tương tự như thế, sự ganh tỵ thuộc về quá khứ không thể vây hãm, cầm tù được yêu thương vốn luôn hiện hữu trong thực tại, vì thế không ai có thể nói rằng “Tôi sẽ yêu” hoặc “Tôi đã yêu”. Nếu bạn hiểu về tình thương yêu, bạn cũng sẽ không theo đuổi bất kỳ một đối tượng nào – yêu thương không phải là vâng lời, tuân phục, trong tình yêu không có sự tôn kính hay khinh khi.

Thương yêu ai đó có nghĩa là gì? Bạn yêu thương mà không ganh ghét, giận dữ, so sánh, chỉ trích, hoặc can thiệp vào hành vi, suy nghĩ của người ta. Khi bạn thương yêu ai đó với toàn bộ trái tim, tâm thức, thân thể cũng như trọn vẹn sự hiện hữu của mình, làm gì còn chỗ cho sự so sánh hay cho tình thương nào khác?

Trong tình yêu có trách nhiệm và nghĩa vụ hay không, dùng từ như vậy liệu có thỏa đáng? Khi bạn làm điều gì đó vì nghĩa vụ, trong đó không có tình thương. Tất cả những điều mà một người có nghĩa vụ phải thực hiện đều đang hủy hoại con người họ. Nếu bạn bị bắt buộc thực hiện một điều bởi đó là trách nhiệm, làm sao bạn có thể yêu thích việc mình đang làm? Tình thương yêu không khi nào đòi hỏi trách nhiệm hay nghĩa vụ.

Không may, hầu hết các bậc phụ huynh nghĩ rằng họ có trách nhiệm với con cái của mình và thể hiện điều đó ở việc dạy dỗ con trẻ về những điều nên hoặc không nên làm, vẽ ra cái hình mẫu mà chúng nên theo đuổi hoặc né tránh. Các bậc phụ huynh muốn con mình có được địa vị vững chắc, sự tôn kính trong xã hội; đó là điều họ khao khát đạt được.

Đối với tôi, dường như nơi nào quá đề cao sự nể trọng thì ở đó không có trật tự – ai cũng chỉ quan tâm đến việc làm sao để trở thành những quý ông, quý bà quyền lực, sang cả. Khi họ chuẩn bị cho con cái của mình hòa nhập vào xã hội, họ đang ươm mầm cho sự cạnh tranh, xung đột và tính hung tàn tràn ngập khắp nơi trên Trái đất này. Đó mà là chăm sóc, thương yêu sao?

Quan tâm, săn sóc thật sự cũng giống như khi bạn chăm sóc cho cây cối; bạn tưới nước, tìm hiểu nhu cầu dinh dưỡng, môi trường sống của nó, chọn cho nó loại đất trồng phù hợp nhất, nâng niu và tỉa tót nó với sự âu yếm, dịu dàng. Nhưng khi bạn giúp con mình sẵn sàng hòa nhập vào xã hội, cứ như thể bạn đang chuẩn bị cho chúng bước vào đấu trường vậy. Nếu thương yêu con cái, bạn sẽ không để chúng tham gia vào bất kỳ cuộc tranh giành, ganh đua nào.

Khi người thương yêu ra đi, bạn than khóc; đó là những giọt nước mắt, những lời than van ai oán cho chính bạn hay cho người đã khuất? Bạn đã từng khóc vì ai khác chưa? Bạn khóc, trong sự ngậm ngùi tiếc thương người nằm xuống, hay khóc với sự ta thán cho mình? Nước mắt của bạn chẳng có ý nghĩa gì hết nếu như bạn chỉ đang bận tâm về chính mình. Còn nếu bạn khóc vì bị tước mất một người mà mình hết lòng yêu thương, thì đó không phải là thương yêu thật sự.

Trên thực tế, chúng ta rất dễ dàng xót thương cho chính mình; khi người thân thương của ta đi về cõi vĩnh hằng, bạn khóc vì cảm thấy đau lòng nhưng nỗi đau ấy không đến từ tình cảm của bạn với người đã mất, bạn khóc vì sự tự thán và điều đó khiến bạn trở nên chai sạn, hạn hẹp, tâm trí bạn vô minh, tăm tối.

Khi bạn khóc, đó là vì tình thương, hay chỉ vì mình cô đơn, trơ trọi, yếu hèn – khóc cho số phận và môi trường xung quanh – vậy hóa ra bạn luôn luôn khóc cho chính mình? Nếu hiểu được điều này, tức là tiếp xúc trực tiếp với nó như khi chạm vào một cái cây hoặc bàn tay, bạn sẽ thấy rằng đau khổ cũng là do mình tự tạo, phiền não từ suy nghĩ mà ra, nó là hệ quả của thời gian. Ba năm trước, tôi còn anh trai. Giờ đây, anh ấy từ trần nên tôi thấy cô đơn và đau khổ. Không còn ai để tôi có thể nương tựa nhằm tìm kiếm nguồn an ủi, sự bầu bạn và điều đó làm tôi bật khóc.

Nếu quan sát, bạn có thể thấy toàn bộ diễn trình nội tại này chỉ trong một khoảnh khắc, không mất thời gian nghiền ngẫm, phân tích. Bạn có thể thấy toàn bộ cơ cấu và bản chất của thứ nhỏ nhặt, tồi tệ này, được gọi là cái tôi – nước mắt của tôi, gia đình, quốc gia, niềm tin của tôi… – tất cả những thứ vị kỷ đó đều hiện diện bên trong bạn.

Khi nhìn thấy nó bằng trái tim, không phải bằng trí tuệ, từ tận đáy lòng mình, thì bạn có được chiếc chìa khóa nhằm đoạn tuyệt với sự phiền não. Phiền não và yêu thương không thể đồng hành, nhưng trong thế giới của những niềm tin và giáo điều, sự đau khổ được lý tưởng hóa và tôn thờ; toàn bộ điều này ám chỉ rằng bạn không bao giờ thoát khỏi sự đau khổ, trừ phi thông qua một cánh cửa đặc biệt, cũng là toàn bộ cấu trúc của một tổ chức tâm linh nào đấy đang tận dụng, vơ vét, trục lợi.

Vì vậy, nếu hỏi yêu thương là gì, có lẽ bạn sợ phải đối diện với câu trả lời. Nó có thể gây biến động hoàn toàn, phá tan gia đình bạn, lỡ như bạn phát hiện ra rằng mình không thương yêu vợ chồng, con cái đúng nghĩa thì sao? Bạn có thể phải làm lung lay mái nhà do chính tay mình gây dựng, mọi thứ không bao giờ trở lại khởi điểm được nữa.