Yếu tố hiện thực và tình cảm lãng mạn trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam

Yếu tố hiện thực và tình cảm lãng mạn trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam

1. Phân tích Yếu tố hiện thực và tình cảm lãng mạn trong truyện ngắn Hai đứa trẻ của Thạch Lam, mẫu 1:

Theo M. Gorki, 'Văn học là nhân học'; do đó, trong văn học, vẻ đẹp nhân bản của con người luôn là một phương tiện thẩm mĩ, nơi chất thơ và tình cảm lãng mạn hòa quyện. 'Hai đứa trẻ' của Thạch Lam là bằng chứng điển hình cho điều này.

Bức tranh hiện thực của phố huyện nghèo và bài thơ trữ tình đặc sắc là hai khía cạnh của tác phẩm. Tác phẩm đã khắc sâu nỗi buồn, lòng trắc ẩn của cuộc sống con người vào tâm hồn đọc giả.

Phố huyện nghèo xơ nghèo xác hiện lên như một bức tranh hiện thực, nhìn từ góc nhìn của nhà văn. Hoàng hôn tàn trên miền quê với 'mặt trời đã lấp sau rặng tre, nhìn lên chỉ thấy khóm tre màu đen kịt trên nền trời phớt hồng'. Dàn nhạc của ếch nhái bắt đầu văng vẳng kêu ran ngoài đồng, tạo nên buổi chiều êm đẹp như bản ru, như mọi chiều khác.

Là một bức tranh nghệ thuật, con phố huyện vắng vẻ hiện lên trong khung cảnh chợ chiều, chỉ còn vài người bán đang gói ghém, vài đứa trẻ nghèo đang nhặt nhạnh những thứ vụn lạc... Hình ảnh ấy từng xuất hiện trong 'cơn gió lạnh đầu mùa'' nhưng vẫn mang theo một nỗi buồn khó diễn đạt vào thời khắc hoàng hôn trong Hai đứa trẻ.

Tuy nhiên, bức tranh phố huyện không chỉ là phong cảnh mà còn là bức tranh của cuộc sống con người. Một thực tế của miền quê hẻo lánh, một chút không khí của thành phố mang lại qua từng chuyến tàu đêm. Cuộc sống ở phố huyện là gì? Đó là cuộc sống lao động của những người quen thuộc với Liên, nhân vật chính trong tác phẩm. Mỗi người đều có một đời sống, từ bác phở Siêu, chị Tí, ông hát xẩm, bà Thi điên đến chính Liên. Họ chủ yếu là ngồi nghe tiếng trống thu không rồi đóng cửa quán, đợi chờ. Thực tế không làm ta ngạc nhiên, đó là phố huyện nghèo với những người lao động cần cù một cách đầy thương tâm.

Nhưng tất cả những thực tế như vậy đều được đặt trong ánh nhìn lãng mạn của văn chương.

Thời gian không trôi nhanh hay tan vào bóng tối trong cuộc sống của phố huyện. Thời gian diễn ra từ từ theo sự phát triển của tâm hồn. Từ 'tiếng trống thu không' đến một câu văn nhẹ nhàng: 'chiều, chiều tối' vang lên, rồi bầu trời nhấp nhô khi đêm buông xuống, không gian trở nên yên bình với 'vòm trời với ngàn ngôi sao ganh ghét lấp lánh'. Mỗi khoảnh khắc lại mang theo một cảnh vật khác nhau, được làm phong phú hơn nhờ những câu văn tươi mới, uyển chuyển.

Buổi chiều nào cũng trở nên nhẹ nhàng như lời ru khi được nhìn nhận qua góc nhìn của Nam Cao, Vũ Trọng Phụng. Chỉ có tâm hồn lãng mạn của Thạch Lam mới có độ mượt mà đặc trưng của thơ ca.

Tài năng thực sự là khả năng hòa quyện giữa hai tâm hồn quan sát - nhà văn và nhân vật. Đó không chỉ là quan sát chính xác của nhà văn mà còn là cảnh tượng diễn ra trong tâm trí của nhân vật Liên. Sự giật mình của Liên là minh chứng rõ ràng. 'Liên quên mất! Bây giờ, hắn vội vàng đốt đèn, sắp xếp những quả san đen'.

Đêm bắt đầu buông xuống, một đêm mùa hạ êm đềm và hương gió mát. Có rất nhiều câu văn như vậy, được sử dụng một cách tinh tế, đạt đến đỉnh cao của nghệ thuật. Có thể cảm nhận được tâm hồn nhà văn và tâm hồn của nhân vật Liên khi phố huyện chìm đắm trong tĩnh lặng. 'Theo dõi những bóng người trở về muộn từ xa trong đêm' qua con mắt của Liên.

Khi tối về, phố huyện chỉ còn lại những ánh sáng nhỏ từ những căn nhà ven đường. Con mắt thơ mộng không chỉ dừng lại ở ánh sáng thực tế mà còn tìm kiếm cái mong manh của những đốm sáng. Dù 'ngàn sao đua nhau nhấp nhô' nhưng vẫn là hữu hạn trong không gian vô tận. Ánh sao vẫn cô đơn, ánh sáng từ những đom đóm trong kẽ lu bàng lại làm tăng thêm nỗi buồn khó tả. Ánh sáng hiếm hoi của thiên nhiên được nhà văn chớp nhanh trong ánh nhìn lãng mạn. Chính ở đó là chất thơ. Tất cả chỉ là những sự kiện bình thường diễn ra trong cuộc sống hàng ngày.

Đèn nhỏ của chị Tí tỏa sáng một khoảnh khắc. Nhìn từ xa, một bức tranh nghệ thuật đầy đủ với hai 'dải màu' sáng tối. Khuôn mặt của người phụ nữ chân quê, chất phác, đã trải qua nhiều khó khăn để kiếm bát cơm, manh áo. Cuộc sống gia đình bận rộn, đen tối. Nhưng mỗi tối, chị ấy lại thắp lên một ánh đèn như thế. Có vẻ như để thêm thu nhập, nhưng họ chỉ bán lấy lệ.

Vậy thì họ đến đây vì điều gì? Có lẽ vì cuộc sống. Và phố huyện về đêm là nơi họ gọi là nhà... Âm thanh của cuộc sống truyền ra từ lời đối thoại, từ hoạt động của con người ở đây. Mỗi người góp một chút ánh sáng, một ít hương vị, âm thanh. Tất cả hòa quyện tạo thành một bức tranh phố nghèo.

Chỉ một vài nét chấm phá nhưng tất cả những con người nhỏ bé trong tác phẩm đã hình thành nên bức tranh tổng thể của cuộc sống.

Trong khi ở Nam Cao là những cảnh sống hiện thực khó khăn với nước mắt và đói kém, miếng ăn và áp lực, thì cuộc sống thực tế trong văn Thạch Lam được đo lường bằng đơn vị 'lãng mạn'. Nét vẽ nhẹ nhàng và uyển chuyển của ông đã mô phỏng một cách tinh tế. Phố huyện nghèo và cũng có nhiều lí do để cư dân lao vào cuộc sống đấu tranh. Nhưng ở đây, không khí thực sự hòa mình, tràn đầy tình người, và mỗi người ra về chắc chắn giữ lại sự ấm áp quen thuộc dù có buồn bã.

Sự hoàn hảo giữa hiện thực và lãng mạn đã tạo nên chất văn nhẹ nhàng, thanh thoát của Thạch Lam, tiết lộ bức tranh 'gương mặt buồn' nhân hậu đặc sắc.

Quay trở lại hoạt động về đêm trên phố huyện, chất lãng mạn không chỉ giới hạn ở cảnh quan mà chìm sâu vào hồi tưởng về chị em Liên. Đây là điểm nhấn mà nhà văn chăm chút. Liên để lại ấn tượng mạnh mẽ bởi tâm hồn sâu sắc và phức tạp.

Khi đêm buông xuống, Liên chìm đắm trong nỗi buồn trước bức tranh hình khắc của phố huyện. Cảm xúc buồn bén tỏa ra từ tiếng trống thu không vang vọng như hấp dẫn tâm hồn. Một cảnh tượng khiến chị cảm thấy xót xa là những đứa trẻ nhỏ đang lạc trong chợ để kiếm một số ít đồ ăn. Liên không giữ được lòng trẻ con. Nỗi buồn trong lòng chị là dấu hiệu của sự 'trưởng thành' về tâm hồn. Bức tranh của phố huyện nghèo, vắng vẻ, bị che đậy bởi bóng tối hư vô. Cuộc sống ở đây đã chiếm trọn trái tim của Liên. Chẳng qua nếu thiếu đi điều gì đó, chị đã nói lên ngay lập tức.

Nhưng mọi thứ vẫn như vậy, thậm chí tiếng cụ Thi đôi khi khiến Liên sợ hãi. Tuy nhiên, đó vẫn là một cảm giác quen thuộc, cụ có vẻ dễ thương và đáng thương. Mỗi câu chuyện, mỗi đời sống của mỗi người đều in sâu trong tâm trí non ướt của Liên.

Cuộc sống của mỗi người góp phần tạo nên bức tranh cuộc sống của cộng đồng nhỏ ở vùng quê nghèo. Trong môi trường chật hẹp này, chúng ta thấy sự hạn chế của xã hội. Chợ tiêu điều, các quán hàng và những khoảng đất trống 'lác đa lác đác trước lều' cùng những 'con người ấy' là hình ảnh quen thuộc ngày qua ngày.

Tuy nhiên, Liên mang đến sự khác biệt. Hành động kỳ quặc, vô nghĩa như 'đợi tàu' chính là chiều sâu của tác phẩm. Liên đón nhận chiếc tàu với sự háo hức của một đứa trẻ, kiên nhẫn chờ đợi, tìm kiếm niềm vui.

Chiếc tàu đến như mong đợi, nhưng ánh sáng của toa tàu giảm đi. Sự vô tâm của tàu khiến Liên trải qua niềm vui ngắn ngủi và nỗi buồn không lý do. Tiếng rầm của tàu tan biến trong đêm, không gian phố huyện trở nên bình yên. Liên không rõ liệu mình nên vui hay buồn, khi niềm vui tạo ra bởi chính cô tự tạo nên, sau đó nhanh chóng mất đi. Nhưng trong thế giới nhỏ bé của con người, Liên vẫn giữ niềm hy vọng hàng ngày trong chuyến tàu đêm. 'Liên thấy mình sống giữa bao nhiêu sự xa xôi ', nhưng cuối cùng cô vẫn 'ngập vào giấc ngủ yên tĩnh, cũng yên tĩnh như đêm ở trong phố, tĩnh mịch và đầy bóng tối'. Tương lai của Liên, một cô bé, không khác gì tương lai chị Dậu trong 'Tắt đèn' của Ngô Tất Tố. Với cả hai, ánh sáng phía trước chỉ là ảo vọng, nhưng niềm hy vọng vẫn là nguồn động viên.

Chất lãng mạn không chỉ nằm trong cảnh đợi tàu mà còn ẩn sau ý nghĩa của nó. Cuộc sống bon chen không làm Liên chìm đắm, mà ngược lại, cô giữ được tâm hồn trẻ trung, đầy hi vọng. Tâm hồn của Liên là một bài thơ hoàn chỉnh, một sự thật mà Thạch Lam đã tài năng tạo nên. Liên là tia sáng chói lọi trong thế giới tối tăm, làm nổi bật chất hiện thực và lãng mạn trong câu chuyện, trở thành người kể chuyện xuất sắc.

2. Sự Hiện Thực và Vẻ Lãng Mạn trong Truyện Ngắn Hai Đứa Trẻ của Thạch Lam, Mẫu 2:

Khi nhắc đến nhà văn Thạch Lam, người ta không chỉ gợi nhớ đến một giọng văn trong trắng, giản dị, và thâm trầm mà còn liên tưởng đến ông qua những truyện ngắn kết hợp tinh tế giữa sự hiện thực và vẻ lãng mạn. 'Hai Đứa Trẻ' chính là một ví dụ điển hình.

Tác phẩm xuất hiện trong tập 'Nắng Trong Vườn' (1938), truyện ngắn này vừa tái hiện hình ảnh phố huyện nghèo mạnh mẽ, vừa mang đậm dấu ấn của một bài thơ trữ tình đầy cảm xúc. Chất hiện thực trong truyện được thể hiện qua cuộc sống chân thực, không tô điểm. Nó là cuộc sống của những con người tại phố huyện, những người sống với những khó khăn khôn cùng.

Chị Tí mỗi ngày đi săn cua, bắt tép, và chỉ khi tối về chị mới bắt đầu bán nước. Dù cả ngày làm việc, chị kiếm được ít lắm. Khách hàng của chị cũng rất hiếm, chỉ là một số phu gạo, phu xe, và đôi khi có mấy chiến sĩ trong huyện hoặc người thân của thầy thừa đến gọi mua tôm.

Gánh hàng phở của bác Siêu trở nên xa xỉ trong cuộc sống của dân làng vì nó là một món quà đắt tiền. Nhìn vợ chồng nhà bác xẩm, ta thấy họ đóng góp câu chuyện bằng những âm thanh của đàn bầu, thằng con bò nghịch ngợm với rác bẩn bên đường. Cửa hàng của chị em Liên không khá hơn, ngày nào cũng chỉ bán được hai bánh rưỡi xà phòng. Bà cụ Thi mua hàng và ra về trong tiếng cười ma quái. Chợ giữa phố đã vắng lâu, chỉ còn lại rác, vỏ bưởi và lá cây. Cảnh chợ họp là thước đo cuộc sống, nhưng ở phố huyện, Thạch Lam mô tả một bức tranh thực tế về con người và thiên nhiên, mang đầy sự đau thương.

Ngoài chất hiện thực, chất lãng mạn của truyện được tác giả thể hiện rõ nét. Thể hiện qua diễn biến tâm lý của nhân vật, bức tranh thiên nhiên và ngôn ngữ tinh tế. Thạch Lam, qua giọng điệu tâm tình, đưa chúng ta vào một bức tranh quê yên bình nhưng đầy thơ mộng. Miền quê có ánh hoàng hôn cháy đỏ, và buổi chiều êm đềm. Phố huyện không sáng trưng, chỉ có ánh đèn lờ mờ. Bức tranh đêm ở phố huyện trữ tình và lãng mạn: 'Trời bắt đầu đêm, mùa hạ êm như nhung, tiếng ếch nhái kêu ran. Vòm trời đầy sao lấp lánh, đèn đom đóm bay làm bầu không trung yên bình. Chị em Liên đứng chờ tàu đêm, mong chút ánh sáng và sự sống.

Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật tăng cường chất lãng mạn. Thạch Lam mô tả tâm trạng của Liên chi tiết. Liên là cô gái giàu lòng trắc ẩn, cảm thấy buồn trước cảnh hoàng hôn. Chị thích mùi đất quê, thương những đứa trẻ nhặt rác sau chợ, nhưng chẳng có gì để cho họ. Trong giấc mơ, Liên thấy mình nhỏ bé như ngọn đèn mờ dần. 'Hai đứa trẻ' không cần cốt truyện, chỉ là sự kiện đoàn tàu đêm của chị em Liên. Giọng văn bàng bạc, thể hiện sự quyện hòa của hiện thực và lãng mạn.

Đánh giá 'Hai đứa trẻ' không chỉ qua cốt truyện, mà còn qua sự kiện đoàn tàu. Giọng văn nhẹ nhàng, trữ tình. Hiện thực và lãng mạn kết hợp tạo nên thành công cho tác phẩm và sự nghiệp của Thạch Lam.

"""""""-KẾT THÚC"""""""---

Ngoài những điều đã được chia sẻ, các bạn có thể khám phá thêm về phần Tạo nội dung đặc sắc cho bài Vĩnh biệt Cửu Trùng Đài để chuẩn bị cho buổi học sắp tới.

Đồng thời, Phân tích tâm trạng của Chí Phèo khi bị Thị Nở từ chối sống chung là một bài học quan trọng trong chương trình Ngữ Văn 8, mà mọi người cần chú ý đặc biệt.