[Youth Confession] Cách Tạo Content Storytelling

1. Tại Sao Content Storytelling Đang Là Mốt?

Câu Chuyện Làm Ta Muốn Đọc

Câu Chuyện Thu Hút Từ Bé Đến Lớn

... Và Tại Sao Mọi Người Thích Đọc Câu Chuyện?

Vì Chúng Ta Chỉ Sống Một Cuộc Đời

Không ai có thể sống hai cuộc đời... trừ Hoài Linh trong phim sống với hai bà vợ, hai gia đình ở hai căn nhà khác nhau. Con người chỉ có một cuộc đời và không ai giống ai. Chúng ta đều muốn trải nghiệm cuộc sống mới mẻ vì áp lực và bộn bề cuộc sống.

Đọc câu chuyện của người khác và tưởng tượng là một thú vui tao nhã... và tính tò mò của con người... bạn có tò mò về câu chuyện giật chồng của một bé xinh tươi trong công ty không? Nếu có, thì để mình kể cho bạn nghe...

2. Bắt Đầu Viết Content Storytelling Như Thế Nào?

Bắt đầu viết content storytelling, bạn cần thích kể chuyện. Dù bạn là người hướng nội hay hướng ngoại, bạn cũng có những câu chuyện muốn kể. Vậy tại sao bạn không thể kể chúng ra?

Có hàng tá câu chuyện mà bạn có thể kể mỗi ngày, và bạn sẽ kể chúng một cách có khiếu luôn. Ví dụ như:

- Câu chuyện ma đời thực mà bạn đã trải qua

- Bắt đầu công việc kinh doanh của mình

- Lần đầu tiên đi phỏng vấn xin việc

- Lần đầu tiên tặng quà cho bố mẹ

- Khiến cảm xúc lên xuống vì chuyện vui nhạt

- Trải nghiệm lần đầu đứng trước đông người

....

Mỗi ngày, có vô số câu chuyện chúng ta có thể chia sẻ... và chia sẻ chân thật về cuộc sống hàng ngày của chúng ta, những trải nghiệm thực tế mà chúng ta đã trải qua (nếu không kể về chính mình thì còn gì để kể).

Nhiều người nghĩ rằng Content Storytelling phải là một loại nội dung dài, từ 1000 đến 2000 từ gì đó, phải có kịch bản, bố cục rõ ràng... nhưng thực sự có cần thiết như vậy không? (ở đây là việc bắt đầu với Content Storytelling thôi chứ không phải viết một câu chuyện 'đình đám siêu hấp dẫn' nào)

Việc chia sẻ những trải nghiệm trên Facebook là bước khởi đầu để bất cứ ai cũng có thể kể chuyện, từ những đoạn văn ngắn 5-7 dòng, những bài viết ngắn 500-600 từ... TẤT CẢ ĐỀU LÀ CONTENT STORYTELLING. Đừng ngần ngại kể về cuộc sống của mình, việc viết về bản thân mỗi ngày trên Facebook không phải là sống ảo, đó là cách rèn luyện kỹ năng viết - một kỹ năng quan trọng của người làm content.

3. NGUỒN GỐC CONTENT STORYTELLING

Các nguồn gốc cơ bản của Content Storytelling:

- Các nhóm, trang Confession (Những Confession, Phòng Thú Tội Beat, Hơi Tục VN, Chào Cờ Chào 16+...): những câu chuyện về Confession luôn thu hút, hầu như các bài viết hot trong những nơi này đều nhận được hơn 5-7 nghìn lượt thích. Hãy thử chia sẻ câu chuyện của bạn để xem liệu có đạt được 1 nghìn lượt thích không nhé

- Các nhóm, cộng đồng 'theo dõi tin tức và chia sẻ tin đồn' (nhóm này để theo dõi tin đồn, những câu chuyện tò mò...): Những nhóm này là nguồn câu chuyện thú vị về đời sống xã hội, tin đồn, drama v.v... Chia sẻ những câu chuyện này lên profile sẽ thu hút nhiều người theo dõi đó nha

- Các nhóm học và phát triển bản thân (tư duy sáng tạo, phát triển tư duy, mỗi ngày học thêm một điều mới): Những câu chuyện về triết lý, phát triển bản thân.

- Các nhóm chuyên ngành (tâm sự công việc bán hàng, chia sẻ kinh nghiệm content, hội nhóm địa ốc, cộng đồng marketing số...): Những câu chuyện về công việc, tâm sự trong lĩnh vực làm việc....

- Các 'câu chuyện thành công' của doanh nghiệp': Đây là những câu chuyện storytelling mà ai cũng thấy quen thuộc, bất kỳ công ty hay doanh nhân nào cũng cần phải chia sẻ, chỉ cần truy cập vào trang web của doanh nghiệp là bạn có thể đọc được câu chuyện, sứ mệnh, tầm nhìn v.v... hoặc đọc trên các tờ báo lớn về câu chuyện doanh nhân.

......

4. CÁC DẠNG CỐT TRUYỆN CƠ BẢN CỦA CONTENT STORYTELLING

Nói về các dạng cốt truyện thì nghe có vẻ hoành tráng. Cốt truyện có thể là phiêu lưu, hành động, kỳ ảo, drama, đời thường v.v... nhưng để hiểu sâu từng cốt truyện thì sẽ rất dài và cần nhiều rèn luyện. Trong phần này, mình sẽ hướng dẫn vài 'công thức content storytelling cơ bản để áp dụng ngay vào việc viết.

4.1. Cốt truyện từ thất bại đến thành công

Đây là công thức được gọi là 'trước - sau'... kiểu như trước đây tôi tệ hại thế nào, gặp phải những chuyện gì, phải chịu đựng những đau đớn và thất bại ra sao... sau đó tôi tìm thấy lẽ sống (nhờ một người giúp đỡ, kiên trì đến thành công, hoặc tìm được bí kíp, công việc gì đó)... trải qua bao chông gai, tôi đã vượt qua sự tồi tệ của bản thân, từ đó đạt được thành công và hạnh phúc riêng.

Cốt truyện này gọi là 'tự sự bản thân', kể về những gian nan, khó khăn đã gặp phải và cách vượt qua chúng. Có thể áp dụng cho câu chuyện doanh nghiệp, câu chuyện CEO, hoặc câu chuyện cá nhân để kể về 'cuộc đời mình'. Mình từng đọc một cuốn sách gọi vui cốt truyện này là 'từ rách nát đến giàu sang', thực sự cốt truyện này gặp rất nhiều trong cuộc đời các tỷ phú như Lý Gia Thành, Steve Jobs, Jack Ma v.v...

4.2. Cốt truyện vượt qua quái vật

Hay nói đúng hơn là vượt qua một điều gì đó rất kinh khủng, một 'bóng ma' trong cuộc đời mà chúng ta chưa bao giờ vượt qua được. NHƯNG, bây giờ nó đã bị tiêu diệt bởi ý chí kiên cường của mình. Ví dụ: 'Trong sự nghiệp làm Content, tôi có một điểm yếu là không thể tạo ra content video, hoặc thiết kế photoshop là việc cực kỳ khó khăn mà tôi không muốn đối mặt, nó giống như triệu chứng sợ nước hoặc sợ độ cao, với tôi còn kinh khủng hơn thế nữa. Tôi thường giao việc thiết kế hoặc quay video cho người khác hoặc bỏ qua khi việc đến tay mình... NHƯNG, vào thời điểm abc, tôi đã gặp phải vấn đề sống còn... nếu không thiết kế được, tôi sẽ bị sa thải, mặc dù sếp đánh giá rất cao khả năng viết của tôi nhưng đây là việc mà bất cứ người làm content nào cũng phải làm... và tôi đã phải đối mặt với nỗi sợ của mình... đó chính là bị thôi việc... và sau đó tôi đã... và cuối cùng tôi đã thoát khỏi bóng ma của cuộc đời mình... kết thúc'

Vượt qua một nỗi sợ, một thách thức lớn của cuộc đời và đạt được thành quả đáng kể (kèm theo các công cụ hỗ trợ như thuốc men, khóa học, sản phẩm để bán hàng) là một cốt truyện phổ biến, có thể biến thành một câu chuyện bán hàng khéo léo nhưng vẫn rất thực tế.

4.3. Cốt truyện hành trình của người hùng

Câu chuyện về người hùng là một phiên bản nâng cấp từ câu chuyện vượt qua quái vật, hoàn chỉnh hơn với từng bước rõ ràng. Câu chuyện này dùng để PR dự án, thương hiệu cá nhân một cách thuyết phục, cung cấp đầy đủ thông tin về cuộc đời, nhận diện, sức mạnh, tính cách, phương châm sống v.v... của nhân vật trong câu chuyện, và kết thúc bằng việc khẳng định nhân vật là một người đáng ngưỡng mộ, đáng theo dõi, học hỏi hoặc mua hàng từ họ.

Các bước cơ bản của cốt truyện này gồm ba phần chính: Khởi hành - Chinh chiến - Trở về

+ Phân cảnh khởi hành bao gồm:

- Đời sống bình thường, giới thiệu nhân vật

- Sự kinh hoàng ập đến, ý tưởng khởi hành lóe lên

- Nhận được sự giúp đỡ từ ... và bắt đầu hành trình

+ Cảnh chiến đấu

- Bước vào thế giới mới đầy lạ lẫm

- Bắt đầu đối mặt với các thử thách (hoặc thất bại đầu tiên)

- Vượt qua thử thách, và thử thách ngày càng tăng

- THỬ THÁCH KHỐC LIỆT NHẤT, thất bại lớn, tái sinh mạnh mẽ

+ Cảnh trở về:

- Phần thưởng lớn lao sau thử thách

- Kết quả rõ ràng

- Trở lại cuộc sống bình thường

- Một cuộc sống mới bắt đầu

- Bắt đầu một hành trình mới.

Một trong những ví dụ điển hình nhất của câu chuyện này là cuốn sách 'Nhà giả kim' của tác giả Paulo Coelho. Câu chuyện kể về một cậu bé chăn cừu muốn khám phá một thế giới mới, bỏ lại quá khứ để theo đuổi giấc mơ. Sau đó, anh ta mất hết tiền và sống trong một nơi mà anh ta không biết ngôn ngữ... sau khi có được công việc ổn định, anh ta lại muốn tiếp tục giấc mơ, vượt qua nhiều khó khăn nhưng không tìm thấy kho báu. Cuối cùng, kho báu lại ở chính điểm xuất phát của anh ta.... Một cuốn sách bán chạy nhất chỉ sau Kinh Thánh.

4.4. Cốt truyện vượt qua thách thức

Đây cũng là một mẫu chuyện mà tôi rất thích, nó nói về một KẾ HOẠCH LỚN mà chúng ta đề ra để vượt qua mục tiêu, nó dựa trên 'suy luận' 'logic' 'định hướng' và biến chúng thành một câu chuyện hấp dẫn, một câu chuyện mà thường được hiểu nhầm là câu chuyện anh hùng nhưng thực chất nó có nhiều ý nghĩa sâu sắc hơn.

Nếu cốt truyện anh hùng tập trung vào những gian khó, thử thách và thành công của người anh hùng với lối viết căng thẳng, thách thức, kịch tính thì cốt truyện vượt qua thách thức lại sử dụng những hành trình thực tế, những ý tưởng phiêu lưu đầy thách thức để tạo ra một câu chuyện hấp dẫn. Điển hình như trong phim ảnh, chúng ta sẽ thấy những câu chuyện như:

- Jumanji, bốn người rơi vào một trò chơi, phải vượt qua hàng loạt khó khăn để giải cứu khu rừng và cứu chính bản thân họ (thoát khỏi trò chơi)

- Một nhóm thám hiểm đi phiêu lưu tới một hòn đảo để tìm ra loại vắc xin quan trọng cứu sống nhân loại

- Chiến đội K&K cùng nhau vượt qua nhiều khó khăn để giành chiến thắng trong một giải đấu quốc tế quan trọng

-....

Cốt truyện này thường được sử dụng trong các kịch bản TVC hoặc báo cáo điều tra để phơi bày sự thật về một tổ chức lừa đảo.

- Xây dựng bối cảnh, giới thiệu nhân vật chính

- Một mục tiêu quan trọng xuất hiện, ảnh hưởng đến mọi người

- Khởi đầu hành trình, đối mặt với những trở ngại nhỏ và vượt qua chúng

- Xảy ra những mâu thuẫn nội bộ và đạt được thỏa hiệp

- Mục tiêu cuối cùng xuất hiện, không có lựa chọn nào khác ngoài việc vượt qua

- Hoàn thành thử thách cuối cùng với nhiều khó khăn, căng thẳng, và suýt trượt ngã

- Đoạt được phần thưởng và trở về

4.5. Cốt truyện về 'kỷ niệm - sự thật'

Cốt truyện này thường xuất hiện trong các nhóm văn học tình cảm, nơi mà người ta thường suy ngẫm về quá khứ hoặc chia sẻ về những kỷ niệm trong cuộc sống. Cốt truyện này dễ viết vì nó là những trải nghiệm thực tế của mỗi người trong quá khứ.

- Những kỷ niệm đẹp về thời học trò

- Những kỷ niệm về quãng thời gian 5 năm làm việc

- Những kỷ niệm về những khó khăn khi khởi nghiệp

- Những hồi ức về những điều tiếc nuối trong cuộc đời

-....

Viết cốt truyện này không khó, nhưng để nó thu hút và gợi cảm, cần phải có văn phong và cách kể chuyện khéo léo và không tự mãn. Nhiều người mắc phải lỗi này khiến cho câu chuyện trở nên tự mãn và không đáng đọc. Bố cục cốt truyện đơn giản

- Kể về một kỷ niệm đáng nhớ

- Đào sâu vào kỷ niệm đó với các sự kiện, tình huống căng thẳng

- Trình bày những suy ngẫm, chân lý từ những kinh nghiệm tự mình học được

- Đánh giá cuộc sống thực tế và tìm kiếm hướng đi mới

.... Và còn nhiều loại cốt truyện khác, có thời gian sẽ viết thêm, bài này đã quá dài... (như cốt confession, cốt 3c, cốt tình yêu, cốt đối đấu, cốt kinh dị v.v...)

TỔNG KẾT

Việc viết Content Storytelling giống như một sở thích tinh tế của những người làm content, nhiều bạn có khả năng sáng tạo ngôn ngữ để tạo ra nội dung thú vị. Viết Content Storytelling không quá khó, nhưng viết hay mới là điều thực sự thách thức, cần có văn phong, cách viết và cách dẫn dắt mạch truyện tốt. Các công thức này cần được rèn luyện qua thời gian để tạo ra nội dung độc đáo. Các công thức căn bản chỉ là bước đệm, hãy thực hành nhiều hoặc học hỏi từ người khác để tiến xa hơn trong việc viết Content Storytelling.

Leo Minh - Đồng sáng lập ATP Academy - Quản trị Nghề Content