Tứ hợp viện là gì? Kiến trúc cổ Trung Quốc với những giá trị tinh hoa

Khi nói về những đặc trưng trong kiến trúc cổ truyền của Trung Quốc, Tứ hợp viện là hình ảnh tiêu biểu với giá trị lịch sử và văn hóa sâu sắc. Mặc dù không còn phổ biến trong các công trình hiện đại, kiểu kiến trúc này vẫn được giới thượng lưu ưa chuộng và giá trị bất động sản ngày càng tăng. Vậy, Tứ hợp viện là gì và tại sao lại có giá trị cao đến vậy? Cùng Mytour.vn khám phá chi tiết.

Tứ hợp viện là gì?

Tứ hợp viện (hay còn gọi là Tứ hợp phòng) là kiểu kiến trúc nhà ở truyền thống của cư dân Hoa Bắc Trung Quốc. Mô hình này được xây dựng theo cấu trúc đối xứng, bao quanh một sân trung tâm với bốn dãy nhà, tạo thành một không gian khép kín theo bốn hướng Đông Tây Nam Bắc.

Thông thường, ngôi nhà chính sẽ quay về hướng Nam, hai nhà ngang ở hai bên, và một nhà phụ đối diện. Tất cả tạo nên một không gian sống hài hòa, ấm cúng, mang đậm triết lý của văn hóa Á Đông.

Phân loại Tứ hợp viện

Tứ hợp viện có một lịch sử lâu dài ở Trung Quốc. Mỗi khu vực địa lý tạo ra một kiểu tứ hợp viện riêng biệt, với cấu trúc và công năng phù hợp với điều kiện khí hậu và nhu cầu sinh hoạt của từng vùng.

*Phân loại theo vùng miền

Tứ hợp viện miền Bắc Trung Quốc:

• Tọa lạc trong vùng khí hậu ôn đới, ít mưa và mùa đông lạnh giá.
• Sân vườn rộng rãi, với cửa lớn để tận dụng ánh nắng mặt trời, mang lại sự ấm áp.
• Thiết kế ưu tiên yếu tố ánh sáng, thông gió và khả năng tích trữ nước.
• Tứ hợp viện nổi bật nhất ở Bắc Kinh.

Tứ hợp viện miền Nam Trung Quốc:

• Vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, mưa nhiều và ẩm ướt.
• Sân vườn nhỏ, bốn góc nhà tạo thành một không gian khép kín giống như hình giếng.
• Thiết kế tập trung vào khả năng thoát nước, lấy ánh sáng và lưu thông không khí.

*Phân loại theo cấu trúc tổng thể

Theo hình dạng và số lượng sân vườn:

• Hình chữ “Khẩu” (口): Được gọi là Nhị tiến Nhất viện – với một sân và hai lớp nhà.
• Hình chữ “Nhật” (日): Được gọi là Tam tiến Nhị viện – có hai sân và ba lớp nhà.
• Hình chữ “Mục” (目): Được gọi là Tứ tiến Tam viện – có ba sân và bốn lớp nhà.

*Phân loại theo chức năng của từng dãy nhà

• Nhất tiến: Dãy nhà có cửa ra vào.
• Nhị tiến: Khu vực sảnh dùng để tiếp khách.
• Tam tiến: Khu sinh hoạt chính, thường là các phòng ngủ.
• Tứ tiến: Không gian riêng tư dành cho phụ nữ và gia đình, người ngoài không được phép vào.

Cấu trúc của một “Tứ hợp viện”

Tứ hợp viện truyền thống ở Bắc Kinh thường được xây dựng theo hướng Bắc – Nam, với cửa chính hơi nghiêng về hướng Đông Nam. Khi bước qua cổng chính, bạn sẽ gặp bức bình phong, tiếp theo là cánh cửa dẫn vào sân trong và các gian nhà.

Tứ hợp viện có nhiều hình thức, phổ biến nhất là kiểu một sân (hình chữ khẩu 口), hai sân (hình chữ nhật 日), hoặc ba sân (hình chữ mục 目). Mỗi sân đều được bao quanh bởi các dãy nhà, bao gồm:

• Chính phòng (phía Bắc) là nơi sinh hoạt chính và là nơi tụ họp gia đình.
• Sương phòng (phía Đông và Tây) dành cho con cháu trong gia đình.
• Nam phòng có thể dùng để ở hoặc làm kho chứa đồ.

Theo phong thủy, việc thiết kế “tọa Bắc hướng Nam” giúp tận dụng ánh sáng và hạn chế bụi bẩn. Tuy nhiên, các phòng phía Đông, Tây, và Nam thường rất nóng vào mùa hè hoặc lạnh vào mùa đông, trong khi phòng phía Bắc luôn thoải mái suốt năm.

Đặc điểm của Tứ hợp viện Trung Quốc

Đặc điểm của Tứ hợp viện Trung Quốc rất rõ nét trong việc phản ánh đời sống và tư tưởng truyền thống. Tứ hợp viện thể hiện sự tôn trọng thứ bậc và vai vế trong gia đình qua cách sắp xếp phòng ốc theo những quy tắc nghiêm ngặt. Phòng chính rộng rãi và cao hơn, dành cho người lớn tuổi nhất trong gia đình, trong khi các con cháu thường ở các phòng bên cạnh.

Xung quanh sân trong là bốn bức tường bao bọc, tạo ra không gian riêng tư, ngăn không cho người ngoài nhìn vào và cũng hạn chế sự giao tiếp với thế giới bên ngoài. Cửa chính thường được đóng kín, khiến cuộc sống trong Tứ hợp viện trở nên khép kín, tĩnh lặng và bình yên.

Khoảng sân nhỏ ở giữa là nơi gia đình tụ họp, vui chơi và nghỉ ngơi. Không gian này giúp tạo cảm giác tách biệt khỏi thế giới bên ngoài, mang lại sự yên tĩnh và thoải mái cho những người sống trong đó. Cách sắp xếp phòng theo tuổi tác và địa vị thể hiện rõ rệt sự phân tầng trong xã hội Trung Quốc xưa.

Lịch sử hình thành Tứ hợp viện

Tứ hợp viện Trung Quốc có lịch sử phát triển kéo dài hơn 2000 năm, bắt đầu từ thời kỳ Đông Chu. Qua từng triều đại, kiến trúc này đã thay đổi và phát triển theo từng giai đoạn lịch sử khác nhau.

Vào thời kỳ nhà Hán, tứ hợp viện chịu ảnh hưởng lớn từ phong thủy, chú trọng đến yếu tố âm dương ngũ hành khi chọn vị trí và bố trí không gian. Đến thời Đường, kiểu kiến trúc này vẫn giữ nguyên những nét truyền thống với bố cục hẹp phía trước, rộng phía sau, và tiếp tục phát triển qua các triều đại Tống, Nguyên.

Thời Nguyên đánh dấu sự hoàn thiện rõ rệt của tứ hợp viện, đặc biệt tại Bắc Kinh. Đến thời Minh – Thanh, tứ hợp viện Bắc Kinh trở nên độc đáo và tinh xảo, nhất là trong thời Thanh. Cho đến ngày nay, nhiều tứ hợp viện vẫn được bảo tồn ở các khu vực lịch sử tại Bắc Kinh, giữ gìn những giá trị kiến trúc truyền thống.

Tại sao Tứ hợp viện lại có giá trị cực kỳ đắt đỏ?

Giá trị của tứ hợp viện không chỉ nằm ở hình thức kiến trúc mà còn ẩn chứa những giá trị văn hóa sâu sắc. Kiến trúc này biểu thị sự hòa hợp giữa con người và thiên nhiên, đồng thời phản ánh triết lý phong thủy và trật tự xã hội lâu đời của Trung Hoa.

Ý nghĩa phong thủy và giá trị trong thiết kế kiến trúc của tứ hợp viện

Tứ hợp viện phản ánh triết lý “Trời tròn đất vuông” trong văn hóa truyền thống thông qua cấu trúc kín đáo, với các phòng được liên kết bởi những bức tường bao quanh. Lối vào duy nhất nằm ở góc đông nam, được xem là cánh cửa mang lại may mắn, theo lý thuyết bát quái.

Qua thời gian, kiểu kiến trúc này đã được hoàn thiện và trở thành mẫu chuẩn mực của các vương phủ, với những khu vườn hoa, hồ cá, thư phòng, tạo nên không gian riêng biệt cho mỗi gia tộc.

Bố cục đối xứng cùng trục chính rõ ràng mang đến vẻ trang nghiêm, khiến cho ngôi nhà chính trở nên uy nghiêm hơn. Trên mái hiên, cửa và bình phong đều khắc những chữ tượng trưng cho bình an, cát tường và phúc lộc, thể hiện mong muốn may mắn cho gia chủ.

Giá trị văn hóa bền vững và không thể thay thế

Giá trị văn hóa của Tứ hợp viện là vĩnh cửu và không thể thay thế, vì nó chứa đựng những đặc trưng truyền thống sâu sắc, phản ánh rõ triết lý “Trời tròn đất vuông” và lối sống hòa hợp với thiên nhiên của người Trung Hoa xưa.

Kiến trúc này không chỉ đơn thuần là nơi ở mà còn là biểu tượng văn hóa, tinh thần, gắn liền với lịch sử và phong tục lâu đời, điều mà những công trình hiện đại khó có thể thay thế.

Chi phí xây dựng rất cao do sử dụng vật liệu và các chi tiết thủ công, thường đắt gấp nhiều lần so với nhà kiểu phương Tây. Theo CNN, chi phí xây dựng một ngôi nhà cổ có thể lên đến 6 đến 7,5 triệu USD.

Các chuyên gia cho rằng khi thị trường Trung Quốc ngày càng trở nên phức tạp và con người di chuyển nhiều, kiến trúc phương Tây không còn được xem là lựa chọn bền vững trong đầu tư. Do đó, các công trình kiến trúc truyền thống Trung Hoa như Tứ hợp viện ngày càng nhận được sự ưa chuộng.

Ở Việt Nam, có thể xây dựng được Tứ hợp viện không?

Xây dựng Tứ hợp viện tại Việt Nam hoàn toàn khả thi, tuy nhiên, do tính chất khép kín của kiến trúc này, nó chỉ thực sự phù hợp với những khu vực có khí hậu lạnh như miền Bắc Trung Quốc. Khác với Tứ hợp viện, các ngôi nhà truyền thống Việt Nam thường tạo sự thông thoáng hơn.

Kiến trúc truyền thống Việt Nam thường xây dựng các dãy nhà liên tiếp theo dạng ngang, nhưng thường theo hình chữ L hoặc chữ U. Điều này khác với Tứ hợp viện, vốn có cấu trúc khép kín hoàn toàn, trong khi nhà truyền thống Việt lại chú trọng vào sự thoáng đãng.

Qua bài viết, bạn đã nắm được những thông tin chi tiết về Tứ hợp viện, từ lịch sử hình thành đến các giá trị kiến trúc và phong thủy đặc sắc. Những kiến thức này sẽ giúp bạn thêm trân trọng văn hóa truyền thống và nhận thức rõ hơn về ý nghĩa sâu sắc của Tứ hợp viện trong xã hội hiện đại.

Để khám phá thêm nhiều thông tin thú vị về kiến trúc và bất động sản, đừng quên tiếp tục theo dõi Mytour.vn để không bỏ lỡ những bài viết hữu ích khác nhé!

Nguồn tham khảo: Tổng hợp