Buzz
Bạn có đang tham gia vào các lĩnh vực có nguy cơ cao này không?
* Thông tin dưới đây được chia sẻ bởi ông Kieran Gilmurray - Giám đốc AI Tạo sinh đầu tiên trên thế giới, 10 lần đạt giải thưởng toàn cầu, chuyên gia về AI, phân tích dữ liệu và tư vấn số, qua LinkedIn của ông.
Ngay từ đầu năm 2025, nhiều công ty đã thực hiện các đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn, đẩy hàng nghìn người lao động vào tình trạng thất nghiệp. Sự phát triển mạnh mẽ của trí tuệ nhân tạo (AI) và tự động hóa không còn là điều xa vời mà đang trực tiếp làm thay đổi thị trường lao động với tốc độ rất nhanh. Những công việc trước đây được coi là ổn định nay đang đối mặt với nguy cơ bị thay thế hoặc giảm bớt số lượng. Trong bối cảnh này, việc nhận diện các ngành nghề có rủi ro cao trước sự bùng nổ của AI trở thành mối quan tâm lớn của cả người lao động lẫn doanh nghiệp.
Đối với các bậc phụ huynh đang chuẩn bị cho tương lai của con cái và các nhà lãnh đạo doanh nghiệp đang xây dựng chiến lược phát triển nguồn nhân lực, việc nắm bắt rõ những công việc có thể bị AI thay thế là vô cùng quan trọng.
Ngay từ đầu năm 2025, nhiều công ty đã tiến hành các đợt cắt giảm nhân sự quy mô lớn.
Xác định nguy cơ của AI đối với thị trường lao động
Trước khi đi vào chi tiết từng nghề, chúng ta cần làm rõ khái niệm "có nguy cơ". Trong trường hợp này, một công việc được coi là "có nguy cơ" nếu trí tuệ nhân tạo có khả năng thực hiện phần lớn các nhiệm vụ của công việc đó với hiệu quả, độ chính xác và chi phí thấp hơn con người.
Tuy vậy, "có nguy cơ" không nhất thiết có nghĩa là công việc đó sẽ bị thay thế hoàn toàn. Trong nhiều trường hợp, điều này có thể dẫn đến sự thay đổi về vai trò công việc hoặc giảm nhu cầu lao động trong lĩnh vực đó. Hơn nữa, không phải cứ làm việc trong các ngành này là chắc chắn bị AI thay thế, mà còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác.
Những nghề có nguy cơ bị ảnh hưởng nhiều nhất
1. Nhập liệu và xử lý dữ liệu
Nhân viên nhập liệu và xử lý dữ liệu là một trong những nhóm dễ bị AI tự động hóa nhất. Các thuật toán học máy hiện nay có thể xử lý một lượng dữ liệu khổng lồ với tốc độ và độ chính xác vượt trội hơn so với con người. Theo báo cáo của McKinsey Global Institute, 69% các công việc xử lý dữ liệu có thể được tự động hóa bằng công nghệ hiện tại.
2. Nhân viên chăm sóc khách hàng
Mặc dù sự giao tiếp giữa con người vẫn rất quan trọng trong dịch vụ khách hàng, nhưng các chatbot và trợ lý ảo sử dụng AI ngày càng đảm nhận nhiều nhiệm vụ xử lý các yêu cầu thông thường. Một nghiên cứu của Gartner dự đoán rằng vào năm 2025, 95% các tương tác dịch vụ khách hàng sẽ được thực hiện bởi AI.
3. Công nhân sản xuất và lắp ráp
Robot và trí tuệ nhân tạo đã từ lâu thay đổi ngành sản xuất. Một báo cáo từ Oxford Economics dự báo rằng đến năm 2030, có thể tới 20 triệu công việc trong ngành sản xuất trên toàn thế giới sẽ bị robot thay thế.
4. Ngành vận tải và hậu cần
Với sự phát triển mạnh mẽ của phương tiện tự lái, các công việc trong ngành vận tải đang phải đối mặt với nguy cơ lớn. Một nghiên cứu từ American Center for Mobility ước tính rằng các phương tiện tự động có thể thay thế đến 294.000 công việc lái xe tải đường dài chỉ riêng tại Mỹ.
Nhiều công việc có nguy cơ bị AI thay thế (Nguồn: The New York Times)
5. Nhân viên bán hàng
Thương mại điện tử và các hệ thống gợi ý dựa trên AI đang thay đổi toàn bộ ngành bán lẻ. Theo Hiệp hội Bán lẻ Anh (British Retail Consortium), 12% các công việc bán lẻ đã biến mất tại Anh kể từ năm 2008, một phần do quá trình tự động hóa.
6. Chuyên viên phân tích nghiên cứu thị trường
AI có khả năng xử lý và phân tích một khối lượng dữ liệu lớn một cách nhanh chóng, tự động hóa nhiều khía cạnh trong nghiên cứu thị trường. Tuy nhiên, việc xây dựng chiến lược vẫn cần đến sự tinh tế và trực giác của con người.
7. Biên tập viên và dịch giả
Các công nghệ xử lý ngôn ngữ tự nhiên (NLP) đã đạt được tiến bộ đáng kể, giúp tự động hóa các công việc hiệu đính và dịch thuật cơ bản. Tuy nhiên, những nội dung cần sự chính xác và sắc thái ngữ nghĩa vẫn cần sự can thiệp của con người.
8. Bác sĩ X-quang và kỹ thuật viên chẩn đoán
AI ngày càng có khả năng phân tích hình ảnh y tế một cách hiệu quả. Một nghiên cứu được công bố trên The Lancet Digital Health cho thấy AI có thể phát hiện các bệnh qua hình ảnh y tế với độ chính xác tương đương các chuyên gia y tế con người.
9. Chuyên viên phân tích tài chính
Mặc dù các chiến lược tài chính phức tạp vẫn cần sự tư vấn từ các chuyên gia, nhưng nhiều công việc phân tích tài chính cơ bản có thể được tự động hóa. Báo cáo từ Ủy ban Ổn định Tài chính (Financial Stability Board) cho thấy 28% công việc trong ngành ngân hàng ở Anh đang đối mặt với nguy cơ bị tự động hóa cao.
10. Kế toán và nhân viên ghi sổ
Các phần mềm kế toán tự động ứng dụng AI có thể thay thế nhiều công việc kế toán cơ bản. Theo Văn phòng Thống kê Quốc gia Anh (UK Office for National Statistics), khoảng 25,4% công việc của kế toán viên có chứng chỉ và kế toán viên công chứng đang gặp nguy cơ cao bị tự động hóa.
Những công việc ít có nguy cơ bị thay thế
Ngoài những ngành nghề có nguy cơ cao bị thay thế, cũng cần lưu ý đến các công việc ít có khả năng bị AI thay thế trong thời gian gần:
- Nhóm nghề sáng tạo: Nghệ sĩ, nhà văn, nhạc sĩ, và nhà thiết kế dựa vào sự sáng tạo độc đáo cùng trí tuệ cảm xúc của con người, thuộc nhóm nghề ít bị ảnh hưởng bởi AI. Tuy nhiên, chúng ta không thể chủ quan trước những thay đổi.
- Nhân viên y tế: Dù AI có thể hỗ trợ trong việc chẩn đoán, nhưng những công việc đòi hỏi sự đồng cảm và khả năng đưa ra quyết định phức tạp, như bác sĩ và y tá, vẫn giữ được vị trí quan trọng của mình.
- Giáo viên và nhà giáo dục: Yếu tố con người trong giáo dục, đặc biệt là trong việc phát triển tư duy phản biện và kỹ năng xã hội, là những điều không thể thay thế.
- Nhân viên công tác xã hội và tư vấn viên: Những công việc đòi hỏi trí tuệ cảm xúc cao, sự thấu cảm và khả năng giao tiếp giữa con người với con người là những yếu tố rất khó tự động hóa.
- Thợ lành nghề: Các thợ điện, thợ sửa ống nước và thợ mộc thực hiện những công việc phức tạp với nhiều yếu tố thay đổi, khiến chúng khó bị thay thế.
- Lãnh đạo doanh nghiệp và nhà chiến lược kinh doanh: Các quyết định ở cấp cao, việc xây dựng chiến lược và lãnh đạo đòi hỏi khả năng đánh giá và khả năng thích ứng linh hoạt của con người.
AI tuy thu hẹp một số ngành nghề, nhưng đồng thời cũng mở ra nhiều cơ hội việc làm mới.
Lực lượng lao động tương lai cần làm gì?
Mặc dù AI có thể đe dọa một số công việc, nó cũng tạo ra những cơ hội mới. Theo báo cáo Future of Jobs Report 2020 của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF), đến năm 2025, AI có thể khiến 85 triệu công việc biến mất nhưng đồng thời tạo ra 97 triệu công việc mới, phù hợp với sự phân chia lao động giữa con người, máy móc và thuật toán.
Đối với các bậc phụ huynh và lãnh đạo doanh nghiệp, một bài học quan trọng là khuyến khích thế hệ trẻ phát triển khả năng thích nghi và không ngừng học hỏi. Các kỹ năng hỗ trợ AI như tư duy phản biện, sáng tạo, trí tuệ cảm xúc và giải quyết vấn đề phức tạp sẽ càng trở nên quý giá trong tương lai.
AI và sự bất định
Ảnh hưởng của AI đối với thị trường lao động là sâu rộng và không thể tránh khỏi. Mặc dù một số nghề nghiệp có nguy cơ cao bị tự động hóa, sự phát triển công nghệ này cũng mở ra những cơ hội mới. Thách thức đối với cá nhân, doanh nghiệp và tổ chức giáo dục là chuẩn bị đầy đủ bằng cách phát triển các kỹ năng bổ sung cho AI.
Đối với phụ huynh, việc hỗ trợ con cái phát triển kỹ năng linh hoạt và tư duy học hỏi suốt đời là cực kỳ quan trọng. Với doanh nghiệp, đầu tư vào các chương trình đào tạo lại và nâng cao kỹ năng cho nhân viên sẽ giúp họ thích nghi nhanh chóng với sự thay đổi này.
Trong tương lai, cách tiếp cận hiệu quả nhất có thể là con người và AI hợp tác, tận dụng những thế mạnh của mỗi bên. Bằng việc hiểu rõ rủi ro và cơ hội mà AI mang lại, chúng ta sẽ có thể chuẩn bị tốt hơn cho lực lượng lao động của tương lai, đối mặt với thách thức và khai thác cơ hội phía trước.
