Buzz
Cách đây 66 triệu năm, khủng long đã biến mất khỏi Trái Đất, nhưng giả sử chúng vẫn sống sót thì thế giới sẽ ra sao?
Khoảng 66 triệu năm trước, một thảm họa kinh hoàng đã định đoạt số phận của Trái Đất: một tiểu hành tinh khổng lồ với đường kính khoảng 15 km đã đâm vào khu vực mà ngày nay là Mexico. Vụ va chạm này đã gây ra hàng loạt thảm họa như sóng thần, cháy rừng, mưa axit và tạo ra một lượng bụi khổng lồ bao phủ bầu trời, khiến nhiệt độ toàn cầu giảm mạnh. Hậu quả là 75% sinh vật trên hành tinh bị xóa sổ, bao gồm toàn bộ các loài khủng long không thuộc nhóm chim.
Nhưng nếu thảm họa này không xảy ra, liệu khủng long có tiếp tục thống trị Trái Đất? Chúng có thể sống sót qua kỷ băng hà hay thậm chí tiến hóa để trở nên thông minh hơn? Và quan trọng hơn, liệu con người có cơ hội xuất hiện trong một thế giới mà khủng long vẫn là chủ nhân?
Liệu khủng long có thể tiếp tục thống trị hành tinh?
Các nhà cổ sinh vật học cho rằng khủng long có thể đã tiếp tục tiến hóa và duy trì sự thống trị của chúng trên Trái Đất. Với hơn 165 triệu năm thích nghi với các điều kiện khắc nghiệt như biến đổi khí hậu, núi lửa phun trào và sự thay đổi mực nước biển, chúng đã chứng minh khả năng sinh tồn đáng kinh ngạc. Steve Brusatte, giáo sư cổ sinh vật học tại Đại học Edinburgh, nhận định rằng khủng long không hề có dấu hiệu suy yếu trước khi thảm họa xảy ra.
"Các nghiên cứu hóa thạch cho thấy rằng ngay trước khi tiểu hành tinh va chạm, khủng long vẫn đang ở đỉnh cao của sự đa dạng và phong phú trên toàn cầu. Chúng vẫn là những kẻ thống trị chuỗi thức ăn và không có dấu hiệu bị ảnh hưởng bởi bất kỳ sự kiện nào trước đó", Brusatte chia sẻ.
Tuy nhiên, một số nhà khoa học khác lại cho rằng ngay cả khi không có vụ va chạm tiểu hành tinh, khủng long vẫn có thể đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng do tự nhiên. Họ chỉ ra rằng tốc độ xuất hiện các loài khủng long mới đã chậm lại, cho thấy khả năng loài này đang tiến gần đến giới hạn tiến hóa. Tuy nhiên, với những phát hiện mới về sự đa dạng của hóa thạch khủng long vào cuối kỷ Phấn trắng, quan điểm này vẫn còn nhiều tranh cãi.
Liệu khủng long có thể tồn tại qua kỷ băng hà?
Một câu hỏi lớn được đặt ra là liệu khủng long có thể thích nghi với điều kiện khắc nghiệt của kỷ băng hà hay không. Phần lớn khủng long sống ở những vùng khí hậu ấm áp, nhưng một số loài đã chứng minh khả năng thích nghi với môi trường lạnh. Theo Brusatte, nhiều loài khủng long sở hữu lông vũ, giúp chúng giữ ấm cơ thể, tương tự như cách các loài chim và động vật có vú hiện đại chống chọi với cái lạnh.
"Nhiều loài khủng long có lông vũ, điều này cho thấy chúng có khả năng tự cách nhiệt. Ngoài ra, nghiên cứu cũng chỉ ra rằng một số loài khủng long, như Tyrannosaurus rex, có thể là động vật máu nóng, giúp chúng ít bị ảnh hưởng bởi sự thay đổi nhiệt độ môi trường", Brusatte giải thích.
Nếu Trái Đất bước vào kỷ băng hà, khủng long có thể tiến hóa thêm các cơ chế chống lạnh, tương tự như cách voi ma mút phát triển lớp lông dày để sinh tồn trong môi trường băng giá. Với khả năng thích nghi mạnh mẽ, rất có thể một số loài khủng long vẫn có thể tồn tại, dù có thể không còn giữ vị thế thống trị như trước đây.
Liệu khủng long có thể tiến hóa để trở nên thông minh hơn?
Một trong những giả thuyết hấp dẫn nhất là liệu khủng long có thể đạt được mức độ trí tuệ tương đương con người hay không. Năm 1982, nhà cổ sinh vật học Dale Russell đã đưa ra một giả thuyết đầy táo bạo: nếu một nhóm khủng long thông minh, như troodontid, không bị tuyệt chủng, chúng có thể đã tiến hóa thành những sinh vật có trí tuệ ngang hàng với con người.
Russell đã đặt tên cho sinh vật giả định này là dinosauroid, một loài khủng long có hình dáng giống người với bộ não lớn, thị giác lập thể và bàn tay có ngón cái đối lập, tương tự như linh trưởng. Tuy nhiên, đa số các nhà cổ sinh vật học hiện nay đều không đồng tình với giả thuyết này.
Một nghiên cứu vào năm 2023 chỉ ra rằng không có bằng chứng nào cho thấy troodontid hay bất kỳ loài khủng long nào khác có thể tiến hóa theo hướng đó. Mặc dù một số loài chim hiện đại như quạ và vẹt có trí thông minh đáng kinh ngạc, với khả năng giải quyết các vấn đề phức tạp, nhưng không có dấu hiệu nào cho thấy khủng long có thể phát triển tư duy trừu tượng hay ngôn ngữ như con người.
Brusatte cũng thừa nhận rằng khả năng này là không chắc chắn: "Chim, hậu duệ trực tiếp của khủng long, là những sinh vật rất thông minh. Nhưng liệu chúng có thể đạt được mức độ nhận thức như con người không? Tôi không chắc chắn".
Số phận của động vật có vú sẽ ra sao?
Một hệ quả quan trọng nếu khủng long không tuyệt chủng là số phận của động vật có vú, bao gồm cả tổ tiên của loài người. Trước khi tiểu hành tinh va chạm, động vật có vú chủ yếu là những sinh vật nhỏ bé, hoạt động về đêm để tránh bị khủng long săn mồi. Nếu khủng long tiếp tục thống trị, có khả năng động vật có vú sẽ bị kìm hãm trong vai trò này trong hàng triệu năm nữa.
Brusatte nhận định: "Tôi nghi ngờ rằng động vật có vú sẽ vẫn nhỏ bé trong một thời gian dài nếu khủng long còn tồn tại. Có thể một số loài động vật có vú sẽ tận dụng cơ hội từ sự thay đổi khí hậu, nhưng khả năng chúng chiếm lĩnh hành tinh là rất thấp".
Paul Sereno, nhà cổ sinh vật học tại Đại học Chicago, cũng đồng ý: "Con người chỉ có thể xuất hiện trong một thế giới nơi khủng long đã biến mất. Chúng ta không phải là kết quả tất yếu của quá trình tiến hóa".
Một nghiên cứu năm 2021 đã chỉ ra rằng sự tuyệt chủng của khủng long chính là yếu tố then chốt giúp động vật có vú phát triển và tiến hóa thành những loài lớn hơn, đa dạng hơn, và cuối cùng dẫn đến sự xuất hiện của loài người. Nếu khủng long vẫn tồn tại, có lẽ chúng ta sẽ không bao giờ có mặt trên đời.
Nếu tiểu hành tinh cách đây 66 triệu năm không đâm vào Trái Đất, hành tinh của chúng ta ngày nay có thể mang một diện mạo hoàn toàn khác. Những khu rừng nhiệt đới có thể vẫn là nơi thống trị của những con khủng long khổng lồ, trong khi động vật có vú vẫn chỉ là những sinh vật nhỏ bé ẩn nấp trong bóng tối. Hoặc có thể một số loài khủng long đã tiến hóa thành những sinh vật thông minh hơn, xây dựng một nền văn minh hoàn toàn khác biệt so với loài người.
Nhưng thực tế, tiểu hành tinh đã đâm xuống Trái Đất, mở đường cho sự trỗi dậy của động vật có vú và cuối cùng là sự xuất hiện của loài người. Như Brusatte đã nói: "Lịch sử sẽ hoàn toàn khác nếu không có vụ va chạm đó. Tổ tiên của chúng ta chắc chắn sẽ không bao giờ có cơ hội tiến hóa."
Và như vậy, có thể nói rằng chính một thảm họa toàn cầu đã đặt nền móng cho sự ra đời của nhân loại.
