Buzz
Người Denisovan, một nhánh loài người cổ xưa ít được biết đến, đã để lại dấu ấn di truyền quan trọng trong nhiều nhóm người hiện đại, giúp họ thích nghi với môi trường sống khắc nghiệt như cao nguyên Tây Tạng hay Bắc Cực.
Các cuộc gặp gỡ trong lịch sử tiến hóa của loài người không chỉ diễn ra với người Neanderthal mà còn với người Denisovan, một nhánh cổ đại ít được biết đến. Dù chúng ta biết rất ít về họ, người Denisovan đã để lại di chứng di truyền quan trọng trong nhiều nhóm người hiện đại.
Một nghiên cứu gần đây đăng trên Nature Genetics của các nhà di truyền học Linda Ongaro và Emilia Huerta-Sanchez từ Trinity College Dublin đã tổng hợp những khám phá quan trọng về DNA Denisovan, làm sáng tỏ sự tồn tại của nhóm người cổ đại này và tiết lộ cách các gen Denisovan đã giúp loài người hiện đại thích nghi với những điều kiện khắc nghiệt từ cao nguyên Tây Tạng đến vùng băng giá Bắc Cực.
Xuất phát từ những mảnh xương và DNA cổ đại
Người Denisovan lần đầu tiên được phát hiện qua phân tích di truyền từ một mẩu xương ngón tay tìm thấy vào năm 2010 trong hang Denisova, Siberia. Kể từ đó, chỉ một số ít răng và xương thuộc về họ được tìm thấy. Phân tích DNA cho thấy người Denisovan tách biệt khỏi người Neanderthal từ 400.000 năm trước, sau khi người Neanderthal tách khỏi tổ tiên chung với chúng ta.
Dựa trên những phát hiện hạn chế, người Denisovan từng sinh sống ở một phạm vi rộng lớn, từ Siberia đến Đông Nam Á, và mở rộng xa hơn nữa tới châu Đại Dương, thậm chí là cả châu Mỹ.
Những cuộc gặp gỡ định hình lịch sử di truyền
Qua việc nghiên cứu các đoạn DNA còn sót lại trong bộ gen người hiện đại, các nhà khoa học đã xác định ít nhất ba lần người Denisovan và người hiện đại giao phối. Những cuộc gặp gỡ này đã để lại di sản di truyền đáng kể, giúp các nhóm người thích nghi với môi trường khắc nghiệt.
Một ví dụ rõ ràng là sự hiện diện của gen Denisovan trong người bản địa Tây Tạng, giúp họ thích nghi tốt với môi trường thiếu oxy ở độ cao lớn. Tại Papua New Guinea, gen Denisovan giúp củng cố khả năng miễn dịch. Còn ở các cộng đồng Inuit tại Bắc Cực, gen này ảnh hưởng đến khả năng đốt cháy chất béo, hỗ trợ họ sinh tồn trong điều kiện lạnh giá khắc nghiệt.
Ngoài ra, gen Denisovan còn góp phần vào việc định hình ngoại hình và khả năng chống chịu bệnh tật, cùng với ảnh hưởng từ gen người Neanderthal.
Các gen di truyền từ người Denisovan có thể đã giúp loài người thích nghi tốt hơn với môi trường sống mới. Ví dụ, một số gen có thể liên quan đến khả năng thích nghi với độ cao, hệ miễn dịch mạnh mẽ, hoặc khả năng tiêu hóa một số loại thực phẩm nhất định.
Người Denisovan trong bức tranh tiến hóa loài người
Những phát hiện về người Denisovan chỉ ra một sự thật quan trọng: tiến trình tiến hóa của loài người không phải là một quá trình cô lập và tuyến tính. Thực tế, đó là một mạng lưới phức tạp của các cuộc giao lưu di truyền với những nhóm hominin khác nhau, trong đó có người Neanderthal và Denisovan.
Theo Linda Ongaro, quan điểm cho rằng loài người hiện đại tiến hóa độc lập và có tiến trình rõ ràng là sai lầm. Thực tế, sự giao phối với các nhóm người cổ đại đã góp phần định hình chúng ta ngày nay.
Phần lớn gen Denisovan được phát hiện trong các quần thể người sống tại châu Á, đặc biệt là ở những vùng núi cao như Tây Tạng và Himalaya. Điều này cho thấy người Denisovan đã từng sinh sống và giao phối với người hiện đại ở các khu vực này.
Hướng đi mới trong nghiên cứu di truyền học
Mặc dù đã đạt được những bước tiến đáng kể, nghiên cứu về người Denisovan vẫn còn nhiều điều chưa rõ. Các nhà khoa học kỳ vọng rằng các phân tích di truyền chi tiết từ những nhóm dân cư chưa được nghiên cứu sẽ hé lộ thêm dấu vết của tổ tiên Denisovan.
Điều này có thể giúp làm sáng tỏ thêm cách người Denisovan ảnh hưởng đến khả năng sinh tồn và thích nghi của người hiện đại trong những môi trường khắc nghiệt. Những nghiên cứu sâu hơn về chức năng miễn dịch, hành vi và văn hóa của họ có thể mang đến một cái nhìn toàn diện hơn về sự đa dạng trong lịch sử tiến hóa loài người.
Người Denisovan là một nhánh loài người cổ đại từng sống trên Trái Đất cùng thời với người Neanderthal và người hiện đại. Mặc dù được phát hiện muộn hơn so với hai loài kia, người Denisovan đã để lại những dấu ấn quan trọng trong quá trình tiến hóa loài người.
Các bằng chứng hiện có cho thấy người Denisovan có thể có ngoại hình tương tự người Neanderthal, với thể trạng khỏe mạnh và thích nghi tốt với môi trường lạnh. Họ cũng có mối quan hệ họ hàng gần gũi với người Neanderthal, cả hai loài này đều tách ra từ tổ tiên chung trước người hiện đại.
Tuy nhiên, hiện nay chúng ta vẫn chưa có được hình ảnh đầy đủ về ngoại hình của người Denisovan. Các nhà khoa học vẫn đang tiếp tục nghiên cứu để tái tạo lại diện mạo của họ.
