Buzz
Ẩn mình trên các sườn núi quanh một hồ nước suối ở dãy núi Wasatch miền tây Hoa Kỳ, Pando là một sinh vật kỳ lạ, được gọi là "vô song" nhờ vào sự độc đáo của mình.
Không chỉ là kỳ quan thiên nhiên, Pando còn tượng trưng cho sự sống mãnh liệt, là nguồn cung cấp tài nguyên và nơi sinh sống cho hệ sinh thái tồn tại qua hàng ngàn năm. Pando không phải là một khu rừng đơn giản như người ta nghĩ, mà là một cá thể sống duy nhất, rộng lớn, với 47.000 cây dương run rẩy phát triển từ một mạng lưới rễ chung. Tên gọi Pando, từ tiếng Latinh có nghĩa là "Tôi lan rộng", phản ánh đúng bản chất kỳ lạ này. Với khối lượng lên đến 6.000 tấn, nó là sinh vật sống lớn nhất trên hành tinh.
Pando chiếm diện tích lên đến 106 mẫu Anh ở bang Utah, một diện tích rộng lớn so với những khu rừng dương run rẩy khác tại Bắc Mỹ, vốn chỉ trải dài trên vài mẫu Anh. Mặc dù cây dương có xu hướng phát triển thành cụm vô tính, nhưng rất hiếm khi chúng đạt đến quy mô lớn và tuổi thọ lâu dài như Pando. Theo các nhà khoa học, Pando đã tồn tại suốt 14.000 năm, vượt qua tuổi thọ trung bình của các cây riêng lẻ, chỉ khoảng 130 năm. Vị trí xa xôi cùng thời gian tồn tại dài đã giúp Pando duy trì hệ sinh thái đa dạng, bao gồm 68 loài thực vật và vô số loài động vật. Tuy nhiên, như mọi kỳ quan thiên nhiên khác, Pando cũng phải đối mặt với nhiều nguy cơ, từ tác động của động vật hoang dã đến biến đổi khí hậu.
Một trong những mối đe dọa lớn đối với Pando đến từ việc hươu và nai sừng tấm bị chăn thả quá mức. Trước đây, các loài săn mồi như sói và báo sư tử đã kiểm soát số lượng loài động vật này một cách tự nhiên. Tuy nhiên, với sự suy giảm mạnh của các loài săn mồi, số lượng hươu và nai đã tăng lên đáng kể và tụ tập quanh Pando để tránh bị săn bắn. Khi những cây dương già chết đi, ánh sáng mặt trời chiếu xuống mặt đất kích thích sự phát triển của những cây non.
Tuy nhiên, hươu và nai lại thường xuyên ăn ngọn cây non, ngăn cản sự phát triển của chúng thành cây trưởng thành. Điều này khiến khu vực Pando gần như không có sự phát triển mới, ngoại trừ một khu vực được bảo vệ bằng hàng rào từ vài thập kỷ trước. Nhờ vào hàng rào bảo vệ này, khu vực này đã ngăn chặn sự tiếp cận của hươu và nai, giúp các cây non phát triển mạnh mẽ, tạo thành những khu rừng cây dương mới dày đặc, giống như những "vườn tre" rực rỡ.
Ngoài các mối đe dọa từ động vật, Pando còn phải đối mặt với ba loại bệnh cây chính: vết loét vỏ bồ hóng, đốm lá và bệnh nấm conk. Mặc dù những bệnh này đã tồn tại từ lâu cùng cây dương, sự thiếu vắng sự phát triển mới kết hợp với các áp lực ngày càng lớn đã khiến những bệnh này trở thành mối nguy hại nghiêm trọng. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất đối với Pando có lẽ chính là biến đổi khí hậu. Sinh vật này đã hình thành sau kỷ băng hà cuối cùng, trong một môi trường khí hậu ổn định, nhưng hiện tại, nhiệt độ toàn cầu tăng cao cùng những hiện tượng thời tiết cực đoan đang tạo ra những thử thách lớn.
Nhiệt độ ngày càng gia tăng do biến đổi khí hậu đang đặt Pando trước những thử thách chưa từng có trong môi trường sống của nó. Mùa hè nóng bức, tình trạng hạn hán kéo dài, cùng với những đám cháy rừng khốc liệt đang đe dọa nghiêm trọng đến sự sống còn của Pando. Thêm vào đó, sự cạnh tranh ngày càng gay gắt về nguồn nước với các hệ sinh thái xung quanh càng làm khó khăn cho Pando trong việc duy trì kích thước đồ sộ của mình. Một ví dụ điển hình là hồ Cá, một nguồn nước gần Pando, hiện không còn nằm trong phạm vi tiếp cận của hệ thống rễ cây. Cùng với đó, các áp lực từ biến đổi khí hậu không chỉ khiến cây giảm che phủ mà còn gây khó khăn cho sự phát triển của lá mới vào mùa xuân.
Tuy vậy, lịch sử của Pando cũng chứng minh khả năng tồn tại đáng kinh ngạc của nó. Sinh vật này đã vượt qua hàng loạt thử thách môi trường khắc nghiệt, từ khi những người định cư châu Âu lần đầu đặt chân tới khu vực vào thế kỷ 19 cho đến sự bùng nổ các hoạt động giải trí vào thế kỷ 20. Pando đã vượt qua bệnh tật, cháy rừng, và những mối đe dọa từ động vật hoang dã trong quá khứ. Tuy nhiên, việc bảo vệ Pando không thể chỉ dựa vào sức bền tự nhiên mà cần có sự can thiệp mạnh mẽ từ con người.
Hiện nay, các nhà khoa học và các tổ chức bảo tồn đang nỗ lực không ngừng để nghiên cứu cách mà Pando có thể duy trì sự sống qua hàng nghìn năm và tìm ra các biện pháp để bảo vệ nó khỏi những nguy cơ mới. Sở Lâm nghiệp Quốc gia Hoa Kỳ, cùng với các nhóm như 'Friends of Pando', đang triển khai các biện pháp bảo vệ sinh vật này. Nhóm 'Friends of Pando' thậm chí đã ghi lại hình ảnh khu vực này qua video 360 độ để giúp mọi người trên khắp thế giới có thể chiêm ngưỡng và hiểu rõ hơn về giá trị của Pando.
Pando không chỉ là một kỳ quan thiên nhiên, mà còn là một lời nhắc nhở về tầm quan trọng của việc bảo tồn các di sản sống trên hành tinh. Mặc dù tương lai của Pando đang phải đối mặt với vô vàn thử thách, nhưng những nỗ lực bảo tồn hiện nay đã tạo ra hy vọng rằng sinh vật khổng lồ này sẽ tiếp tục tồn tại thêm hàng nghìn năm nữa, trở thành biểu tượng cho sức sống mãnh liệt và sự bền bỉ của tự nhiên.
