Hậu trường đằng sau hình tượng Sa Tăng do Diêm Hoài Lễ thể hiện là những năm tháng cống hiến lặng lẽ không đòi hỏi, gánh chịu tổn hại sức khỏe và cái chết đầy luyến tiếc.
Tác phẩm điện ảnh Tây du ký công chiếu năm 1986 đã khắc sâu vào lòng khán giả hành trình thỉnh kinh đầy gian nan của bộ tứ thầy trò Đường Tăng. Giữa ba đồ đệ, Tôn Ngộ Không tỏa sáng nhất, Trư Bát Giới gây ấn tượng mạnh, còn Sa Tăng lại khiêm nhường đến mức bị xem là có ít khoảnh khắc thể hiện nhất.

Nhân vật Sa Tăng trong phiên bản 'Tây du ký' 1986 được thể hiện bởi nghệ sĩ Diêm Hoài Lễ.
Nhân vật này sở hữu ngoại hình dữ dằn và khắc khổ bậc nhất phim. Sa Tăng luôn phải oằn mình gánh vác đồ đạc, tính cách hiền lành chịu thương chịu khó nhất đoàn làm phim.
Ít ai biết rằng vai diễn Sa Tăng thực tế do hai diễn viên cùng đảm nhận. Do ngoại hình tương đồng, cùng lớp hóa trang đặc trưng và ít phân cảnh nổi bật nên nhiều người lầm tưởng đây chỉ là một diễn viên duy nhất xuyên suốt phim.
Xuất thân từ nghệ sĩ kịch nói Bắc Kinh, Diêm Hoài Lễ khi nghe tin đoàn phim Tây du ký tuyển diễn viên đã quyết định thử sức. Ban đầu nam diễn viên không nhắm đến bốn vai chính mà chỉ mong được nhận vai phụ vua nước Ô Kê.
Với thân hình vạm vỡ và gương mặt góc cạnh, đạo diễn đã nhận thấy Diêm Hoài Lễ hoàn toàn phù hợp để hóa thân thành Sa Tăng và mời ông đảm nhận vai diễn này. Dù đã bước sang tuổi 50 nhưng nghệ sĩ vẫn vô cùng hào hứng với vai diễn điện ảnh đầu tiên trong sự nghiệp.

Ngoài vai chính Sa Tăng, nghệ sĩ còn thủ vai nhiều nhân vật phụ khác trong "Tây du ký".
Ở độ tuổi ngoài 50 mà phải thường xuyên gánh vác đồ đạc nặng đã ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe của nam diễn viên. Đồng nghiệp Mã Đức Hoa từng chia sẻ: "Có lần đoàn làm phim tới quay tại một ngôi làng nhỏ. Do trong phòng có quá nhiều muỗi, đoàn phim đốt hương muỗi và yêu cầu mọi người ra ngoài, nhưng Diêm Hoài Lễ nhất quyết ở lại."
"Lần đó, Diêm Hoài Lễ bị ngộ độc ảnh hưởng tới phổi mà không hề hay biết. Sau khi quay phim trở về Bắc Kinh, ông bất ngờ ngất xỉu khi đang đi du lịch. Khi được đưa vào bệnh viện, bác sĩ phát hiện phổi của ông đã bị sưng to."
Sau khi hoàn thành phần 1 của bộ phim, Diêm Hoài Lễ đã rời đoàn làm phim "Tây Du Ký" và chuyển giao vai diễn Sa Tăng cho Lưu Đại Cương.

Dù là người hiền lành, tốt tính nhưng số phận lại không mỉm cười với Diêm Hoài Lễ.
Hình tượng Sa Tăng do Diêm Hoài Lễ thể hiện được khán giả đánh giá rất cao. Ông không chỉ là người đầu tiên hóa thân thành Sa Tăng mà còn được xem là "phiên bản Sa Tăng đạt đến độ kinh điển nhất trong lịch sử Tây du ký".
Ngoài vai chính Sa Tăng, Diêm Hoài Lễ còn xuất sắc thể hiện khoảng 20 vai phụ đa dạng trong phim, bao gồm các nhân vật như Thái Thượng lão quân, Ngưu Ma Vương, Tây Hải Long Vương, Mắt ngàn dặm cùng nhiều vai quần chúng khác như sư thầy, lão nông hay đại tướng Cuốn Bộ.
Điều đáng nể là nam diễn viên đã không nhận bất kỳ khoản thù lao nào từ đoàn phim, bởi ông xem đây là sự cống hiến cho nghệ thuật. Trong cuộc sống đời thường, tài năng và nhân cách của ông luôn nhận được sự ngưỡng mộ từ mọi người.
Trong suốt 6 năm đồng hành cùng đoàn phim, Diêm Hoài Lễ luôn được mọi người yêu mến và có mối quan hệ thân thiết với các đồng nghiệp. Đặc biệt, ông và Mã Đức Hoa - diễn viên đóng vai Trư Bát Giới - có tình bạn vô cùng sâu sắc.
Theo lời kể của Lục Tiểu Linh Đồng, hai nghệ sĩ này coi nhau như anh em ruột thịt. Trong giai đoạn đoàn phim khó khăn về tài chính, hai người đã chia sẻ chung một hộp cơm trong thời gian dài.

Các thành viên đoàn phim "Tây du ký" đến thăm Diêm Hoài Lễ. Năm 2009, nghệ sĩ qua đời ở tuổi 73 vì bệnh viêm phổi.
Năm 2009, khi sức khỏe Diêm Hoài Lễ nguy kịch, các đồng nghiệp cũ đã tề tựu về thăm. Lục Tiểu Linh Đồng đến kịp giờ, nhưng Mã Đức Hoa vì kẹt xe đã không thể gặp mặt người bạn thân trong khoảnh khắc cuối cùng, khiến "Trư Bát Giới" đau lòng khóc nghẹn.
Ở tuổi 73, sau thời gian dài chiến đấu với bệnh tật, nghệ sĩ tài hoa Diêm Hoài Lễ đã an nghỉ, để lại niềm tiếc thương vô hạn trong lòng đồng nghiệp và khán giả.
Lục Tiểu Linh Đồng xúc động chia sẻ về khoảnh khắc gặp Diêm Hoài Lễ lần cuối: "Khi tôi tới nơi, anh ấy đang được y bác sĩ tích cực hồi sức bằng oxy, trong trạng thái mê man. Vợ anh Hoài Lễ thì thầm bên tai chồng: 'Anh ơi, đại sư huynh tới thăm anh rồi'. Dù không thể nói nhưng tôi nhìn thấy những giọt lệ lăn dài từ đôi mắt người đồng nghiệp thân thiết."
Trùng hợp thay, ngày Diêm Hoài Lễ qua đời lại chính là ngày sinh nhật Lục Tiểu Linh Đồng. Vì lẽ đó, "Tôn Ngộ Không" đã quyết định ngừng tổ chức sinh nhật từ đó trở đi, coi như đó là ngày tưởng nhớ người "sư đệ" đáng kính của mình.