(Mytour) Hoa sen là hình ảnh quá quen thuộc với người Việt, đặc biệt là khi nó gắn liền với hình tượng Phật giáo. Bạn thường thấy tượng Phật và các Bồ Tát ngồi trên tòa sen. Vậy tại sao hoa sen lại được chọn, và nó có ý nghĩa gì trong đạo Phật? Cùng Mytour khám phá sự kỳ diệu của loài hoa này trong Phật giáo.
Ngày nay, nhiều Phật tử làm đài sen cho Đức Phật ngồi, hoa sen cũng xuất hiện trong các chùa, tháp, mộ Phật tử, và thậm chí cả trên cờ Phật giáo. Tại sao lại như vậy? Đây là điều mà mỗi người Phật tử cần hiểu rõ để có thể giải thích khi có người hỏi.
Hoa sen trong Phật giáo tượng trưng cho những đức tính gì? Nhắc đến hoa sen, người ta thường nghĩ ngay đến các phẩm chất đặc trưng như sự tinh khiết, thanh tịnh và ngay thẳng.

1. Sự thanh tịnh – Vô nhiễm là phẩm hạnh cao quý của hoa sen.
Hoa sen mọc lên từ bùn nhơ, nơi dơ bẩn nhất. Chính nhờ bùn lầy và chất bẩn mà hoa sen có thể tồn tại và phát triển.
Loài hoa này không thể sống trong môi trường hoàn toàn sạch sẽ, mà chỉ có thể sinh trưởng trong bùn đọng nước. Tuy nhiên, khi hoa sen vươn lên khỏi mặt nước, nó lại trở nên hoàn toàn tinh khiết, thơm tho.
Dù sống trong bùn bẩn, hoa sen vẫn kiên nhẫn chờ đợi đến ngày vươn lên, nở hoa và lan tỏa hương thơm ngát khắp không gian.
Hoa sen và bùn là hai yếu tố không hề liên quan đến nhau. Bùn đại diện cho phiền não, còn hoa sen là biểu tượng của sự thanh tịnh và tinh khiết.
Đức Phật sinh ra trong một thế giới đầy rẫy những cám dỗ và khoái lạc, nhưng Ngài đã từ bỏ tất cả để tìm kiếm một cuộc sống cao thượng, trong sạch. Vì thế, hoa sen trong Phật giáo và tâm linh tượng trưng cho sự vươn lên, giác ngộ, và giải thoát ngay trong cõi đời này.
2. Tinh khiết – Thanh tao
Hoa sen mang trong mình vẻ đẹp giản dị, không cần sự chói lọi như nhiều loài hoa khác. Đó là một nét đẹp thanh thoát, trang nhã.
Hương thơm của hoa sen nhẹ nhàng, không quá nồng mà lại thanh thoát, khiến lòng người cảm thấy bình an. Điều đặc biệt là, hoa sen hầu như không thu hút được ong bướm, điều này càng làm tăng thêm vẻ đẹp tinh khiết của nó.
Tương tự, vẻ đẹp của một người tu sĩ không đến từ diện mạo bên ngoài mà từ lòng từ bi và sự giải thoát trong tâm hồn. Họ không quyến rũ bằng hương nước hoa, mà chính phẩm hạnh cao quý tỏa ra từ đời sống của họ.

3. Hành trực (Ngay thẳng)
Cọng sen khi vươn lên mặt nước luôn mọc thẳng tắp, không hề cong queo hay uốn éo.
Người tu hành cần giữ cho mình sự đoan chính trong từng cử chỉ, hành động, từ đi đứng, ngồi nằm cho đến tâm hồn. Họ không lừa dối hay xu nịnh bất kỳ ai, mà luôn giữ thân tâm ngay thẳng.
4. Trừng thanh (Lóng trong)
Ở nơi hoa sen nở, nước luôn trong lành, không bao giờ bị đục. Khi hái hoa sen, chúng ta không cần phải rửa, vì hoa sen không hề bị dính bùn. Hoa sen tự nhiên mang trong mình sự thuần khiết, sạch sẽ.
Tương tự như vậy, giáo lý của Đức Phật có khả năng thanh lọc và chuyển hóa tâm phàm phu đầy uế nhiễm thành tâm thanh tịnh, sáng suốt của một bậc thánh. Nơi nào có sự xuất hiện của Phật, nơi đó tràn đầy an lành và hạnh phúc.
5. Thanh lương (Mát mẻ)
Thông thường, các loài hoa chỉ nở vào mùa Xuân, khi thời tiết mát mẻ và có nhiều mưa. Chúng không thể nở vào mùa Thu hay mùa Đông.
Khác với các loài hoa khác, hoa sen lại nở vào mùa Hạ, khi thời tiết oi ả. Mặc dù mùa hè nóng bức, nhưng chính lúc này hoa sen mới bắt đầu khoe sắc. Hương thơm nhẹ nhàng và sắc màu thanh nhã của hoa sen giúp làm dịu đi sự oi bức của mùa hè.
Tương tự, các vị Phật ra đời nhằm mang lại sự an lạc và hạnh phúc cho tất cả chúng sinh. Giữa cuộc đời đầy những phiền não, Đức Phật cùng các thánh đệ tử đã xuất hiện, mang theo hương thơm của giới đức, ánh sáng của từ bi và trí tuệ, giúp xoa dịu nỗi khổ đau và chỉ dẫn nhân loại tới hạnh phúc chân thật.
Hình ảnh hoa sen kiên cường vươn mình giữa cái nóng oi ả mang thông điệp rằng dù sống trong cõi đời đầy dẫy tham sân si, giống như ngọn lửa tam giới thiêu đốt, chúng ta vẫn có thể giữ vững lòng kiên nhẫn, vượt qua thử thách, đồng thời tìm kiếm sự bình an qua giáo pháp của Phật.

Ý nghĩa hoa sen trong Phật giáo (hình minh họa)
6. Viên dung (Tròn đầy)
Khi hoa sen nở, những cánh hoa mở rộng, để lộ ra phần gương sen tròn đầy phía bên trong. Điều này tượng trưng cho việc mỗi chúng sinh đều mang trong mình bản chất giác ngộ hoàn hảo. Một ngày nào đó, khi màn vô minh được xóa bỏ, bản chất giác ngộ của chúng ta sẽ hiện rõ.
7. Bồng thực (Hoa và quả kết hợp cùng lúc)
Khác với hầu hết các loài hoa khác, hoa sen khi nở đã có hạt và gương sẵn có, không phải đợi khi hoa tàn mới kết thành trái. Điều này thể hiện rõ ràng về luật nhân quả trong Phật giáo: nhân quả luôn luôn chính xác, nhân nào quả ấy, chẳng sai lệch.
Vì vậy, để có một cuộc sống thanh thản, an lạc như hoa sen, chúng ta cần tích lũy công đức, sống thiện lành, mang lại lợi ích cho bản thân và mọi người. Khi đó, hạnh phúc và bình an sẽ hiện diện ngay trong cuộc sống này, không cần tìm kiếm ở đâu xa. Niết Bàn hay khổ đau đều xuất phát từ chính tâm ta.
8. Ngẩu không (Rỗng không)
Cọng sen vươn thẳng, nhưng bên trong lại rỗng không, hình ảnh này gợi nhớ đến sự hỉ xả của người tu hành, luôn thanh thản và không bận tâm đến những điều nhỏ nhặt.
Cuộc sống đầy đau khổ là vì chúng ta luôn bị cuốn vào những điều tạm bợ như sắc đẹp, tiền tài, danh vọng. Những thứ này chỉ là cám dỗ mà con người thường tranh giành nhau. Người học Phật nhận thức rõ những tác hại của sự tham lam và bám víu, từ đó biết buông bỏ và không quá mong cầu.
Khi nhắc đến hạnh hỷ xả, ta không thể không nghĩ đến Phật Di Lặc. Đối với Ngài, mọi sự đến đi đều được đón nhận bằng nụ cười an nhiên, nhẹ nhàng như gió thoảng.
T.H