Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2025, một biểu tượng sâu sắc của tín ngưỡng và văn hóa miền Nam

Khám phá về lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam

1.1 Thời gian tổ chức năm 2025

Mỗi năm, người dân Châu Đốc đều háo hức chuẩn bị cho lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam, một dịp tâm linh linh thiêng để tỏ lòng thành kính với Bà. Năm 2025, theo thông tin từ Mytour.vn, lễ hội dự kiến sẽ diễn ra vào ngày 19.3.2025 (tức ngày 20.2 âm lịch) tại Khu Du lịch quốc gia Núi Sam, phường Núi Sam, TP Châu Đốc, tỉnh An Giang. Đây là thời gian để bà con cầu mong mùa màng bội thu, sức khỏe và tài lộc cho mọi người.

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam thường được tổ chức vào tháng 2 âm lịch hàng năm. Ảnh: Tỉnh An Giang Cổng TTDT

1.2 Ý nghĩa

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam tại An Giang là một trong những sự kiện tôn vinh văn hóa lớn nhất tại miền Nam, thu hút hàng triệu khách du lịch từ khắp nơi. Vào năm 2025, lễ hội hứa hẹn mang đến những trải nghiệm đặc sắc, không chỉ về phương diện tâm linh mà còn trong hành trình khám phá những giá trị di sản văn hóa đặc biệt.

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam không chỉ là một nghi thức tôn kính thiêng liêng mà còn là biểu tượng văn hóa lâu đời của cộng đồng dân tộc Châu Đốc, An Giang. Kể từ khi được UNESCO công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại vào năm 2016, lễ hội đã khẳng định được vai trò quan trọng trong việc bảo tồn và phát huy những giá trị văn hóa dân tộc.

Lễ hội không chỉ là dịp để người dân thể hiện lòng biết ơn đối với những giá trị tâm linh, mà còn là cơ hội để các thế hệ hiểu sâu hơn về lịch sử và truyền thống của mình. Hàng ngàn người tham gia vào lễ hội mỗi năm, tạo ra không gian giao lưu văn hóa đa dạng, thể hiện sự hòa quyện giữa các dân tộc Kinh, Hoa, Khmer, Chăm ở địa phương.

Lễ hội thu hút rất đông người dân đến kính viếng. Ảnh: Tỉnh An Giang Cổng TTDT

1.3 Truyền thuyết

Theo truyền thuyết, vào khoảng những năm 1820 – 1825, khi quân Xiêm xâm lược nước ta, họ đã vô tình phát hiện một pho tượng đá lớn nằm trên đỉnh núi Sam. Khi quân Xiêm cố gắng khiêng tượng xuống núi, bỗng dưng tượng trở nên nặng trĩu và không thể di chuyển được. Thậm chí, một tên lính hung hãn còn dám gãy cánh tay trái của tượng Bà, nhưng ngay lập tức, hắn phải chịu một hình phạt nghiêm khắc.

Sau này, Bà Chúa Xứ đã hiện về trong giấc mơ của nhiều người dân trong làng, dặn dò họ khiêng tượng xuống núi và xây miếu thờ. Bà hứa sẽ bảo vệ dân làng khỏi giặc ngoại xâm và đem lại mưa thuận gió hòa cho vùng đất này.

Cả làng cùng nhau cố gắng khiêng tượng Bà xuống núi, nhưng dù là những thanh niên khỏe mạnh nhất cũng không thể nhấc nổi tượng. Lúc này, một cô gái tự xưng là Chúa Xứ Thánh Mẫu đã lên tiếng, bảo rằng chỉ cần 9 cô gái đồng trinh là có thể di chuyển tượng. Quả thật, 9 cô gái thanh tân đã nhẹ nhàng khiêng tượng Bà xuống núi. Tuy nhiên, khi đến chân núi, tượng Bà lại trở nên nặng trĩu không thể di chuyển thêm nữa. Người dân địa phương nhận ra rằng đây chính là nơi Bà Chúa Xứ chọn làm nơi ngự, và họ đã lập miếu thờ tại vị trí đó.

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam không chỉ là một sự kiện văn hóa tâm linh, mà còn là lời nhắc nhở về lòng dũng cảm, đức tin và sự đoàn kết của người dân An Giang trong lịch sử. Khi tham gia lễ hội, du khách không chỉ cầu bình an, may mắn mà còn được đắm chìm trong không gian văn hóa đặc sắc, thưởng thức các món ăn ngon và trải nghiệm những hoạt động lễ hội độc đáo.

Lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam gắn liền với truyền thuyết về Bà Chúa Xứ. Ảnh: Tỉnh An Giang Cổng TTDT

Các nghi lễ đặc sắc trong lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam

Theo thông tin từ ông Trần Quốc Tuấn, Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP. Châu Đốc, lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2025 sẽ bao gồm nhiều nghi lễ truyền thống độc đáo, làm nổi bật tinh thần và giá trị văn hóa tâm linh của người dân địa phương. Các nghi lễ này sẽ diễn ra vào ngày 19.3.2025 (nhằm ngày 20.2 âm lịch).

2.1 Lễ tắm Bà

Lễ tắm Bà trong lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2025 sẽ diễn ra vào lúc 24 giờ, là một trong những nghi lễ quan trọng và mang đậm ý nghĩa tâm linh. Nghi lễ này không chỉ nhằm mục đích tắm rửa cho tượng Bà mà còn thể hiện sự tinh khiết, đổi mới và khởi đầu cho những điều tốt đẹp, may mắn. Theo quan niệm dân gian, tham gia vào Lễ tắm Bà được xem là một điềm báo may mắn và phúc lộc sẽ đến với người đó.

Từ chiều hôm đó, không khí tại miếu Bà đã trở nên nhộn nhịp với sự tham gia đông đảo của người dân và du khách từ khắp nơi. Họ tụ họp để tham gia vào các hoạt động văn hóa truyền thống như múa bóng rỗi – một hình thức nghệ thuật dân gian đặc sắc, cùng các nghệ nhân thực hiện các nghi thức cúng Bà. Điểm đặc biệt trong buổi tối là nghi thức dâng lễ vật vào lúc 22 giờ, khi người tham gia mang những lễ vật như áo mão, trái cây, hoa cúng để dâng lên Bà.

Vào khoảng 23 giờ, Ban quản trị miếu sẽ tiến hành nghi thức xin phép Bà để bắt đầu Lễ tắm. Lễ này bao gồm việc niệm hương, dâng rượu, trà và các lễ vật khác nhằm thể hiện sự kính trọng và chuẩn bị chu đáo cho nghi lễ. Đến 0 giờ đêm, lễ tắm Bà sẽ chính thức bắt đầu dưới tấm màn vải che kín. Nước tắm được pha chế từ hoa lài và nước hoa thơm mát, tạo nên không gian thanh tịnh và trang nghiêm.

Các bước thực hiện Lễ tắm bao gồm: tháo bỏ mão, khăn, đai áo và các lớp áo của tượng Bà; tiếp đó là nhúng khăn lau khắp tượng, xịt nước hoa và mặc áo mới cho tượng. Nghi lễ này được thực hiện bởi những phụ nữ đứng tuổi trong cộng đồng, biểu trưng cho truyền thống và sự tôn kính. Cuối cùng, các bô lão trong làng sẽ đội mão mới cho tượng Bà, khép lại toàn bộ nghi lễ.

Khi tấm vải che được kéo ra, những người tham dự lễ hội tranh thủ chiếm vị trí thuận lợi để là những người đầu tiên thực hiện lễ và chiêm ngưỡng dung nhan mới của Bà, thể hiện lòng tin và khát khao nhận được phước lành. Lễ tắm Bà không chỉ là một phần trong lễ hội, mà còn là biểu tượng của lòng tôn kính, niềm tin và sự gắn kết trong cộng đồng.

Các phụ nữ trong tổ tắm Bà đang dâng hương, xin phép trước khi tiến hành tắm Bà. Ảnh: Cổng TTDT Đảng bộ tỉnh An Giang

2.2 Nghi lễ thỉnh sắc Ông Thoại Ngọc Hầu

Lễ thỉnh sắc Ông Thoại Ngọc Hầu từ lăng mộ về miếu Bà là một trong những nghi lễ không thể thiếu trong lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam. Đoàn rước gồm các thành phần như lân, trống, ban tế lễ, ban quản trị Miếu Bà cùng các học trò lễ mang theo cờ phướn, cờ đại và các lễ bộ trang trí công phu. Đặc biệt, chiếc long đình được sơn son thếp vàng trở thành điểm nhấn không thể thiếu, biểu tượng cho sự trang trọng và uy nghi của nghi lễ.

Nghi thức chính của lễ thỉnh sắc là việc rước bốn bài vị từ Lăng Nguyễn Văn Thoại, bao gồm bài vị của Ông Thoại Ngọc Hầu, hai bài vị của các bà vợ ông và bài vị Hội Đồng (những quan lại dưới trướng của ông) về để an vị tại Miếu Bà. Việc đưa các bài vị này về miếu không chỉ nhằm tưởng nhớ và tôn vinh Ông Thoại Ngọc Hầu mà còn là cầu nối để các vị thần linh cùng phù hộ cho người dân.

Lễ thỉnh sắc Ông Thoại Ngọc Hầu. Ảnh: Tỉnh An Giang Cổng TTDT

2.3 Nghi lễ túc yết và xây chầu

Lễ túc yết và xây chầu trong lễ hội vía Bà Chúa Xứ Núi Sam là một trong những nghi lễ đặc biệt quan trọng, mang nhiều nét tương đồng với Lễ Kỳ Yên ở các ngôi đình Nam Bộ. Trong lễ này, heo toàn sinh là lễ vật chủ yếu được dâng lên, tượng trưng cho sự hy sinh và lòng thành kính. Đồng thời, tiếng chiêng, trống và mõ vang vọng không ngừng, tạo ra một không khí trang nghiêm, linh thiêng. Các học trò lễ sẽ mặc trang phục truyền thống và thực hiện từng bước lễ tế theo nghi thức đã được quy định.

Điểm đặc sắc của lễ túc yết là bài văn tế được đọc lên, ca ngợi công đức của Bà và mời gọi các Mẫu thần từ khắp nơi về ngự tại bàn thờ Hội Đồng. Sau khi nghi lễ chính thức kết thúc, không khí của lễ hội trở nên sôi động hơn với chương trình Hát Bội - một loại hình nghệ thuật truyền thống của dân tộc. Những vở tuồng được biểu diễn không chỉ phục vụ nhu cầu giải trí mà còn góp phần bảo tồn và phát huy văn hóa dân gian, thu hút đông đảo người dân và du khách tham gia.

2.4 Lễ Chánh tế

Lễ Chánh Tế có nét tương tự như lễ Đoàn cả được tổ chức trong các lễ Kỳ Yên của các ngôi đình Nam Bộ, nhằm mục đích tế lễ và tưởng nhớ các vị thần linh. Lễ này bao gồm nhiều nghi thức trang trọng, trong đó các lễ vật, bài văn tế và các nghi lễ tôn kính khác được thực hiện đầy đủ. Vào chiều cùng ngày, lễ Hồi Sắc diễn ra, mang hình thức tương tự như lễ Thỉnh Sắc, với mục đích đưa các bài vị đã được rước từ Lăng Nguyễn Văn Thoại trở về vị trí cũ của mình.

Phần hội của lễ vía Bà Chúa Xứ

Phần hội của lễ vía Bà Chúa Xứ Núi Sam là một sự kiện đặc sắc và náo nhiệt, nơi hội tụ của các giá trị văn hóa và tín ngưỡng, phản ánh sự đa dạng của cộng đồng các dân tộc Kinh, Chăm, Hoa và Khmer. Kể từ khi Bộ Văn hóa Thể thao và Du lịch công nhận lễ hội này là Lễ hội cấp Quốc gia vào năm 2001, phần hội đã trở thành một phần không thể thiếu, được tổ chức và đầu tư ngày càng hoành tráng và chuyên nghiệp hơn.

Trong tuần lễ văn hóa, người tham gia sẽ được đắm chìm trong một loạt các chương trình văn hóa phong phú. Các trò chơi dân gian như kéo co, thả diều nghệ thuật, các trò chơi vận động liên hoàn, cờ tướng, đẩy gậy, chọi gà và cờ người không chỉ mang lại niềm vui giải trí mà còn góp phần gìn giữ và phát huy những giá trị truyền thống. Những trò chơi này thu hút cả người lớn lẫn trẻ em, tạo nên một không gian đầy ắp tình cảm gia đình và sự gắn kết cộng đồng.

Phần biểu diễn nghệ thuật trong lễ hội là dịp tuyệt vời để khám phá và thưởng thức những màn trình diễn nghệ thuật truyền thống của bốn dân tộc. Múa lân sư rồng, múa mâm thao, múa bóng rỗi, múa đĩa chén là những tiết mục đặc sắc, thu hút sự chú ý của cả du khách lẫn người dân địa phương. Mỗi tiết mục không chỉ là một hoạt động giải trí mà còn là sự thể hiện tinh tế của văn hóa và nghệ thuật dân gian đặc sắc.

Phần hội của lễ vía Bà Chúa Xứ Núi Sam. Ảnh: ctydulichhcm

Kinh nghiệm tham gia lễ hội

Khi tham gia lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2025, việc chuẩn bị kỹ lưỡng và lập kế hoạch sẽ giúp bạn có một trải nghiệm trọn vẹn. Dưới đây là những thông tin hữu ích mà Cẩm nang du lịch đã tổng hợp để bạn có thể sắp xếp chuyến đi tham gia lễ hội một cách thuận lợi và an toàn:

4.1 Thời gian mở cửa

Miếu Bà Chúa Xứ Núi Sam mở cửa từ 5:00 sáng đến 10:00 tối mỗi ngày. Đặc biệt, trong suốt thời gian diễn ra lễ hội, miếu sẽ tổ chức các hoạt động đặc sắc thu hút hàng nghìn người tham gia. Để không bỏ lỡ các sự kiện quan trọng, hãy đến đúng giờ và theo dõi chương trình lễ hội trước khi đến.

4.2 Cách di chuyển

Từ Thành phố Hồ Chí Minh, bạn có thể lựa chọn nhiều phương tiện để di chuyển đến Châu Đốc, An Giang:

Ô tô hoặc xe máy:

- Lộ trình 1: Đi theo Quốc lộ 62 qua Bình Hiệp, tiếp tục di chuyển theo hướng biên giới từ Hồng Ngự đến Tân Châu.

- Lộ trình 2: Di chuyển qua Quốc lộ 1A, cầu Mỹ Thuận, Quốc lộ 80 qua Phà Vàm Cống, Sa Đéc, Long Xuyên rồi tiếp tục theo Quốc lộ 90 đến Châu Đốc.

Xe khách:

- Phương Trang: Vé xe có giá khoảng 175.000 VND, xuất phát từ bến xe Miền Tây.

- Huệ Nghĩa: Giá vé khoảng 150.000 VND, khởi hành từ số 11 Lê Đại Hành, Quận 11.

- Kim Mai: Vé xe có giá khoảng 120.000 VND, xuất phát từ bến xe Miền Tây.

4.3 Lưu ý khi tham gia lễ hội

Nếu bạn có kế hoạch tham gia lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2025, hãy chú ý một số điểm quan trọng sau đây:

- Vì lượng người tham gia rất đông, có thể xảy ra tình trạng xô đẩy, vì vậy hãy chú ý bảo vệ tài sản cá nhân một cách cẩn thận.

- Hạn chế mua nhang, đèn hay các vật phẩm khác từ những người bán dạo không rõ nguồn gốc. Tốt nhất là bạn nên chuẩn bị sẵn từ nhà hoặc chọn mua tại các cửa hàng uy tín trong khu vực.

- Đừng nhận lộc hay bất kỳ vật phẩm nào từ người lạ để tránh những rắc rối liên quan đến việc đòi tiền sau đó.

Lễ hội Vía Bà Chúa Xứ Núi Sam 2025 hứa hẹn sẽ là một sự kiện văn hóa, tâm linh hoành tráng, thu hút đông đảo du khách tham gia. Nếu bạn muốn khám phá một địa điểm du lịch tâm linh và trải nghiệm văn hóa độc đáo, lễ hội này là lựa chọn lý tưởng.