Buzz
AoE (Đế Chế) xứng đáng là một huyền thoại trong làng game chiến thuật, đứng vững qua thời gian. Mặc dù đã gần 30 năm trôi qua, tựa game này vẫn giữ nguyên sức hút mạnh mẽ.
Ở Việt Nam và Trung Quốc, AoE không chỉ tạo ra làn sóng lớn trong các quán Internet mà còn dần phát triển thành môn thể thao điện tử, thu hút hàng triệu người chơi và người yêu thích. Tuy nhiên, sự phát triển của AoE hiện đang có dấu hiệu chững lại, thậm chí có thể nói là thoái trào.
Thực tế cho thấy lượng khán giả theo dõi AoE đang giảm dần theo thời gian. Mặc dù năm 2019 được coi là năm đại thành công của AoE Việt Nam nhờ sự bùng nổ của Facebook Gaming, khi giải đấu AoE Trung - Việt thu hút gần 2 triệu người xem, với kỷ lục 125.000 người xem trực tiếp trên Facebook, nhưng đến nay, lượng người xem trực tiếp cũng như các video đã giảm đi nhiều so với thời kỳ đỉnh cao.
Ngoài ra, thống kê từ Google cũng chỉ ra rằng nhu cầu tìm kiếm các từ khóa như "AoE" và "Đế Chế" đang giảm mạnh. Đỉnh cao tìm kiếm từ khóa "AoE" rơi vào tháng 11/2011, sau đó bắt đầu giảm dần cho đến nay. Nhìn lại quá khứ, thời điểm AoE bùng nổ trên Internet là khi giải đấu AoE GameTV Lenovo Cup 2011 diễn ra. Đây được coi là giải đấu đầu tiên giữa Việt Nam và Trung Quốc trong lịch sử cộng đồng AoE, là động lực mạnh mẽ để cộng đồng AoE phát triển và tiến tới chuyên nghiệp. Tuy nhiên, từ đó đến nay, xu hướng tìm kiếm "AoE" đã giảm rõ rệt, đặc biệt từ năm 2020. Những từ khóa liên quan như "Chim Sẻ Đi Nắng", "Hồng Anh AoE", "Bibi AoE" cũng cho thấy sự thay đổi trong sự quan tâm của cộng đồng.
Không chỉ là sự giảm sút trong việc tìm kiếm, sức hút của AoE đối với các trang game và thể thao lớn cũng đang dần mờ nhạt. Trước đây, các trang mạng xã hội từng đưa tin sôi nổi về AoE, đặc biệt là vào những năm giải đấu AoE Việt – Trung diễn ra. Chính vì vậy, những con số trên đã chỉ ra một thực tế đáng buồn, liệu AoE có còn giữ được sức hấp dẫn như xưa?
Ngoài ra, cộng đồng AoE chuyên nghiệp Việt Nam hiện nay đang đối mặt với thách thức lớn trong việc xây dựng một hệ sinh thái bền vững. Thu nhập từ AoE không ổn định khiến nhiều tuyển thủ phải giải nghệ, chuyển sang thi đấu tự do hoặc tìm kiếm cơ hội ở lĩnh vực khác. Những cái tên như Tiểu Bạch Long, meomeo, Tom, Việt BM, Vô Thường, Mỹ Đình,… và gần đây là VaneLove, Nam Sociu, Văn Hưởng, Tễu,… đều là những ví dụ. Sự giảm sút số lượng tuyển thủ kéo theo các đội tuyển chuyên nghiệp phải thu hẹp quy mô. Năm 2019, AoE Việt Nam có 10 đội chuyên nghiệp, mỗi đội có thành viên chính thức và từ 2-3 tuyển thủ dự bị, nhưng đến năm 2024, số đội này đã giảm xuống còn một nửa, và một số đội chỉ đủ 4 thành viên để thi đấu.
Khi số lượng tuyển thủ chuyên nghiệp ngày càng giảm, cộng đồng AoE lại gặp khó khăn trong việc tìm kiếm thế hệ kế cận. Số lượng người trẻ chơi AoE đã rất ít, và những tài năng thực sự thì càng hiếm. Trong suốt nhiều năm, cộng đồng AoE chỉ phát hiện được một gương mặt triển vọng duy nhất là Vũ Ngọc Luận (nickname 2k1 Bắc Ninh). Mặc dù các giải đấu tìm kiếm tài năng và giải sinh viên đã được tổ chức, AoE Việt vẫn đang rất cần nhân tố mới, phụ thuộc chủ yếu vào các game thủ 9x. Phải chăng sức hút của AoE không đủ mạnh để thu hút thế hệ trẻ, hay có lý do nào khác? Nếu tình trạng này tiếp tục, AoE sẽ dần biến mất trong tương lai gần?
Nguyên nhân thực sự khiến AoE bị kìm hãm?
Như nhiều trò chơi điện tử khác, AoE cũng không thoát khỏi quy luật thịnh – suy của thời đại. Nguyên nhân đầu tiên khiến AoE suy thoái là sự cạnh tranh khốc liệt từ các tựa game mới. Những game mới với đồ họa đẹp mắt, lối chơi hiện đại, và dễ tiếp cận đã thu hút không ít người chơi AoE chuyển sang tìm kiếm những trải nghiệm mới mẻ. Mặc dù AoE có lối chơi không quá phức tạp, nhưng lại đòi hỏi sự kiên nhẫn cao, điều này khiến nhiều người mới không mấy mặn mà với nó. Thêm vào đó, việc AoE đã ra mắt từ lâu và không được cập nhật thường xuyên khiến tựa game này khó thu hút được giới trẻ trong bối cảnh thị trường game đa dạng như hiện nay.
Tuy nhiên, một nguyên nhân sâu xa hơn, có ảnh hưởng trực tiếp đến sự thoái trào của cộng đồng AoE tại Việt Nam, chính là những vấn đề trong cộng đồng AoE chuyên nghiệp. Và cốt lõi của vấn đề này chính là thu nhập.
Khoảng thời gian từ 2018 đến 2020 được coi là giai đoạn huy hoàng của các game thủ AoE và các công ty chủ quản, nhờ vào nguồn thu ổn định từ Facebook Gaming. Tuy nhiên, sau giai đoạn này, nền tảng Facebook Gaming bắt đầu suy giảm, cắt giảm thu nhập, và đến nay, không còn trả lương cho các Streamer nữa. Điều này đã dẫn đến khó khăn cho các công ty chủ quản, đồng thời thu nhập của game thủ AoE cũng giảm đi, khiến cuộc sống của họ trở nên bấp bênh. Vì vậy, nhiều tuyển thủ AoE chuyên nghiệp đã giải nghệ, hoặc phải vừa thi đấu vừa làm thêm công việc khác để có thu nhập ổn định hơn.
Dù ngoài Facebook Gaming, AoE chuyên nghiệp Việt Nam vẫn nhận được sự đầu tư mạnh mẽ từ các nhà tài trợ và thương hiệu lớn. Mỗi năm, nhiều giải đấu hoành tráng vẫn được tổ chức với nguồn tài trợ lên đến hàng trăm triệu, thậm chí cả tỷ đồng. Tuy nhiên, điều đáng tiếc là sự phân bổ nguồn tài trợ này lại rất mất cân đối. Trong khi các đội vô địch và á quân nhận thưởng rất lớn, thì các tuyển thủ khác lại không được hưởng nhiều lợi ích, thậm chí một số người còn trắng tay sau các giải đấu. Ví dụ, tại giải đấu AoE League 2024 với tổng giá trị giải thưởng lên đến 500 triệu đồng, nhà vô địch nhận hơn 120 triệu đồng, trong khi gần 30 tuyển thủ khác lại có thu nhập rất thấp hoặc không nhận được gì. Điều này không phản ánh đúng quy luật phát triển, bởi vì để một giải đấu thành công, các tuyển thủ và đội tuyển đều cần được hưởng quyền lợi xứng đáng với đóng góp của mình.
Khi nhìn vào Liên Minh Huyền Thoại và các bộ môn eSports khác, người hâm mộ có thể nhận ra sự khác biệt rõ rệt. Tất cả các tuyển thủ và đội tuyển tham gia các giải đấu chuyên nghiệp đều được chia sẻ lợi nhuận từ các giải đấu, điều này giúp duy trì sự phát triển bền vững của cộng đồng. Nhưng đây là điều mà AoE chuyên nghiệp Việt Nam lại chưa làm được suốt bao năm qua.
Sự khác biệt trong chiến lược phát triển giữa AoE và Liên Minh Huyền Thoại lý giải phần nào vì sao kể từ năm 2011, lượng tìm kiếm "AoE" đã giảm dần. Năm 2012, Liên Minh Huyền Thoại đã chính thức có mặt tại Việt Nam, mở ra một kỷ nguyên mới cho thể thao điện tử. Trong khi đó, những sai lầm trong định hướng của AoE đã khiến cộng đồng dần đi xuống, chất lượng các giải đấu giảm và sự hào hứng của người hâm mộ ngày càng suy giảm.
Làm thế nào để AoE trở lại?
Mặc dù đối mặt với nhiều thử thách trong thị trường game cạnh tranh, AoE vẫn là một tựa game với tiềm năng phát triển rất lớn. Trong suốt gần 3 thập kỷ qua, AoE đã xây dựng được một cộng đồng người hâm mộ đầy nhiệt huyết và đam mê. Tuy nhiên, để tìm lại ánh hào quang, AoE cần giải quyết một vấn đề cốt yếu: thu nhập của các game thủ.
Một trong những nguồn thu nhập cần được chú trọng và khai thác hiệu quả là từ các giải đấu chuyên nghiệp. Các giải đấu AoE luôn thu hút sự quan tâm của hàng vạn người hâm mộ và có nguồn tài trợ khổng lồ. Nếu các công ty chủ quản có thể hợp tác tổ chức các giải đấu quy mô, bài bản và chất lượng, xây dựng thành hệ thống giải đấu hoàn chỉnh, sẽ tạo ra hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ trong cộng đồng. Điều này sẽ giúp duy trì nguồn tài trợ vốn có và thu hút thêm các nhà tài trợ mới, đồng thời nâng cao thu nhập cho các game thủ tham gia giải đấu.
Như đã đề cập, dù các giải đấu AoE chuyên nghiệp có thể tạo ra nguồn lợi nhuận lớn, nhưng điều quan trọng là phải phân bổ nguồn thu một cách hợp lý. Mỗi game thủ tham gia giải đấu đều phải nhận được thu nhập tương xứng với thứ hạng và đóng góp của mình. Không thể để các tuyển thủ Vô địch hay Á quân nhận phần thưởng quá lớn, trong khi những người "làm nền" lại hầu như không nhận được gì, thậm chí thi đấu mà không có lương thưởng.
Đương nhiên, việc giải quyết vấn đề này không hề đơn giản. Trong suốt nhiều năm qua, AoE chuyên nghiệp Việt Nam đã đi theo một con đường cũ kỹ và không còn phù hợp với xu thế phát triển. Chính vì vậy, một đơn vị mạnh mẽ như Thiên Khôi Esports đã quyết định tìm ra hướng đi mới, hợp lý và hiện đại hơn cho cộng đồng AoE. Cụ thể, họ đã đề xuất áp dụng mô hình "Bản quyền hình ảnh" hay "Bản quyền phát sóng" cho các giải đấu AoE chuyên nghiệp, một mô hình rất phổ biến trong các giải eSports (như Liên Minh Huyền Thoại) và các giải thể thao lớn như Ngoại hạng Anh, Cúp C1,… Đây không phải là ý tưởng quá phức tạp, mà chính là áp dụng mô hình chia sẻ lợi nhuận để đảm bảo nguồn thu nhập công bằng và bền vững cho tất cả các game thủ AoE. Thiên Khôi Esports hiểu rằng, chỉ khi các game thủ AoE có thu nhập tốt và cuộc sống ổn định, họ mới có thể cống hiến hết mình, giúp cộng đồng phát triển và thu hút được thế hệ game thủ trẻ mới.
Tóm lại, AoE sẽ luôn là một huyền thoại trong thể loại game chiến thuật. Tuy nhiên, nếu AoE Việt Nam không giải quyết được vấn đề cốt lõi, không thể phân bổ hợp lý các nguồn đầu tư và tài trợ để tất cả cùng phát triển, thì tựa game này sẽ khó có thể tiến xa hơn. Thậm chí, nếu không thay đổi, AoE có thể chỉ còn là một biểu tượng của quá khứ, vì chẳng ai có thể sống mãi với hoài niệm.
