Buzz
Tê giác đen, với hai chiếc sừng nổi bật và trọng lượng lên tới 1350kg, không thực sự có màu đen như tên gọi mà mang sắc xám bùn giống như loài tê giác trắng. Vào đầu và giữa thế kỷ 20, nạn săn bắn và sự mở rộng của con người đã khiến số lượng tê giác đen giảm mạnh, chỉ còn khoảng 100.000 con vào năm 1960. Đặc biệt, sự gia tăng của săn trộm trong các thập kỷ sau đó đã dẫn đến việc 98% số lượng tê giác đen biến mất. Đến giữa những năm 1990, chỉ còn lại 2.354 cá thể.
Nhận thức về tê giác đen đã được nâng cao vào những năm sau, khởi đầu cho các nỗ lực bảo tồn không chỉ với loài này mà còn nhiều loài khác. Các biện pháp như cấm săn bắt và bảo vệ môi trường sống đã giúp số lượng tê giác đen hồi phục đáng kể. Theo tổ chức IUCN, đến năm 2024, quần thể tê giác đen đã đạt 6.421 cá thể, chủ yếu tập trung tại Namibia, Nam Phi, Kenya và Zimbabwe.
Một nghiên cứu chỉ ra rằng nếu không có các biện pháp bảo vệ, đến năm 2022, tê giác đen châu Phi có thể chỉ còn lại chưa đến 300 cá thể. Điều này nhấn mạnh tầm quan trọng của các nỗ lực bảo tồn để bảo vệ các loài động vật nguy cấp.
Điểm khác biệt chính giữa tê giác đen và tê giác trắng nằm ở cấu trúc miệng của chúng. Tê giác trắng có đôi môi rộng và phẳng thích hợp cho việc gặm cỏ, trong khi tê giác đen lại có môi nhọn giúp chúng dễ dàng ăn lá từ các bụi cây. Thực tế, tên gọi 'trắng' và 'đen' xuất phát từ một sự nhầm lẫn về từ 'wyd' thành 'white' thay vì 'wide', để miêu tả đôi môi rộng của tê giác trắng.
Sừng tê giác đen không chỉ là đặc điểm nổi bật mà còn là nguyên nhân chính dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng của loài này. Mặc dù nhiều nghiên cứu khoa học đã chứng minh sừng tê giác không có lợi ích gì cho sức khỏe, nhưng quan niệm y học cổ truyền Trung Hoa về khả năng chữa bệnh của sừng tê giác vẫn tồn tại. Sừng cũng được coi là biểu tượng của địa vị, được sử dụng để chế tác đồ trang sức và vật dụng trong nhà. Vào năm 1977, tê giác đen đã được đưa vào danh sách bảo vệ của Công ước CITES, cấm mọi hoạt động buôn bán loài này. Các chương trình bảo tồn và các khu bảo vệ chống săn trộm đã được thành lập để bảo vệ tê giác đen, với các sáng kiến quan trọng tại Zimbabwe và Kenya vào cuối những năm 1980 và 1990.
Ngoài việc bảo vệ quần thể tê giác đen hiện tại, một chiến lược quan trọng nữa là di dời chúng đến các khu vực đã từng có tê giác nhưng hiện nay đã tuyệt chủng. Dự án mở rộng phạm vi tê giác đen (BRREP), bắt đầu vào năm 2003, áp dụng phương pháp di dời tê giác bằng cách cho chúng vào lưới hoặc thùng, rồi treo chúng dưới máy bay trực thăng để tái định cư.
Tuy nhiên, sau khi thực hiện, các nhà nghiên cứu nhận thấy rằng phương pháp này tạo áp lực lớn lên cơ thể tê giác, khiến chúng hoảng sợ và di chuyển nhiều, ảnh hưởng đến hoạt động của máy bay. Do đó, vào năm 2012, nhóm BRREP đã thử nghiệm kỹ thuật mới có tên gọi 'tê giác bay', trong đó tê giác được treo ngược lên, giúp rút ngắn thời gian vận chuyển và giảm số lượng người tham gia. Đồng thời, các sáng kiến bảo tồn còn tập trung vào việc nâng cao nhận thức cộng đồng địa phương. Vào năm 2015, 10 con tê giác đen đã được chuyển đến khu bảo tồn tê giác Sera ở Kenya, đánh dấu sự hợp tác đầu tiên giữa cộng đồng Đông Phi và Tổ chức Dịch vụ Động vật Hoang dã Kenya trong việc bảo vệ và quản lý quần thể tê giác đen.
