Buzz
Vì sao dù đã thử nhiều lần, bạn vẫn không thể tự cù lét mình giống như khi có người khác làm?
Ai cũng từng có những khoảnh khắc cười ngặt nghẽo khi bị người khác cù lét, nhưng khi tự mình thử làm điều đó, lại không có cảm giác gì – không thấy nhột, không giật mình và đương nhiên, chẳng có gì đáng cười cả. Điều này tưởng chừng như rất đơn giản nhưng lại là một câu hỏi thú vị đã thu hút sự chú ý của các nhà khoa học trong suốt nhiều năm qua.
Cảm giác cù lét xuất phát từ hệ thần kinh của chúng ta, chủ yếu liên quan đến tiểu não – bộ phận của não giúp điều khiển các cử động và phản ứng nhanh. Khi ai đó chạm vào các vùng nhạy cảm trên cơ thể như lòng bàn chân, nách hay bụng, hệ thần kinh sẽ gửi tín hiệu đến não, gây ra phản xạ phòng vệ. Cơ thể lập tức giật lên do não coi đó là một kích thích bất ngờ, có thể là dấu hiệu của mối nguy hiểm (như côn trùng bò trên da).
Tuy nhiên, khi ta tự cù lét mình, não đã biết trước hành động đó sẽ xảy ra. Tiểu não dự đoán chính xác vị trí và mức độ tác động, làm cho cảm giác trở nên quen thuộc và không gây phản ứng phòng vệ. Đây cũng giống như việc ta không cảm thấy giật mình khi tự chạm vào cơ thể mình, nhưng lại có phản ứng mạnh khi có người khác chạm vào một cách bất ngờ.
Các nghiên cứu chỉ ra rằng tiểu não không chỉ dự đoán chuyển động của cơ thể mà còn có khả năng loại bỏ những tín hiệu không quan trọng. Đây là một cơ chế giúp chúng ta tập trung vào những kích thích quan trọng hơn từ môi trường bên ngoài, thay vì bị phân tâm bởi các hành động của chính mình. Nếu không có cơ chế này, mỗi lần chúng ta di chuyển tay, gãi ngứa hay chạm vào cơ thể, chúng ta sẽ cảm thấy nhột liên tục – điều này chắc chắn sẽ rất phiền phức.
Tuy nhiên, có một cách để làm lừa hệ thần kinh và tạo ra cảm giác cù lét ngay cả khi tự thực hiện: đó là nhờ người khác di chuyển tay mình mà mình không hoàn toàn kiểm soát. Một số thí nghiệm cho thấy, nếu một thiết bị điều khiển tay của người đó theo cách bất ngờ, họ vẫn có thể cảm thấy nhột giống như khi bị người khác cù. Điều này chứng minh rằng yếu tố bất ngờ và không thể đoán trước là yếu tố quyết định tạo ra phản ứng cù lét.
Khả năng cù lét còn liên quan đến quá trình tiến hóa. Một số giả thuyết cho rằng đó có thể là một hình thức giao tiếp xã hội, giúp củng cố sự kết nối giữa cha mẹ và con cái, hoặc giữa những người thân thiết. Cảm giác nhột cũng có thể là một cơ chế cảnh báo, giúp chúng ta phản ứng nhanh chóng khi có vật chạm vào các vùng nhạy cảm trên cơ thể.
Tuy nhiên, lý do chính khiến con người không thể tự cù lét mình chính là cách mà não bộ xử lý các chuyển động. Khi hành động xuất phát từ chính chúng ta, não đã dự đoán trước và ngừng phản ứng – đó là lý do dù có thử thế nào, bạn vẫn không thể tự cù lét mình giống như khi người khác làm.
