Buzz
Tết Đoan Ngọ, còn được gọi là Tết Đoan Dương hay Tết 'giết sâu bọ', là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của người dân Việt Nam. Lễ hội này được tổ chức vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm. Tết Đoan Ngọ năm 2025 sẽ diễn ra vào thứ Bảy, ngày 31 tháng 5 dương lịch.
Nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Đoan Ngọ
Tên gọi 'Đoan Ngọ' bắt nguồn từ 'Đoan' có nghĩa là bắt đầu và 'Ngọ' chỉ khoảng thời gian từ 11 giờ sáng đến 1 giờ chiều, tức là lúc giữa trưa. Lễ hội này được tổ chức vào lúc khí dương đạt đến cực thịnh trong năm.
Theo truyền thuyết dân gian, sau mỗi vụ mùa bội thu, người dân thường phải đối mặt với sự phá hoại của sâu bọ đối với cây cối và lương thực. Một ông lão tên là Đôi Truân đã xuất hiện, chỉ dẫn cho dân làng cách tổ chức một buổi lễ đơn giản với bánh tro và trái cây. Lạ kỳ thay, sâu bọ đã bị tiêu diệt hoàn toàn. Từ đó, vào ngày mùng 5 tháng 5 âm lịch hàng năm, người dân thực hiện nghi lễ này để diệt trừ sâu bọ, bảo vệ mùa màng và bảo vệ sức khỏe.
Phong tục và nghi lễ trong Tết Đoan Ngọ năm 2025
Tết Đoan Ngọ là dịp để các gia đình quây quần bên nhau, thực hiện những nghi lễ truyền thống và thưởng thức các món ăn đặc trưng của lễ hội. Một số phong tục phổ biến trong ngày này bao gồm:
- Ăn rượu nếp: Người dân tin rằng ăn rượu nếp vào sáng sớm Tết Đoan Ngọ giúp diệt trừ sâu bọ trong cơ thể.
- Ăn hoa quả đầu mùa: Các loại quả như mận, vải, xoài, chôm chôm, dưa hấu… rất được ưa chuộng vào ngày này. Người ta tin rằng việc ăn những loại quả này có tác dụng 'diệt sâu bọ' và đem lại may mắn, sức khỏe.
- Cúng tổ tiên: Các gia đình chuẩn bị mâm cỗ với các món ăn truyền thống để dâng cúng tổ tiên, thể hiện lòng hiếu thảo và cầu mong sức khỏe, bình an.
- Hái thuốc: Người xưa có tục hái thảo dược vào giờ Ngọ ngày 5/5 Âm lịch để phơi khô dùng dần, vì họ tin rằng 'vào chính ngọ ngày Tết Đoan Dương, dược tính trong các loại lá cây sẽ cao nhất'.
Mâm cỗ Tết Đoan Ngọ năm 2025
Mâm cỗ ngày Tết Đoan Ngọ thường bao gồm các món sau:
- Rượu nếp được chế biến từ gạo nếp lên men, mang vị ngọt và hơi cay. Người Việt xưa tin rằng vào dịp này, cơ thể dễ bị 'sâu bọ' (chỉ ký sinh trùng, vi khuẩn) xâm nhập, vì vậy việc ăn rượu nếp khi bụng còn đói sẽ giúp tiêu diệt những 'sâu bọ' trong cơ thể.
- Bánh tro (hay còn gọi là bánh ú), được làm từ gạo nếp ngâm nước tro, có tính mát, giúp thanh lọc cơ thể. Theo Đông y, bánh tro có tác dụng giải nhiệt, mát gan, thanh lọc cơ thể và hỗ trợ tiêu hóa. Món bánh này còn mang ý nghĩa biểu tượng cho sự tinh khiết, loại bỏ những điều không may mắn trong người.
- Các loại hoa quả theo mùa như mận, vải, xoài, chôm chôm, dưa hấu… Người xưa tin rằng ăn hoa quả vào sáng sớm ngày 5/5 âm lịch sẽ giúp 'diệt sâu bọ' trong cơ thể, đồng thời cung cấp vitamin, thanh lọc cơ thể và làm mát trong những ngày hè nóng nực.
- Ở một số vùng miền Trung, thịt vịt là món ăn không thể thiếu trong ngày Tết Đoan Ngọ. Theo dân gian, thịt vịt có tính hàn, giúp giải nhiệt, làm mát cơ thể trong những ngày nóng bức của tháng 5 âm lịch.
Mâm cỗ Tết Đoan Ngọ năm 2025 không chỉ là những vật phẩm dâng cúng tổ tiên mà còn mang trong mình ý nghĩa sâu sắc, là sự kết nối giữa con người và thiên nhiên, giữa ẩm thực và y học cổ truyền, cũng như tín ngưỡng dân gian. Từ những món ăn giản dị ấy, người Việt đã lưu giữ và truyền lại những giá trị văn hóa quý báu qua từng thế hệ.
Tết Đoan Ngọ trong văn hóa các nước châu Á
Tết Đoan Ngọ không chỉ là lễ hội truyền thống của Việt Nam mà còn được tổ chức tại nhiều quốc gia châu Á như Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc… Mặc dù vậy, mỗi quốc gia lại có những phong tục và ý nghĩa riêng biệt đối với ngày lễ này:
- Trung Quốc: Tết Đoan Ngọ gắn liền với câu chuyện bi thương về nhà thơ Khuất Nguyên. Người dân tổ chức các hoạt động tưởng niệm ông như đua thuyền rồng, ăn bánh ú (bánh tro) và thả thuyền giấy xuống sông.
- Hàn Quốc: Ngày lễ này được gọi là Dano, là dịp để người dân tham gia vào các lễ hội truyền thống, chơi các trò chơi dân gian và thưởng thức các món ăn đặc trưng.
- Nhật Bản: Tết Đoan Ngọ ở Nhật Bản được gọi là Tango no Sekku, là ngày lễ dành riêng cho trẻ em trai, với các hoạt động như treo cờ cá chép và trưng bày búp bê samurai.
Tết Đoan Ngọ là một trong những lễ hội truyền thống quan trọng của người Việt, mang đậm giá trị văn hóa và tinh thần. Tết Đoan Ngọ năm 2025 sẽ diễn ra vào thứ Bảy, ngày 31 tháng 5 dương lịch, là dịp để các gia đình tụ họp, thực hiện những nghi lễ truyền thống và thưởng thức những món ăn đặc trưng của ngày lễ.
