Buzz
Bản chất của Homeschooling là gì?
Phương pháp này cho phép cha mẹ cung cấp một hành trình học tập độc đáo cho con mình với sự linh hoạt và tập trung sâu hơn vào phong cách học tập của riêng con mình.[1]
Phương pháp giáo dục tại nhà hiện đại bắt đầu vào những năm 1970 và 1980, được ủng hộ bởi những nhà cải cách giáo dục tiến bộ với hy vọng giải phóng sự sáng tạo bên trong của trẻ em.
Vào đầu thế kỷ 20, giáo dục tại nhà ngày càng đa dạng, cả về chủng tộc và giai cấp cũng như về mục đích của cha mẹ. Hiện nay có khoảng hai triệu trẻ em đang được áp dụng Homeschooling. [2]
Những ưu điểm vượt trội của Homeschooling
Tập trung vào sở thích và thế mạnh cá nhân
Trong hệ thống giáo dục truyền thống, tất cả học sinh đều phải theo một chương trình học chung, dù sở thích và khả năng của từng trẻ là khác nhau. Homeschooling cho phép cha mẹ tùy chỉnh nội dung học tập sao cho phù hợp với khả năng và đam mê của con.
Ví dụ nếu một đứa trẻ yêu thích khoa học, cha mẹ có thể dành nhiều thời gian hơn để làm thí nghiệm, khám phá thiên nhiên, hoặc tham gia các dự án nghiên cứu cùng con.
Giảm áp lực từ môi trường trường học
Trường học truyền thống đôi khi tạo ra một số áp lực lớn đối với trẻ em, như thi cử thường xuyên, nạn bắt nạt học đường, so sánh thành tích,... Với homeschooling, trẻ chỉ cần cạnh tranh với chính mình, tạo nên một môi trường học tập không phán xét.
Tăng cường sự gắn kết giữa cha mẹ và con cái
Trong quá trình homeschooling, cha mẹ và con cái dành nhiều thời gian hơn bên nhau, điều này mang lại cơ hội trò chuyện sâu sắc. Qua việc học cùng nhau, cha mẹ hiểu rõ hơn về tính cách, khả năng, và nhu cầu của con.
Ngoài ra, homeschooling còn là cơ hội để bố mẹ xây dựng niềm tin và sự hỗ trợ. Trẻ cảm nhận được rằng cha mẹ luôn ở bên và sẵn sàng giúp đỡ, từ đó hình thành một mối quan hệ gắn bó chặt chẽ.
Linh hoạt trong phương pháp giảng dạy và chương trình học
Một trong những ưu điểm lớn nhất của homeschooling là sự linh hoạt. Gia đình có thể thiết kế chương trình học theo cách phù hợp nhất với con, thay vì bị ràng buộc bởi một khung chương trình cứng nhắc. Sự linh hoạt này thể hiện qua:
Cách tiếp cận giảng dạy: Trẻ có thể học thông qua sách vở, video, dự án thực tế, hoặc các hoạt động ngoại khóa thay vì chỉ ngồi trên lớp nghe giảng.
Thời gian học: Không nhất thiết phải học theo giờ cố định như ở trường. Trẻ có thể học vào thời điểm mà chúng cảm thấy tập trung tốt nhất.
Địa điểm học: Không bị giới hạn trong một lớp học, trẻ có thể học tại nhà, công viên, thư viện, hoặc thậm chí khi đi du lịch.
Những cách thức đào tạo phổ biến trong Homeschooling
Phương pháp truyền thống [3]
Homeschooling theo truyền thống về cơ bản là học tại nhà, sử dụng các phương pháp tương tự như phương pháp được sử dụng ở trường công hoặc trường tư, có thể ví như “mang trường về nhà”.
Vì đây là mô hình giáo dục mà hầu hết phụ huynh quen thuộc nhất, nhiều gia đình bắt đầu hành trình homeschooling bằng cách mua sách giáo khoa, bàn học, … và các vật dụng khác mô phỏng theo bối cảnh trường học thông thường.
Ngoài ra, bố mẹ chọn phương pháp homeschooling truyền thống thường sử dụng phong cách giảng dạy theo bài giảng, lên lịch học cố định, thường xuyên sử dụng các bài kiểm tra và câu đố để theo dõi tiến độ và cố gắng điều chỉnh chương trình giảng dạy của mình theo những gì trường học ở địa phương áp dụng.
Phương pháp Montessori [4]
Phương pháp Montessori là phương pháp lấy trẻ làm trung tâm, coi trọng mỗi trẻ như một cá thể độc đáo. Sự sáng tạo và tò mò được khuyến khích, giúp trẻ coi trọng kiến thức và tự tìm kiếm kiến thức.
“Tự điều chỉnh” là mục tiêu chính của triết lý giáo dục Montessori, nghĩa là khả năng của trẻ trong việc điều chỉnh hành vi của mình theo cách phù hợp với hoàn cảnh. Phương pháp Montessori coi lớp học của trẻ là môi trường chuẩn bị cho lớp học lớn nhất trong tất cả chính là cuộc sống.
Phương pháp Unschooling [5]
Unschooling là một phong cách giáo dục tại nhà cho phép sở thích và sự tò mò của học sinh thúc đẩy con đường học tập. Thay vì sử dụng một chương trình giảng dạy cụ thể, những người theo trường phái unschool tin tưởng rằng trẻ em sẽ tiếp thu kiến thức một cách tự nhiên.
Trái ngược với tên gọi, unschooling là một quá trình học tập chủ động chứ không phải là phương pháp thụ động. Những người theo trường phái unschooling là những người học tại nhà tập trung nhiều hơn vào quá trình học tập thử nghiệm và trở nên có kiến thức mà không cần "đi học". Trọng tâm của unschooling là những lựa chọn của từng đứa trẻ, được quyết định bởi sở thích, phong cách học tập và loại tính cách.
Những điều cha mẹ cần lưu ý khi bắt đầu Homeschooling?
Tuy nhiên, tại Việt Nam, homeschooling vẫn chưa được công nhận nên số lượng phụ huynh chọn phương pháp homeschooling chưa nhiều. Thông thường bố mẹ Việt sẽ chọn phương án homeschooling bán phần hoặc homeschooling không chính thức. [6] Sau đây là một số điều phụ huynh cần chuẩn bị khi áp dụng Homeschooling đối với con em mình:
Xác định mục tiêu giáo dục
Trước khi bắt đầu, cha mẹ cần trả lời các câu hỏi sau:
Tại sao chọn homeschooling? (Vì con không phù hợp với trường truyền thống? Vì muốn con học theo sở thích cá nhân? Vì điều kiện đặc biệt?)
Mục tiêu dài hạn là gì? (Chuẩn bị cho kỳ thi chính thức? Định hướng tự học suốt đời? Hỗ trợ trẻ phát triển năng khiếu?)
Phong cách học tập của con ra sao? (Thích học qua trải nghiệm, sách vở hay công nghệ?)
Phát triển kỹ năng giảng dạy và quản lý thời gian
Cha mẹ cần có những kỹ năng sau:
Kỹ năng giảng dạy: Hiểu cách truyền đạt kiến thức phù hợp với lứa tuổi của con.
Lắng nghe và khuyến khích: Hiểu nhu cầu và biết cách động viên phù hợp đối với con trong quá trình học tập.
Quản lý thời gian: Xác định thời gian học phù hợp với nhịp sinh học của con và dành thời gian cho các hoạt động tích hợp khác như ngoại khóa, thể thao, sáng tạo.
Chuẩn bị tài liệu và giáo trình học tập
Tài liệu học có thể bao gồm:
Sách giáo khoa (của trường công, chương trình quốc tế, sách tham khảo).
Khóa học trực tuyến (Coursera, Khan Academy, Udemy, v.v.).
Học liệu mở (tài liệu miễn phí từ các thư viện số, website giáo dục).
Dụng cụ thực hành (bảng, flashcards, đồ chơi giáo dục, thiết bị thí nghiệm).
Lập kế hoạch học tập:
Xây dựng lịch học phù hợp, có thể theo tuần hoặc tháng.
Linh hoạt điều chỉnh chương trình để phù hợp với tiến độ của con.
Kết nối với cộng đồng Homeschooling
Tham gia nhóm Homeschooling:
Kết nối với các gia đình homeschooling khác để trao đổi kinh nghiệm.
Tìm kiếm lớp học nhóm hoặc hoạt động ngoại khóa để con có cơ hội giao lưu.
Học tập từ chuyên gia:
Tham gia hội thảo, diễn đàn về homeschooling.
Tìm giáo viên hoặc cố vấn nếu cần hỗ trợ chuyên sâu.
Liệu Homeschooling có là lựa chọn đúng đắn cho gia đình bạn?
Vì sao phụ huynh muốn homeschooling cho con?
Muốn con tránh áp lực từ trường học truyền thống, muốn cá nhân hóa việc học theo tốc độ và sở thích của con, không hài lòng với chất lượng giáo dục ở trường công/trường tư
Phụ huynh có mong muốn dài hạn nào không?
Con có dự định thi vào đại học hay theo con đường học tập đặc biệt nào không, phụ huynh có sẵn sàng đồng hành cùng con trong suốt quá trình học?
Phụ huynh có đủ khả năng giảng dạy con không?
Phụ huynh có đủ kiên nhẫn để dạy con không? Phụ huynh có sẵn sàng học hỏi và thích nghi không?
Phụ huynh có đủ thời gian để dạy con không?
Nếu phụ huynh đi làm toàn thời gian và không có ai hỗ trợ, phụ huynh có thể gặp khó khăn khi áp dụng homeschooling.
Homeschooling có phù hợp với hong cách học tập và tính cách của con?
Nếu con thích tự học, tò mò và sáng tạo, homeschooling có thể phát huy tối đa tiềm năng của con. Nếu con bạn cần sự hướng dẫn chặt chẽ hoặc thích môi trường có bạn bè, homeschooling có thể là một thách thức.
Phụ huynh có đủ khả năng tài không?
Homeschooling có thể tốn kém, tùy thuộc vào phương pháp học.
Phụ huynh có thể duy trì homeschooling trong bao lâu?
Homeschooling không chỉ là một quyết định nhất thời, mà cần được duy trì ít nhất trong một khoảng thời gian nhất định để có hiệu quả. Nếu homeschooling không hiệu quả, phụ huynh có kế hoạch dự phòng không?
Câu chuyện thành công từ mô hình Homeschool
Nguyễn Ngọc Phương Anh, sinh năm 2005, đã quyết định theo học homeschooling từ sau lớp 8. Với chương trình học tự thiết kế, Phương Anh đạt GPA 4.0/4.0, IELTS 8.5 và 33/36 điểm ACT. Nhờ thành tích xuất sắc, cô đã trúng tuyển vào 8 trường đại học Mỹ và chọn Beloit College với hỗ trợ tài chính 54.000 USD mỗi năm. [7]
2. Gia đình chị Nguyễn Thị Hồng Liên: Semi-Homeschooling và Thành Công
Chị Nguyễn Thị Hồng Liên đã áp dụng phương pháp semi-homeschooling cho hai con trai. Con trai lớn của chị hoàn thành lớp 11 tại trường công lập Việt Nam và đồng thời lấy bằng THPT Mỹ trực tuyến. Em đã nhận được học bổng từ một số trường đại học ở Mỹ. Con trai thứ hai thi vào lớp 10 với điểm số cao trong các môn Toán và Anh.[8]
3. Gia đình chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên: Homeschooling Toàn Phần
Chuyên gia giáo dục Bùi Khánh Nguyên đã cho con trai theo học homeschooling hoàn toàn từ lớp 8. Con trai ông học chương trình Mỹ thông qua một "trường trực tuyến" toàn cầu, với lịch học từ 10h đến 17h hàng ngày. Phương pháp này giúp con ông phát triển khả năng học tập độc lập và linh hoạt. [9]
Các quan niệm sai lầm thường gặp về mô hình Homeschool
2. Cha mẹ phải là giáo viên mới có thể homeschooling
Hiểu lầm: Chỉ những cha mẹ có chuyên môn giáo dục mới dạy con tại nhà được.
Sự thật: Homeschooling không yêu cầu cha mẹ phải là giáo viên. Quan trọng là khả năng hướng dẫn, tìm tài liệu và tạo động lực học tập cho con. Nhiều cha mẹ sử dụng tài liệu giảng dạy có sẵn, đăng ký khóa học trực tuyến hoặc thuê gia sư cho những môn khó.
3. Homeschooling không có chương trình học bài bản
Quan niệm sai lầm: Giáo dục tại nhà đồng nghĩa với việc học không có kế hoạch, thiếu hệ thống như trường học chính quy.
Thực tế: Homeschooling đa dạng phương pháp từ chương trình chuẩn của Bộ GD-ĐT đến các giáo trình quốc tế hay phương pháp mở như Montessori, Unschooling. Phụ huynh hoàn toàn có thể thiết kế lộ trình học tập cá nhân hóa phù hợp với năng lực và đam mê của trẻ mà vẫn đáp ứng đầy đủ yêu cầu kiến thức.
4. Homeschooling làm trẻ thiếu kỹ năng sống và khả năng thích nghi với môi trường làm việc thực tế
Nhận định sai: Thiếu môi trường học đường khiến trẻ khó hình thành tính kỷ luật và khó hòa nhập xã hội sau này.
Sự thật: Nhiều học sinh homeschool phát triển kỹ năng tự quản lý thời gian vượt trội nhờ được trao quyền chủ động trong việc học tập của bản thân.
