Các yêu cầu và tiêu chí để được bổ nhiệm làm kế toán trưởng theo quy định pháp luật hiện hành

Cơ sở pháp lý:

- Luật Kế toán năm 2015;

- Nghị định 174/2016/NĐ-CP hướng dẫn thi hành Luật Kế toán

1. Kế toán trưởng hoặc người chịu trách nhiệm về công tác kế toán là ai?

- Kế toán trưởng là người đứng đầu bộ phận kế toán của một tổ chức, có nhiệm vụ chỉ đạo và thực hiện công tác kế toán trong tổ chức đó.

- Đối với kế toán trưởng của các cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị sự nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước và các doanh nghiệp mà Nhà nước nắm giữ hơn 50% vốn điều lệ, ngoài những nhiệm vụ quy định tại khoản 1 Điều này, kế toán trưởng còn có trách nhiệm hỗ trợ người đại diện theo pháp luật của đơn vị trong việc giám sát tài chính tại đơn vị kế toán.

- Kế toán trưởng phải chịu sự chỉ đạo của người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán. Nếu có đơn vị kế toán cấp trên, kế toán trưởng còn phải nhận sự chỉ đạo và giám sát về chuyên môn, nghiệp vụ từ kế toán trưởng của đơn vị cấp trên.

Trong trường hợp đơn vị kế toán cử người phụ trách kế toán thay thế kế toán trưởng, người này cần đáp ứng các tiêu chuẩn và điều kiện như kế toán trưởng và phải thực hiện đầy đủ các quyền và trách nhiệm của kế toán trưởng.

2. Liệu đơn vị có cần phải có kế toán trưởng không?

Đơn vị kế toán bao gồm các doanh nghiệp được thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam, chi nhánh và văn phòng đại diện của doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam có trách nhiệm lập báo cáo tài chính (theo khoản 4 Điều 3 của Luật Kế toán năm 2015).

Theo Điều 20 của Nghị định 174/2016/NĐ-CP, hướng dẫn chi tiết một số điều của Luật Kế toán về kế toán trưởng và phụ trách kế toán, các đơn vị kế toán phải có kế toán trưởng, trừ các trường hợp sau:

– Các đơn vị kế toán trong khu vực nhà nước, bao gồm: Đơn vị chỉ có một người làm kế toán hoặc một người làm kế toán kiêm nhiệm; các đơn vị kế toán ngân sách và tài chính tại xã, phường, thị trấn không cần bổ nhiệm kế toán trưởng mà chỉ cần bổ nhiệm phụ trách kế toán.

– Các doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể bổ nhiệm phụ trách kế toán thay vì phải có kế toán trưởng.

Đối với các đơn vị mới thành lập, nếu chưa thể bổ nhiệm ngay kế toán trưởng, có thể cử người phụ trách kế toán hoặc thuê dịch vụ kế toán trưởng theo quy định. Thời gian tối đa cho việc bố trí người phụ trách kế toán là 12 tháng, sau đó đơn vị phải bổ nhiệm kế toán trưởng.

Nếu công ty của bạn không thuộc nhóm doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, công ty phải bổ nhiệm kế toán trưởng. Nếu chưa thể bổ nhiệm ngay, công ty có thể cử người phụ trách kế toán hoặc thuê dịch vụ kế toán.

Trong trường hợp đơn vị kế toán không bổ nhiệm kế toán trưởng hoặc không thuê tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ kế toán theo quy định, đơn vị sẽ bị xử phạt hành chính từ 10.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng (theo điểm a khoản 2 Điều 17 Nghị định 41/2018/NĐ-CP về xử phạt hành chính trong lĩnh vực kế toán, kiểm toán độc lập).

Phụ trách kế toán:

a) Các đơn vị kế toán trong lĩnh vực nhà nước, bao gồm: Đơn vị kế toán có một người làm kế toán hoặc kiêm nhiệm kế toán; các đơn vị kế toán ngân sách và tài chính xã, phường, thị trấn không bổ nhiệm kế toán trưởng mà chỉ bổ nhiệm phụ trách kế toán.

b) Các doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa có thể cử phụ trách kế toán mà không bắt buộc phải bổ nhiệm kế toán trưởng.

Lưu ý:

- Thời gian bổ nhiệm kế toán trưởng tại các đơn vị kế toán nhà nước, cũng như thời gian bổ nhiệm phụ trách kế toán tại các đơn vị này, là 5 năm. Sau thời gian này, đơn vị phải thực hiện quy trình bổ nhiệm lại kế toán trưởng và phụ trách kế toán.

- Khi có sự thay đổi kế toán trưởng hoặc phụ trách kế toán, người đại diện theo pháp luật hoặc người quản lý đơn vị kế toán phải tổ chức việc bàn giao công việc và tài liệu kế toán giữa người kế toán trưởng, phụ trách kế toán cũ và người mới, đồng thời thông báo cho các bộ phận liên quan trong đơn vị và các cơ quan liên quan về tên và mẫu chữ ký của kế toán trưởng mới.

- Kế toán trưởng, phụ trách kế toán mới sẽ chịu trách nhiệm từ khi nhận bàn giao công việc, còn kế toán trưởng, phụ trách kế toán cũ vẫn phải chịu trách nhiệm trong suốt thời gian mình phụ trách.

- Bộ Nội vụ sẽ hướng dẫn về phụ cấp trách nhiệm, quyền hạn, thủ tục bổ nhiệm, miễn nhiệm, thay thế kế toán trưởng và phụ trách kế toán tại các đơn vị kế toán nhà nước.

3. Tiêu chí và điều kiện đối với kế toán trưởng theo quy định hiện hành

3.1 Các yêu cầu chung đối với kế toán trưởng

Kế toán trưởng phải đáp ứng các yêu cầu và tiêu chuẩn sau đây:

- Đảm bảo phẩm chất đạo đức nghề nghiệp, trung thực, liêm chính và tuân thủ pháp luật.

- Phải có trình độ chuyên môn và nghiệp vụ về kế toán.

- Phải có trình độ chuyên môn về kế toán, từ trung cấp trở lên.

- Cần có chứng chỉ đào tạo bồi dưỡng kế toán trưởng.

- Đối với người có chuyên môn kế toán từ trình độ đại học trở lên, yêu cầu có ít nhất 02 năm kinh nghiệm thực tế về kế toán. Đối với người có chuyên môn từ trung cấp hoặc cao đẳng, yêu cầu ít nhất 03 năm kinh nghiệm thực tế về kế toán.

- Những trường hợp không đủ điều kiện làm kế toán:

1. Người chưa thành niên; người bị Tòa án tuyên bố hạn chế hoặc mất năng lực hành vi dân sự; người đang phải chấp hành biện pháp đưa vào cơ sở giáo dục bắt buộc, cơ sở cai nghiện bắt buộc.

2. Người đang bị cấm hành nghề kế  toán theo bản án hoặc quyết định của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật; người đang bị truy cứu trách nhiệm hình sự; người đang phải chấp hành hình phạt tù hoặc đã bị kết án về một trong các tội xâm phạm trật tự quản lý kinh tế, tội phạm về chức vụ liên quan đến tài chính, kế  toán mà chưa được xóa án tích.

3. Cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, vợ, chồng, con đẻ, con nuôi, anh, chị, em ruột của người đại diện theo pháp luật, của người đứng đầu, của giám đốc hoặc tổng giám đốc và của cấp phó của người đứng đầu, phó giám đốc hoặc phó tổng giám đốc phụ trách công tác tài chính - kế  toán, kế toán trưởng trong cùng một đơn vị kế toán, trừ doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn do một cá nhân làm chủ sở hữu, doanh nghiệp thuộc loại hình khác không có vốn nhà nước và là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

4. Người đang làm quản lý, điều hành, thủ kho, thủ quỹ, người được giao nhiệm vụ thường xuyên mua, bán tài sản trong cùng một đơn vị kế  toán, trừ trường hợp trong cùng doanh nghiệp tư nhân, công ty trách nhiệm hữu hạn do một cá nhân làm chủ sở hữu và các doanh nghiệp thuộc loại hình khác không có vốn nhà nước và là doanh nghiệp siêu nhỏ theo quy định của pháp luật về hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa.

3.2 Các yêu cầu riêng đối với từng đơn vị kế toán.

Kế toán trưởng và những người phụ trách công tác kế toán của các đơn vị kế toán sau đây cần phải có chuyên môn nghiệp vụ về kế toán từ trình độ đại học trở lên, bao gồm:

- Các cơ quan chịu trách nhiệm thu chi ngân sách nhà nước các cấp;

- Các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan thuộc Quốc hội, các cơ quan nhà nước ở trung ương và các đơn vị kế toán trực thuộc những cơ quan này;

- Các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;

- Các cơ quan chuyên môn trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và các cơ quan quản lý nhà nước liên quan;

- Cơ quan trung ương tổ chức theo ngành dọc tại các tỉnh;

- Các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ở cấp trung ương, cấp tỉnh có sử dụng ngân sách nhà nước;

- Các Ban quản lý dự án đầu tư có bộ máy kế toán riêng và sử dụng ngân sách nhà nước thuộc dự án nhóm A hoặc dự án quan trọng quốc gia;

- Các đơn vị dự toán cấp 1 thuộc ngân sách cấp huyện;

- Doanh nghiệp được thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam, ngoại trừ các trường hợp quy định tại điểm g khoản 3 Điều này;

- Các hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở lên;

- Chi nhánh của các doanh nghiệp nước ngoài hoạt động tại Việt Nam.

Kế toán trưởng và những người phụ trách kế toán của các đơn vị kế toán dưới đây cần phải có trình độ nghiệp vụ kế toán từ trung cấp chuyên nghiệp trở lên, bao gồm:

- Các cơ quan chuyên môn trực thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện có bộ máy kế toán (trừ các đơn vị dự toán cấp 1 thuộc ngân sách cấp huyện);

- Cơ quan trung ương tổ chức theo ngành dọc tại cấp huyện, cơ quan của tỉnh đặt tại cấp huyện;

- Các tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị - xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ở cấp huyện có sử dụng ngân sách nhà nước;

- Các Ban quản lý dự án đầu tư có tổ chức bộ máy kế toán riêng và sử dụng ngân sách nhà nước, ngoại trừ các trường hợp như: Ban quản lý dự án đầu tư thuộc dự án nhóm A và các dự án quan trọng quốc gia;

- Đơn vị kế toán ngân sách và tài chính xã, phường, thị trấn;

- Đơn vị sự nghiệp công lập ngoài các đơn vị sự nghiệp công lập thuộc các Bộ, cơ quan ngang Bộ, cơ quan thuộc Chính phủ, cơ quan khác ở trung ương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;

- Doanh nghiệp thành lập và hoạt động theo pháp luật Việt Nam không có vốn nhà nước, có vốn điều lệ dưới 10 tỷ đồng;

- Hợp tác xã, liên hiệp hợp tác xã có vốn điều lệ nhỏ hơn 10 tỷ đồng.

Đối với các tổ chức và đơn vị khác ngoài những đối tượng trên, tiêu chuẩn về trình độ và chuyên môn nghiệp vụ của kế toán trưởng và người phụ trách kế toán sẽ do người đại diện theo pháp luật của đơn vị quyết định, phù hợp với quy định của Luật kế toán và các quy định pháp lý liên quan.

Lưu ý: - Kế toán trưởng, phụ trách kế toán của công ty mẹ là doanh nghiệp nhà nước hoặc doanh nghiệp có vốn nhà nước chiếm trên 50% vốn điều lệ phải có ít nhất 5 năm công tác thực tế trong ngành kế toán.

      - Tiêu chuẩn và điều kiện về chuyên môn nghiệp vụ của kế toán trưởng, phụ trách kế toán của các đơn vị thuộc lực lượng vũ trang nhân dân sẽ do Bộ Quốc phòng và Bộ Công an quy định.

4. Trách nhiệm và quyền hạn của kế toán trưởng là gì?

Kế toán trưởng có các trách nhiệm sau:

- Thực hiện các quy định của pháp luật về kế toán, tài chính trong đơn vị kế toán;

- Tổ chức và điều hành bộ máy kế toán theo quy định của Luật này;

- Thực hiện lập báo cáo tài chính phù hợp với chế độ và chuẩn mực kế toán hiện hành.

Kế toán trưởng có quyền tự chủ trong các quyết định chuyên môn và nghiệp vụ liên quan đến công tác kế toán.

Kế toán trưởng của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị sự nghiệp sử dụng ngân sách nhà nước, cũng như doanh nghiệp có trên 50% vốn điều lệ do Nhà nước sở hữu, ngoài các quyền đã được nêu, còn được hưởng các quyền lợi sau đây:

- Được đưa ra ý kiến bằng văn bản với người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán liên quan đến việc tuyển dụng, điều chuyển, tăng lương, khen thưởng và xử lý kỷ luật đối với nhân sự làm kế toán, thủ kho, thủ quỹ;

- Có quyền yêu cầu các bộ phận có liên quan trong đơn vị kế toán cung cấp đầy đủ và kịp thời các tài liệu cần thiết phục vụ công tác kế toán và giám sát tài chính của kế toán trưởng.

- Ghi nhận ý kiến chuyên môn bằng văn bản khi có sự bất đồng với quan điểm của người ra quyết định;

- Cung cấp báo cáo bằng văn bản cho người đại diện theo pháp luật của đơn vị kế toán khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về tài chính, kế toán trong đơn vị; nếu cần phải thực hiện quyết định, báo cáo lên cấp trên trực tiếp của người ra quyết định hoặc cơ quan nhà nước có thẩm quyền và không phải chịu trách nhiệm về hậu quả của việc thi hành quyết định đó.

MK LAW FIRM: Bài viết được công bố với mục đích giáo dục, tuyên truyền pháp luật, và thông báo các chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước, không mang tính thương mại. Thông tin trên chỉ có giá trị tham khảo, vì vậy Quý khách cần tham khảo ý kiến của luật sư, chuyên gia tư vấn trước khi áp dụng vào thực tế.

Chúng tôi hy vọng sẽ nhận được sự hợp tác từ Quý khách!

Trân trọng./.