Buzz
"Bà Lê Thị Từ tự nguyện lập di chúc này theo sự nhận thức của tôi, tại thời điểm này bà có đủ năng lực hành vi dân sự." Khi đó, bà tôi đã 94 tuổi, không có ai làm chứng ngoài Chủ tịch thị trấn chứng thực. Thậm chí, người viết di chúc cũng không ký xác nhận đã soạn thảo di chúc này. Vậy di chúc này có hợp pháp hay không? Bà tôi đã qua đời, giờ Cậu tôi muốn bán mảnh đất này dựa trên di chúc đó. Liệu Cậu tôi có quyền bán không, trong khi Mẹ tôi không đồng ý bán và muốn giữ mảnh đất này để thờ ông bà, dẫn đến mâu thuẫn trong gia đình?
Xin chân thành cảm ơn Luật sư vì đã tư vấn!
Trả lời:
Điều 652 của Bộ luật Dân sự số 33/2005/QH11 quy định về các điều kiện để di chúc hợp pháp.
"1. Di chúc được coi là hợp pháp phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Người lập di chúc minh mẫn, sáng suốt trong khi lập di chúc; không bị lừa dối, đe doạ hoặc cưỡng ép;
b) Nội dung di chúc không trái pháp luật, đạo đức xã hội; hình thức di chúc không trái quy định của pháp luật.
2. Di chúc của người từ đủ mười lăm tuổi đến chưa đủ mười tám tuổi phải được lập thành văn bản và phải được cha, mẹ hoặc người giám hộ đồng ý.
3. Di chúc của người bị hạn chế về thể chất hoặc của người không biết chữ phải được người làm chứng lập thành văn bản và có công chứng hoặc chứng thực.
4. Di chúc bằng văn bản không có công chứng, chứng thực chỉ được coi là hợp pháp, nếu có đủ các điều kiện được quy định tại khoản 1 Điều này.
5. Di chúc miệng được coi là hợp pháp, nếu người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng của mình trước mặt ít nhất hai người làm chứng và ngay sau đó những người làm chứng ghi chép lại, cùng ký tên hoặc điểm chỉ. Trong thời hạn năm ngày, kể từ ngày người di chúc miệng thể hiện ý chí cuối cùng thì di chúc phải được công chứng hoặc chứng thực."
Điều 656 Bộ Luật Dân sự 2005 quy định về Di chúc bằng văn bản có người làm chứng:
"Trong trường hợp người lập di chúc không thể tự mình viết bản di chúc thì có thể nhờ người khác viết, nhưng phải có ít nhất là hai người làm chứng. Người lập di chúc phải ký hoặc điểm chỉ vào bản di chúc trước mặt những người làm chứng; những người làm chứng xác nhận chữ ký, điểm chỉ của người lập di chúc và ký vào bản di chúc."
Trong trường hợp của bà ngoại bạn, người chứng nhận di chúc đã xác nhận rằng bà ngoại bạn có đầy đủ năng lực hành vi dân sự. Điều này có nghĩa là di chúc của bà được lập khi bà minh mẫn, không bị lừa dối, đe dọa hoặc cưỡng ép. Nội dung di chúc là để lại toàn bộ đất đai và nhà cửa cho cậu của bạn, không vi phạm pháp luật hoặc đạo đức xã hội. Tuy nhiên, về hình thức, bà ngoại bạn không biết chữ và không thể tự mình viết di chúc, nên bà đã phải nhờ người khác viết giúp. Mặc dù vậy, bản di chúc phải có ít nhất hai người làm chứng, nhưng thông tin bạn cung cấp chỉ có một người làm chứng. Hơn nữa, theo quy định của pháp luật, bà ngoại bạn phải ký hoặc điểm chỉ di chúc trước mặt người làm chứng, người làm chứng phải xác nhận chữ ký hoặc điểm chỉ và ký vào bản di chúc.
Vì vậy, bản di chúc của bà ngoại bạn không hợp pháp.
Căn cứ vào điểm b, khoản 1, Điều 675 Bộ luật Dân sự năm 2005:
"Điều 675. Những trường hợp thừa kế theo pháp luật
1. Thừa kế theo pháp luật được áp dụng trong những trường hợp sau đây:
a) Không có di chúc;
b) Di chúc không hợp pháp;"
Tài sản là đất và nhà trên mảnh đất đó sẽ được chia theo pháp luật về thừa kế.
Điều 676 Bộ luật Dân sự quy định về người thừa kế theo pháp luật.
"1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:
a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;
b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;
c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột, chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.
2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.
3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản."
Hàng thừa kế thứ nhất bao gồm cậu của bạn và mẹ của bạn (theo thông tin bạn cung cấp, hiện tại chỉ có hai người thừa kế). Vì vậy, tài sản của bà ngoại bạn sẽ được chia thành hai phần bằng nhau, một phần cho mẹ bạn và phần còn lại cho cậu của bạn. Mẹ bạn cũng có quyền định đoạt phần tài sản của mình, tức là một nửa mảnh đất. Vì vậy, cậu của bạn không có quyền tự ý bán mảnh đất này.
