Dự toán ngân sách xã được xây dựng trên cơ sở nào?

1. Dự toán ngân sách xã được xác định dựa trên những căn cứ nào?

Căn cứ theo quy định tại Điều 11, Khoản 2 của Thông tư 344/2016/TT-BTC về việc lập dự toán ngân sách xã, các yếu tố sau đây được xác định để làm cơ sở cho quá trình lập dự toán:

- Các nhiệm vụ liên quan đến phát triển kinh tế, xã hội, đảm bảo quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội của xã;

- Chính sách thu ngân sách nhà nước, cơ chế phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách xã và tỷ lệ phân chia nguồn thu được quy định bởi Hội đồng nhân dân cấp tỉnh;

- Các quy định về chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi ngân sách do cơ quan có thẩm quyền quy định. Đối với năm đầu tiên trong giai đoạn ổn định ngân sách địa phương, định mức phân bổ chi ngân sách sẽ được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định;

- Số liệu kiểm tra liên quan đến dự toán ngân sách xã sẽ được thông báo bởi Ủy ban nhân dân cấp huyện;

- Tình hình thực hiện dự toán ngân sách xã trong năm hiện tại và năm trước sẽ được đánh giá;

- Báo cáo dự toán ngân sách từ các cơ quan và đơn vị sử dụng ngân sách xã sẽ được tổng hợp;

Do đó, việc lập dự toán ngân sách xã phải dựa trên các yếu tố sau đây:

- Các nhiệm vụ liên quan đến việc phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh và trật tự an toàn xã hội của xã;

- Chính sách và chế độ thu ngân sách nhà nước, cơ chế phân cấp nguồn thu, nhiệm vụ chi ngân sách xã cùng tỷ lệ phần trăm (%) phân chia nguồn thu được quy định bởi Hội đồng nhân dân cấp tỉnh;

- Các chế độ, tiêu chuẩn và định mức chi ngân sách do cơ quan có thẩm quyền quy định. Đặc biệt, trong năm đầu tiên của giai đoạn ổn định ngân sách địa phương, định mức phân bổ chi ngân sách sẽ do Hội đồng nhân dân cấp tỉnh quyết định;

- Số liệu kiểm tra liên quan đến dự toán ngân sách xã sẽ được Ủy ban nhân dân cấp huyện thông báo;

- Tình hình thực hiện dự toán ngân sách xã trong năm nay và năm trước.

- Báo cáo dự toán ngân sách từ các cơ quan, đơn vị sử dụng ngân sách xã.

2. Quy trình lập và quyết định dự toán ngân sách xã được thực hiện như thế nào?

Theo quy định tại khoản 3, Điều 11 của Thông tư 344/2016/TT-BTC về trình tự lập dự toán ngân sách xã, quy trình này được thực hiện qua các bước sau:

Bước 1: Bộ phận tài chính và kế toán xã, phối hợp với cơ quan thuế hoặc đội thu thuế xã (nếu có), tiến hành tính toán các khoản thu ngân sách nhà nước trong phạm vi quản lý của xã.

Bước 2: Các đơn vị và tổ chức thuộc Ủy ban nhân dân xã, dựa trên chức năng và nhiệm vụ được giao, cùng với các chế độ, tiêu chuẩn, và định mức chi, sẽ lập dự toán chi ngân sách cho đơn vị, tổ chức của mình.

Bước 3: Bộ phận tài chính và kế toán xã thực hiện việc lập dự toán thu, chi và cân đối ngân sách xã. Sau đó, dự toán này sẽ được trình Ủy ban nhân dân xã để báo cáo Thường trực Hội đồng nhân dân xã, qua đó thu thập ý kiến trước khi gửi cho Ủy ban nhân dân cấp huyện và Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện để tổng hợp. Thời gian báo cáo dự toán ngân sách xã sẽ được quy định bởi Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Bước 4: Trong năm đầu tiên của giai đoạn ổn định ngân sách, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện sẽ phối hợp với Ủy ban nhân dân xã để điều chỉnh thu, chi ngân sách xã, dựa trên khả năng cân đối chung của ngân sách địa phương. Trong những năm sau của giai đoạn ổn định ngân sách, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện chỉ thực hiện công tác này với Ủy ban nhân dân xã nếu có yêu cầu từ phía xã.

Bước 5: Quyết định về dự toán ngân sách xã sẽ được thực hiện sau khi nhận được quyết định giao nhiệm vụ thu, chi ngân sách từ Ủy ban nhân dân cấp huyện. Ủy ban nhân dân xã sẽ hoàn chỉnh dự toán thu ngân sách nhà nước, dự toán thu, chi ngân sách xã, cùng phương án phân bổ ngân sách xã, và gửi báo cáo đến Ban Kinh tế - Xã hội xã để thẩm tra. Sau khi Thường trực Hội đồng nhân dân xã xem xét và đưa ra ý kiến, Hội đồng nhân dân xã sẽ ra quyết định trong thời hạn do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định.

Khi dự toán ngân sách xã đã được Hội đồng nhân dân xã phê duyệt, Ủy ban nhân dân xã sẽ báo cáo cho Ủy ban nhân dân cấp huyện, Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện và cơ quan Kho bạc Nhà nước nơi giao dịch để thực hiện tổ chức triển khai.

Bước 6: Phòng Tài chính - Kế hoạch huyện sẽ tiến hành thẩm định dự toán ngân sách xã. Nếu phát hiện sai sót, Phòng sẽ báo cáo Ủy ban nhân dân cấp huyện và yêu cầu Hội đồng nhân dân xã điều chỉnh dự toán theo quy định. Sau đó, dự toán điều chỉnh sẽ được gửi đến Kho bạc Nhà nước cùng cấp để thực hiện.

3. Trong trường hợp nào dự toán ngân sách xã sẽ được điều chỉnh?

Theo quy định tại khoản 5 Điều 11 của Thông tư 344/2016/TT-BTC về điều chỉnh dự toán ngân sách xã, quy trình điều chỉnh này sẽ được thực hiện như sau:

Dự toán ngân sách xã sẽ được điều chỉnh khi có yêu cầu từ Ủy ban nhân dân cấp trên hoặc khi cần điều chỉnh để phù hợp với định hướng chung. Điều chỉnh cũng sẽ được thực hiện nếu có sự thay đổi lớn về nguồn thu hoặc nhiệm vụ chi.

Ủy ban nhân dân xã sẽ chịu trách nhiệm lập dự toán điều chỉnh và báo cáo Ban Kinh tế - Xã hội xã. Sau khi Thường trực Hội đồng nhân dân xã xem xét và đưa ra ý kiến, dự toán điều chỉnh sẽ được trình Hội đồng nhân dân xã để quyết định. Sau khi quyết định được thông qua, Ủy ban nhân dân xã sẽ báo cáo Ủy ban nhân dân cấp huyện về quyết định và các thông tin liên quan đến dự toán ngân sách xã sau khi điều chỉnh.

Vì vậy, điều chỉnh dự toán ngân sách xã hàng năm sẽ được thực hiện khi có yêu cầu từ Ủy ban nhân dân cấp trên, nhằm đảm bảo sự phù hợp với các định hướng chung hoặc khi có sự biến động lớn về nguồn thu và nhiệm vụ chi. Trong quá trình này, Ủy ban nhân dân xã sẽ chịu trách nhiệm lập dự toán điều chỉnh và báo cáo Ban Kinh tế - Xã hội xã. Sau khi Thường trực Hội đồng nhân dân xã xem xét và đưa ra ý kiến, quyết định chính thức sẽ được thông qua. Quyết định cuối cùng sẽ được báo cáo lại Ủy ban nhân dân cấp huyện để đảm bảo sự minh bạch và tuân thủ các quy định hiện hành.

4. Nguyên tắc cân đối ngân sách xã

Theo quy định tại Điều 5 của Thông tư 344/2016/TT-BTC về nguyên tắc cân đối ngân sách xã, các điều kiện sau đây cần được tuân thủ:

- Cân đối ngân sách xã phải đảm bảo không chi vượt quá nguồn thu được hưởng theo quy định. Đồng thời, không được phép vay mượn, huy động, hoặc chiếm dụng vốn từ các tổ chức và cá nhân dưới bất kỳ hình thức nào để cân đối ngân sách xã.

- Trong trường hợp ngân sách xã thiếu hụt tạm thời, sau khi Ủy ban nhân dân xã đề xuất, Ủy ban nhân dân cấp huyện có thể quyết định tạm ứng từ ngân sách cấp huyện cho ngân sách xã. Khoản tiền này phải được hoàn trả trong năm ngân sách. Nếu ngân sách cấp huyện không đáp ứng được, Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ đề xuất Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tạm ứng từ quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh hoặc từ ngân sách cấp trên, và cũng phải hoàn trả trong năm ngân sách.

Nguyên tắc cân đối ngân sách xã được quy định như sau:

- Việc cân đối ngân sách xã phải tuân thủ nguyên tắc không chi vượt quá nguồn thu được cấp, đồng thời không được phép vay mượn, huy động hoặc chiếm dụng vốn từ các tổ chức và cá nhân dưới bất kỳ hình thức nào để cân đối ngân sách xã.

- Trong trường hợp quỹ ngân sách xã gặp phải thiếu hụt tạm thời, sau khi Ủy ban nhân dân xã có đề xuất, Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ quyết định việc tạm ứng từ ngân sách cấp huyện cho ngân sách xã, và khoản tiền này cần được hoàn trả trong cùng năm ngân sách.

- Nếu ngân sách cấp huyện không thể đáp ứng, Ủy ban nhân dân cấp huyện sẽ đề xuất Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ra quyết định về việc tạm ứng từ quỹ dự trữ tài chính cấp tỉnh hoặc tạm ứng từ ngân sách cấp trên, và đảm bảo hoàn trả trong năm ngân sách.