Đương sự là một trong những đối tượng tham gia tố tụng dân sự tại Tòa án Nhân dân trong các vụ án dân sự, kinh doanh, thương mại, hôn nhân gia đình và lao động. Những người tham gia tố tụng này bao gồm: đương sự, người đại diện, người bảo vệ quyền lợi, cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội khởi kiện vì lợi ích chung, Viện Kiểm sát, người làm chứng và người phiên dịch.
1. Định nghĩa đương sự trong các vụ án dân sự
Trong các vụ án dân sự, một số người tham gia tố tụng có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan đến vụ án, tham gia nhằm bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình. Họ là các đối tượng mà Tòa án sẽ giải quyết trong vụ án. Trong một số trường hợp, mặc dù không có quyền lợi trực tiếp, họ vẫn tham gia tố tụng để bảo vệ lợi ích công cộng hoặc lợi ích của Nhà nước trong phạm vi được giao. Các hành động tố tụng của họ có thể ảnh hưởng lớn đến quá trình giải quyết vụ án, thậm chí dẫn đến việc phát sinh, thay đổi hoặc đình chỉ tố tụng. Những người tham gia này được gọi là đương sự trong vụ án dân sự.
Đương sự trong vụ việc dân sự là những cá nhân tham gia tố tụng với mục đích bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bản thân hoặc bảo vệ lợi ích công cộng, lợi ích Nhà nước trong lĩnh vực được giao, liên quan trực tiếp đến vụ việc dân sự.
Việc giải quyết các vụ việc dân sự tại tòa án nhằm ổn định các quan hệ pháp lý và bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các bên liên quan. Đương sự là thành phần không thể thiếu trong các vụ việc này. Nếu không có đương sự, vụ việc dân sự sẽ không thể được tiến hành tại tòa án. Họ là những chủ thể trong mối quan hệ pháp lý, có quyền quyết định quyền lợi của mình khi tham gia tố tụng. Trong quá trình tố tụng, đương sự có thể làm phát sinh, thay đổi hoặc đình chỉ các thủ tục tố tụng. Các đương sự có thể là cá nhân, cơ quan hoặc tổ chức, tham gia tố tụng với vai trò nguyên đơn, bị đơn, hoặc người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự; người yêu cầu, bị yêu cầu hoặc người có liên quan đến vụ việc dân sự.
2. Định nghĩa về người tham gia tố tụng dân sự
Ngoài cơ quan tiến hành tố tụng và người thực hiện tố tụng, còn có các cá nhân, cơ quan và tổ chức khác tham gia vào vụ việc dân sự nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình, của người khác, hoặc hỗ trợ cơ quan tố tụng trong việc giải quyết các vụ án dân sự và thi hành án. Các hoạt động tố tụng của họ phải tuân thủ sự chỉ đạo của các cơ quan tiến hành tố tụng. Những người này được gọi là người tham gia tố tụng dân sự.
Người tham gia tố tụng dân sự là những cá nhân hoặc tổ chức tham gia vào quá trình giải quyết vụ việc dân sự và thi hành án nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp của bản thân, của người khác, hoặc hỗ trợ tòa án và các cơ quan thi hành án trong việc thực hiện các thủ tục tố tụng và thi hành án dân sự.
Những người tham gia tố tụng dân sự bao gồm: Đương sự, người đại diện của đương sự, người bảo vệ quyền lợi hợp pháp của đương sự, người làm chứng, người giám định, người phiên dịch và người định giá tài sản. Các Điều từ Điều 68 đến Điều 90 của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 đã quy định những người này là những người tham gia tố tụng, ngoại trừ người định giá tài sản. Tuy không được Bộ luật tố tụng dân sự đề cập, nhưng theo quan điểm của chúng tôi, người định giá tài sản cũng cần được công nhận là người tham gia tố tụng, vì công việc của họ có tác động lớn đến việc giải quyết các vụ án dân sự và thi hành án dân sự. Những người tham gia tố tụng có thể là cá nhân, cơ quan, tổ chức đáp ứng các tiêu chí theo quy định của pháp luật tố tụng dân sự.
Trong mỗi vụ án dân sự, thành phần và số lượng người tham gia tố tụng có thể thay đổi. Mặc dù các hoạt động tố tụng của họ chịu sự điều phối của các cơ quan và người thực hiện tố tụng, nhưng vai trò của họ vẫn có ảnh hưởng đáng kể đến tiến trình tố tụng dân sự. Đối với một số người, các hành động của họ có thể dẫn đến việc phát sinh, thay đổi hoặc đình chỉ các thủ tục tố tụng.
3. Nguyên đơn trong vụ án dân sự là gì?
Nguyên đơn trong vụ án dân sự là người khởi kiện, hoặc người được cơ quan, tổ chức, cá nhân khác theo quy định của pháp luật khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án dân sự khi họ cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của mình đã bị xâm phạm.
Các cơ quan, tổ chức theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự khởi kiện vụ án dân sự nhằm yêu cầu Tòa án bảo vệ lợi ích công cộng và lợi ích của Nhà nước trong lĩnh vực mà họ phụ trách cũng được coi là nguyên đơn.
4. Bị đơn trong vụ án dân sự là gì?
Bị đơn trong vụ án dân sự là người bị nguyên đơn hoặc cơ quan, tổ chức, cá nhân khác theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự khởi kiện để yêu cầu Tòa án giải quyết vụ án khi cho rằng quyền và lợi ích hợp pháp của nguyên đơn bị xâm phạm bởi người này.
5. Các đương sự khác trong Tố tụng dân sự là ai?
Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự là người tuy không phải là nguyên đơn hay bị đơn, nhưng quyền lợi và nghĩa vụ của họ có liên quan trực tiếp đến việc giải quyết vụ án. Vì vậy, họ có quyền tự đề nghị tham gia tố tụng hoặc có thể được các đương sự khác đề nghị và được Tòa án chấp nhận tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Trong trường hợp vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của một người nào đó mà không có ai đề nghị đưa họ vào tham gia tố tụng, thì Tòa án có trách nhiệm tự mình đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
* Đương sự trong vụ việc dân sự là các cơ quan, tổ chức, cá nhân, bao gồm người yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự và những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Trong đó:
- Người yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự là người yêu cầu Tòa án công nhận hoặc không công nhận một sự kiện pháp lý làm căn cứ phát sinh quyền, nghĩa vụ trong các lĩnh vực dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động của mình hoặc của tổ chức, cơ quan, cá nhân khác; hoặc yêu cầu Tòa án công nhận quyền của mình trong các lĩnh vực này.
- Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ việc dân sự là người không yêu cầu giải quyết vụ việc dân sự, nhưng quyền lợi và nghĩa vụ của họ có liên quan trực tiếp đến việc giải quyết vụ việc. Vì vậy, họ có quyền tự đề nghị tham gia hoặc có thể được các đương sự khác đề nghị và được Tòa án chấp nhận tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Khi giải quyết vụ việc dân sự có liên quan đến quyền lợi và nghĩa vụ của một người nào đó mà không có ai đề nghị họ tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, Tòa án phải chủ động đưa họ vào tham gia tố tụng dưới tư cách này.