Mua đất qua giấy viết tay có thể thực hiện công chứng được không?

1. Định nghĩa về giấy viết tay và công chứng

Giấy viết tay là hình thức hợp đồng mua bán đất được lập thành văn bản nhưng không được công chứng, chứng thực bởi cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Điều này có nghĩa là giấy viết tay thiếu sự xác nhận từ công chứng viên, do đó không đảm bảo tính chính xác, tính hợp pháp và sự thỏa thuận chính thức giữa các bên theo quy định của pháp luật.

Công chứng là hành động mà công chứng viên của tổ chức hành nghề công chứng xác nhận tính xác thực, hợp pháp của hợp đồng, giao dịch dân sự khác thông qua văn bản. Công chứng cũng xác nhận tính chính xác và hợp pháp, không trái đạo đức xã hội đối với bản dịch giấy tờ, văn bản từ tiếng Việt sang tiếng nước ngoài hoặc ngược lại, nếu theo yêu cầu của pháp luật hoặc theo yêu cầu tự nguyện của cá nhân, tổ chức.

Cụ thể là:

- Công chứng viên là người đáp ứng đầy đủ tiêu chuẩn theo quy định của Luật Công chứng, được Bộ trưởng Bộ Tư pháp bổ nhiệm để thực hiện công chứng.

- Tổ chức hành nghề công chứng bao gồm các Phòng công chứng và Văn phòng công chứng, được tổ chức và hoạt động theo quy định của Luật Công chứng và các văn bản pháp luật có liên quan.

Quyết định chọn sử dụng giấy viết tay hay công chứng tùy thuộc vào tính chất của giao dịch và yêu cầu về tính chính xác, hợp pháp. Đối với giao dịch mua bán đất, việc sử dụng giấy viết tay mà không có công chứng có thể dẫn đến các vấn đề pháp lý và rủi ro cho các bên tham gia. Vì vậy, việc tuân thủ quy định và sử dụng dịch vụ công chứng là cần thiết để đảm bảo tính hợp pháp và bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên.

2. Các quy định pháp luật liên quan đến công chứng hợp đồng mua bán đất bằng giấy viết tay

Theo quy định tại điểm a khoản 3 Điều 167 của Luật Đất đai 2013 và điểm a Khoản 3 Điều 17 của Luật Đất đai 2024 (có hiệu lực từ ngày 1/8/2024), hợp đồng chuyển nhượng, tặng cho, thế chấp, góp vốn bằng quyền sử dụng đất, quyền sử dụng đất và tài sản gắn liền với đất cần phải được công chứng hoặc chứng thực.

Cũng theo quy định tại khoản 2 Điều 117 của Bộ luật Dân sự 2015, hình thức của giao dịch dân sự là một yếu tố cần thiết để giao dịch đó có hiệu lực pháp lý, nếu luật có quy định.

Do đó, hợp đồng chuyển nhượng quyền sử dụng đất chỉ có hiệu lực pháp luật khi được công chứng hoặc chứng thực. Hợp đồng không được công chứng hoặc chứng thực sẽ bị coi là vô hiệu do không đáp ứng yêu cầu về mặt hình thức.

Tuy nhiên, có hai trường hợp ngoại lệ được quy định tại Điều 129 của Bộ luật Dân sự 2015:

Giao dịch dân sự vi phạm các quy định về hình thức để có hiệu lực pháp lý sẽ bị vô hiệu, trừ các trường hợp sau đây:

- Khi giao dịch dân sự đã được thiết lập theo đúng quy định phải bằng văn bản, nhưng văn bản này không đáp ứng yêu cầu của luật, và một bên hoặc các bên đã thực hiện ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch, Tòa án có thể ra quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch đó theo yêu cầu của các bên.

- Giao dịch dân sự được xác lập bằng văn bản nhưng không tuân thủ quy định bắt buộc về công chứng, chứng thực, và ít nhất hai phần ba nghĩa vụ trong giao dịch đã được thực hiện, Tòa án có thể quyết định công nhận hiệu lực của giao dịch này theo yêu cầu của các bên. Trong trường hợp này, các bên không cần thực hiện công chứng, chứng thực.

Do đó, hợp đồng mua bán nhà đất viết tay không công chứng, chứng thực sẽ bị coi là vô hiệu vì không đáp ứng các yêu cầu về hình thức. Tuy nhiên, nếu ít nhất hai phần ba nghĩa vụ đã được thực hiện, các bên có quyền yêu cầu Tòa án công nhận hiệu lực của hợp đồng mà không cần thực hiện công chứng, chứng thực.

3. Hậu quả pháp lý của việc mua đất bằng giấy viết tay không công chứng

Ký kết hợp đồng mua bán đất bằng giấy viết tay mà không có công chứng có thể dẫn đến những hậu quả pháp lý nghiêm trọng. Theo quy định pháp luật Việt Nam, hợp đồng mua bán đất phải được công chứng để có giá trị pháp lý. Việc sử dụng giấy viết tay không công chứng khiến cho hợp đồng này không được coi là hợp pháp và rõ ràng về mặt thỏa thuận của các bên.

Hậu quả ngay lập tức của việc này là người mua có thể mất quyền sở hữu đối với thửa đất đã mua. Khi không có hợp đồng mua bán hợp lệ, các tranh chấp liên quan đến quyền sở hữu đất đai và các quyền liên quan sẽ gặp khó khăn trong việc giải quyết pháp lý và có thể dẫn đến việc mất tài sản đáng kể của người mua.

Bên cạnh đó, người bán trong trường hợp này có thể phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người mua. Nếu xảy ra tranh cãi hoặc tranh chấp về quyền sở hữu do thiếu hợp đồng chính thức, người mua có quyền yêu cầu người bán bồi thường các tổn thất mà họ đã phải gánh chịu.

Tóm lại, việc ký kết hợp đồng mua bán đất bằng giấy viết tay không công chứng không chỉ vi phạm pháp luật mà còn gây ra hậu quả nghiêm trọng về pháp lý và tài chính đối với cả hai bên tham gia giao dịch. Vì vậy, việc tuân thủ đúng quy định về hình thức và thủ tục pháp lý trong giao dịch mua bán đất là cực kỳ quan trọng để tránh các rủi ro không mong muốn.

4. Giải pháp bảo đảm hiệu lực hợp đồng mua bán đất bằng giấy viết tay

Để đảm bảo tính hợp pháp và an toàn cho giao dịch mua bán đất, có thể áp dụng các giải pháp cụ thể như sau:

Thực hiện giao dịch theo đúng quy định pháp luật:

Giao dịch mua bán đất phải tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật hiện hành. Điều này yêu cầu lập hợp đồng mua bán đất theo mẫu chuẩn và đảm bảo đầy đủ các nội dung pháp lý quy định.

Lập hợp đồng mua bán đất thành văn bản và được công chứng:

Hợp đồng mua bán đất cần được lập thành văn bản để xác nhận sự thỏa thuận giữa hai bên một cách hợp pháp và rõ ràng. Đồng thời, hợp đồng cần được công chứng bởi cơ quan có thẩm quyền để đảm bảo giá trị pháp lý tối ưu.

Tham khảo ý kiến của luật sư:

Trước khi ký kết hợp đồng mua bán đất, người mua nên tìm kiếm sự tư vấn từ một luật sư chuyên nghiệp. Luật sư sẽ hỗ trợ phân tích các điều khoản trong hợp đồng, giúp đảm bảo quyền lợi của các bên được bảo vệ đầy đủ và tránh các rủi ro pháp lý.

Các giải pháp nêu trên sẽ giúp các bên tham gia giao dịch mua bán đất xây dựng được một hợp đồng hợp pháp, minh bạch và an toàn. Việc tuân thủ các quy định pháp luật và sự hỗ trợ từ luật sư sẽ giảm thiểu nguy cơ pháp lý và bảo vệ quyền lợi của tất cả các bên trong giao dịch.

Mua đất chỉ với giấy viết tay mà không có công chứng là hành vi vi phạm pháp luật và không có giá trị pháp lý tại Việt Nam. Điều này là do theo quy định pháp luật, giao dịch mua bán đất phải tuân thủ các quy trình rõ ràng và có sự chứng thực của cơ quan có thẩm quyền.

Khi tham gia giao dịch mua bán đất, việc tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật là điều vô cùng quan trọng để bảo vệ quyền lợi của bản thân. Đây là phương thức bảo vệ khỏi các rủi ro pháp lý và đảm bảo tính hợp pháp, minh bạch của giao dịch.

Tóm lại, để tránh các vấn đề pháp lý không mong muốn và bảo vệ quyền lợi của mình, người mua đất cần luôn tuân thủ và áp dụng đúng quy định pháp luật khi thực hiện giao dịch mua bán đất. Điều này không chỉ bảo vệ quyền lợi của các bên mà còn góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế và xã hội.