Tư vấn về bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

Nhà tôi có hai mặt tiền: mặt ngang 4m là cửa chính, và chiều dài 15m đối diện với bốn hộ gia đình qua con đường nhỏ rộng 3m (mặt của bốn hộ nhìn vào bức tường dài của nhà tôi). Phía nhà bếp của tôi đối diện với căn hộ cuối hẻm, của chị Thường (hẻm cụt). Trước đây, tôi có mở một cửa chớp nhỏ để lấy ánh sáng cho nhà bếp, và chị Thường không phản đối. Tuy nhiên, gần một tháng trở lại đây, nhà chị ấy bị nứt và sửa lại, đồng thời mở rộng cửa chính (cửa 4 cánh trước đây là cửa nhỏ), và do thợ mà chị ấy thuê là người quen của tôi, tôi đã nhờ thợ tháo cửa chớp và thay thành cửa sổ lùa dài 1m, rộng 0,8m. Từ đó, chị Thường bắt đầu gây sự với nhà tôi. Chị ấy nói rằng nhà tôi không tôn trọng chị, chỉ được mở cửa chớp mà không được mở cửa sổ lùa nhìn vào nhà chị. Chị còn xì xào nói rằng nhà tôi ăn ở thất đức, nên mới mở cửa soi vào nhà chị, thậm chí cả người bán ve chai đi qua cũng bị chị ấy phê bình. Chị ấy còn ra sân gần tường nhà tôi, kéo dây và giăng vải để che 2 ống thoát hơi nhà vệ sinh của tôi, với lý do là mùi hôi (mặc dù những ống thoát hơi này đã tồn tại hơn 10 năm mà trước đó chị ấy không hề phàn nàn). Sau khi tôi thay cửa sổ, chị ấy mới bắt đầu gây chuyện. Chị ấy còn mua một chiếc gương lồi rất to treo ở cổng rào nhà chị, để chiếu thẳng vào cửa sổ nhà tôi. Chị cũng xin được hai tấm muối dài để chuẩn bị kéo lên che cửa sổ nhà tôi, vì chị nói rằng đất phía sau nhà chị ngày xưa chủ đất bán cho chị 1,5m đường, nên bây giờ đất đó là của chị và nhà tôi không có quyền mở cửa sổ. Bố tôi yêu cầu chị tháo gương xuống nhưng chị không chịu, và nói rằng nhà chị có quyền làm vậy. Hai gia đình đã mời tổ trưởng tổ dân phố can thiệp, nhưng tổ trưởng không giải quyết được vấn đề, nên đã nói sẽ nhờ địa chính phường can thiệp. Tôi cho rằng việc mở cửa này của nhà tôi là hợp lý vì cửa sổ này chỉ nằm trên tường nhà tôi, không ảnh hưởng đến nhà chị ấy. Tuy nhiên, do nhà chị có cửa chính rộng 5m, cửa sổ nhà tôi không tránh khỏi nằm trong phạm vi cửa chính của chị ấy. Tôi không hiểu tại sao chị ấy muốn che chắn ánh sáng vào nhà tôi, nếu là do mê tín thì tại sao không che chắn trong nhà chị mà lại ra ngoài đường tìm cách che chắn nhà tôi. Mong các anh, chị tư vấn giúp tôi giải quyết vấn đề này:

1) Việc tôi mở cửa sổ trên nền cửa sổ cũ là đúng hay sai, khi nhà tôi chỉ cách nhà chị Thường 3m qua con đường nhỏ (dù chị ấy nói đó là đất của chị). Trong trường hợp địa chính phường xuống làm việc, liệu họ có yêu cầu tôi phải bịt cửa sổ lại không, và ai sẽ có khả năng thắng lợi hơn trong tranh chấp này?

2) Việc chị Thường tự ý lấy vải che chắn ống thông hơi của nhà tôi, mặc dù các ống này đã tồn tại hơn 10 năm mà không có phản ứng gì, trong khi nhà tôi xây trước nhà chị ấy, tôi nên giải quyết vấn đề này như thế nào?

3) Việc chị Thường có hành vi xúc phạm gia đình tôi, liệu có cách nào yêu cầu chị ấy xin lỗi ba mẹ tôi không? Thực sự, gia đình tôi rất cần cửa sổ này vì nhà đông người và thiếu ánh sáng. Việc mở cửa để đón ánh sáng sao lại bị gây khó dễ như vậy? Mong các anh, chị tư vấn giúp tôi cách giải quyết thấu đáo, để gia đình chị ấy không làm khó gia đình tôi nữa. Thực tế, chị ấy cứ cách vài ngày lại làm đủ mọi cách, từ giăng vải đến che chắn, dường như muốn che chắn hẳn cửa sổ nhà tôi. Điều đáng nói là chị ấy không thực hiện hành vi này trong nhà mình, mà lại ra ngoài, ngay trước tường nhà tôi, chỉ cách 1-2 phân. Gia đình tôi không biết phải xử lý thế nào, tình trạng này khiến chúng tôi rất căng thẳng và bức xúc. Mong nhận được sự tư vấn sớm từ các anh, chị để có phương án giải quyết hợp lý.

Trả lời:

1. Cơ sở pháp lý:

Bộ luật dân sự số 33/2005/QH11

Quyết định 682/BXD-CSXD về Quy chuẩn Xây dựng Việt Nam do Bộ trưởng Bộ Xây dựng ban hành

Nghị quyết số 03/2006/NQ-HĐTP hướng dẫn việc áp dụng quy định liên quan đến bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng

2. Tư vấn của Luật sư:

1) Trước ngày 3/4/2008, theo quy định tại Điều 276 Bộ Luật Dân sự 2005 và Điều 7 Quy chuẩn xây dựng Việt Nam kèm theo Quyết định số 682/BXD-CSXD ngày 14/12/1996 của Bộ trưởng Bộ Xây dựng, chủ sở hữu nhà chỉ được phép mở cửa sổ, lỗ thông hơi, lỗ thông gió với các điều kiện như sau:

- Từ tầng hai (lầu một) trở lên, đối với các bức tường cách ranh giới đất với công trình liền kề dưới 2 m, không được mở cửa đi, cửa sổ, lỗ thông hơi (cửa chỉ được phép mở trên các bức tường cách ranh giới đất với nhà bên cạnh ít nhất 2 m). Khi mở cửa, cần phải có biện pháp ngăn chặn tầm nhìn trực tiếp vào không gian nội thất của nhà bên cạnh (có thể sử dụng vật chắn tầm nhìn hoặc bố trí cửa sổ lệch nhau giữa các ngôi nhà).

- Nếu có thỏa thuận giữa các chủ sở hữu đất liền kề, trên các bức tường cách ranh giới đất dưới 2 m có thể mở cửa, tuy nhiên cần lưu ý biện pháp phòng chống cháy lan giữa hai nhà. Các cửa này phải là cửa cố định (chẳng hạn cửa chớp lật hoặc cửa kính cố định) và mép ngoài của cửa phải cao hơn mặt sàn ít nhất 2 m. Trong trường hợp thỏa thuận giữa các bên bị hủy bỏ, việc bịt các lỗ cửa này là bắt buộc và không cần thương lượng hay xét xử.

Do đó, chủ sở hữu bất động sản khi có nhu cầu mở cửa sổ hay lỗ thông hơi phải tuân thủ các quy định pháp lý đã được nêu ra ở trên.

Kể từ ngày 3/4/2008, các quy định tại Phần II, Quy chuẩn Xây dựng Việt Nam năm 1996 không còn hiệu lực và đã được thay thế bởi Quy chuẩn xây dựng Việt Nam QCXDVN 01/BXD, được Bộ Xây dựng ban hành theo Quyết định số 04/2008/QĐ-BXD ngày 3/4/2008. Mối quan hệ với các công trình lân cận được quy định tại Chương II, Điều 2.8, Khoản 2.8.12 của Quy chuẩn này như sau:

“2.8.12. Mối quan hệ với các công trình liền kề:

Công trình không được vi phạm ranh giới đất:

- Không có bất kỳ bộ phận nào của công trình, bao gồm thiết bị, đường ống, hay phần ngầm dưới đất (móng, đường ống), được phép vượt quá ranh giới với lô đất bên cạnh;

- Không được phép xả nước mưa, nước thải (bao gồm cả nước ngưng tụ từ máy lạnh), khí bụi, và khí thải sang nhà bên cạnh.

Theo Quy chuẩn QCXDVN 01:/BXD, tất cả các phần của công trình nhà ở, bao gồm cửa sổ và cửa đi, không được phép vượt quá ranh giới đất. Tuy nhiên, không có quy định cụ thể về việc hạn chế quyền mở cửa.

Tiêu chuẩn thiết kế nhà ở riêng lẻ 9411:2012 (chuyển đổi từ TCXDVN 353:2005) quy định tại mục 6.4.3 như sau: “Không được phép mở cửa đi, cửa sổ, cửa thông gió nếu tường nhà xây sát với ranh giới đất hoặc ranh giới nền nhà của người khác. Chỉ được phép mở cửa đi, cửa sổ, lỗ thông hơi khi tường xây cách ranh giới đất hoặc ranh giới nền nhà của nhà bên cạnh ít nhất 2,0 m.”

Vì vậy, khi xây dựng nhà ở, chủ sở hữu cần tuân thủ quy định về việc xây dựng cửa đi, cửa sổ, và lỗ thông hơi theo tiêu chuẩn đã nêu trên.

Trong trường hợp của bạn, việc xác định khoảng cách từ tường nhà bạn đến ranh giới đất nhà chị Thường (chị T) là rất quan trọng. Chị T cho biết nhà chị là ở cuối xóm và khi mua nhà, chủ đất đã bán luôn 1,5m đất còn lại cho gia đình chị, nhưng điều này chưa được kiểm chứng. Do đó, bạn nên yêu cầu chị T cung cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với 1,5m đất đường còn lại để xác định khoảng cách từ tường nhà bạn đến ranh giới đất nhà chị. Khi có giấy tờ này, có thể xem xét hai trường hợp tiếp theo:

+ Thứ nhất, nếu khoảng cách giữa tường nhà bạn và ranh giới đất nhà chị T lớn hơn 2m, theo tiêu chuẩn thiết kế nhà ở riêng lẻ, bạn hoàn toàn có quyền mở cửa sổ.

+ Thứ hai, nếu tường nhà bạn cách ranh giới đất nhà chị T dưới 2m, theo quy định, việc mở cửa sổ là trái pháp luật. Nếu chính quyền địa phương giải quyết, gia đình bạn sẽ bị yêu cầu đóng cửa sổ lại.

2) Điều 165 Bộ Luật dân sự 2005 quy định:

"Điều 165. Nguyên tắc thực hiện quyền sở hữu: Chủ sở hữu có quyền thực hiện mọi hành vi đối với tài sản của mình theo ý chí, nhưng không được gây thiệt hại hoặc làm ảnh hưởng đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, hoặc quyền và lợi ích hợp pháp của người khác."

Chủ sở hữu tài sản có quyền thực hiện hành vi đối với tài sản của mình, nhưng hành động này không được vi phạm lợi ích công cộng hoặc quyền lợi hợp pháp của người khác.

Dựa trên các quy định đã nêu, hành động tự ý của chị T khi che chắn ống thông hơi nhà bạn là vi phạm quyền sở hữu của gia đình bạn. Việc này ảnh hưởng đến lợi ích hợp pháp của bạn, bởi vì việc che chắn ống thông hơi làm mất đi công dụng và hiệu quả của nó. Do đó, gia đình bạn có thể sử dụng các biện pháp pháp lý để bảo vệ tài sản của mình theo Điều 255 Bộ Luật dân sự 2005.

"Điều 255. Các biện pháp bảo vệ quyền sở hữu"

Chủ sở hữu hoặc người chiếm hữu hợp pháp có quyền yêu cầu Toà án hoặc cơ quan, tổ chức có thẩm quyền yêu cầu bên xâm phạm quyền sở hữu, quyền chiếm hữu phải trả lại tài sản, ngừng hành vi vi phạm pháp luật và bồi thường thiệt hại.

Chủ sở hữu hoặc người chiếm hữu hợp pháp có quyền tự bảo vệ tài sản của mình, bao gồm việc sử dụng các biện pháp hợp pháp để bảo vệ tài sản đang sở hữu hoặc chiếm hữu.

Trong trường hợp gia đình bạn đã thực hiện các biện pháp bảo vệ tài sản mà chị T vẫn tiếp tục vi phạm, gia đình bạn có quyền yêu cầu cơ quan có thẩm quyền yêu cầu chị T chấm dứt hành vi đó.

3) Trước tiên, chúng ta sẽ xem xét hành vi của chị T.

Thứ nhất, việc chị T nói với mọi người rằng gia đình bạn sống không đức hạnh đã gây tổn thất cho gia đình bạn. Căn cứ theo Tiểu mục 1.1 Mục 1 Phần I Nghị quyết 03/2006, thiệt hại được quy định như sau:

"1.1. Thiệt hại phải là thực tế xảy ra."

a) Thiệt hại về tài sản bao gồm: thiệt hại do tài sản bị xâm phạm theo quy định tại Điều 608 Bộ Luật Dân sự; thiệt hại do sức khoẻ bị tổn hại theo khoản 1 Điều 609 Bộ Luật Dân sự; thiệt hại do tính mạng bị xâm phạm theo khoản 1 Điều 610 Bộ Luật Dân sự; thiệt hại do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm theo khoản 1 Điều 611 Bộ Luật Dân sự.

b) Thiệt hại tinh thần của cá nhân được hiểu là tổn thất về sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín do hành vi xâm phạm, hoặc thiệt hại do tổn thất về tính mạng dẫn đến người thân của nạn nhân phải gánh chịu nỗi đau, buồn phiền, mất mát tình cảm, hoặc sự giảm sút uy tín, bị bạn bè xa lánh vì bị hiểu nhầm... Họ có quyền yêu cầu bồi thường thiệt hại này.

Hành vi của chị T đã làm ảnh hưởng đến danh dự và uy tín của gia đình bạn, khiến người khác có thể hiểu lầm và xa lánh gia đình bạn. Do đó, gia đình bạn đã chịu thiệt hại cả về tài sản và tinh thần.

Thứ hai, hành vi của chị T đã xâm phạm quyền bảo vệ danh dự, uy tín của gia đình bạn, đây là quyền cơ bản và tuyệt đối của mỗi công dân, và hành vi này rõ ràng là trái pháp luật.

Thứ ba, mặc dù chị T nhận thức rõ ràng rằng hành vi của mình sẽ gây thiệt hại cho gia đình bạn, chị vẫn tiếp tục thực hiện và mong muốn thiệt hại xảy ra. Do đó, hành vi của chị T là cố ý gây thiệt hại.

Thứ tư, việc chị T nói xấu gia đình bạn đã gây tổn hại đến danh dự và uy tín của gia đình bạn.

=> Dựa trên các căn cứ nêu trên, có thể xác định rằng hành vi của chị T đã đủ điều kiện để phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng theo quy định tại Điều 604 Bộ Luật Dân sự 2005:

Điều 604. Căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại

1. Người gây thiệt hại do lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý khi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền và lợi ích hợp pháp khác của cá nhân, hoặc xâm phạm danh dự, uy tín, tài sản của tổ chức, pháp nhân hoặc chủ thể khác, thì phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

2. Nếu pháp luật quy định rằng người gây thiệt hại phải bồi thường dù không có lỗi, thì sẽ áp dụng quy định này.

Vì vậy, gia đình bạn có thể yêu cầu chị T bồi thường thiệt hại bằng một khoản tiền theo quy định tại tiểu mục 3.1 và tiểu mục 3.3 mục 3 phần II Nghị quyết 03/2006.

"3.1. Chi phí hợp lý để hạn chế, khắc phục thiệt hại bao gồm: chi phí cần thiết để thu hồi các ấn phẩm có nội dung làm tổn hại đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của người bị thiệt hại; chi phí thu thập tài liệu, chứng cứ chứng minh việc xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín; chi phí cho phương tiện đi lại, thuê nhà trọ (nếu có) theo mức giá trung bình ở địa phương nơi thực hiện yêu cầu cơ quan chức năng xác minh sự việc, cải chính trên các phương tiện thông tin đại chúng; chi phí tổ chức xin lỗi, cải chính công khai tại nơi cư trú hoặc nơi làm việc của người bị thiệt hại và các chi phí thực tế khác cần thiết để giảm thiểu thiệt hại (nếu có)."

"3.3. Khoản tiền bồi thường tổn thất về tinh thần do việc xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín."

a) Khoản tiền bồi thường tổn thất về tinh thần do việc xâm phạm danh dự, nhân phẩm, uy tín được chi trả cho chính người bị xâm phạm quyền lợi.

b) Trong mọi trường hợp danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, người bị thiệt hại sẽ được bồi thường khoản tiền nhằm bù đắp tổn thất tinh thần. Mức độ tổn thất tinh thần được xác định theo hướng dẫn tại tiểu mục 1.1 mục 1 Phần I của Nghị quyết này, dựa trên hình thức xâm phạm (ví dụ: lời nói, bài báo, chương trình truyền hình...), hành vi xâm phạm, mức độ lan rộng của thông tin xúc phạm...

c) Mức bồi thường khoản tiền bù đắp tổn thất tinh thần cho người bị xâm phạm sẽ được các bên thỏa thuận. Nếu không thể thỏa thuận, mức bồi thường sẽ căn cứ vào mức độ tổn thất tinh thần, tuy nhiên không được vượt quá 10 tháng lương tối thiểu do Nhà nước quy định tại thời điểm giải quyết bồi thường."

Trong trường hợp hành vi mở cửa sổ nhà bạn vi phạm quy định của pháp luật, gia đình bạn cũng có phần lỗi, và việc bồi thường thiệt hại của chị T sẽ được xác định theo quy định tại Điều 617 Bộ Luật Dân sự 2005:

"Điều 617. Bồi thường thiệt hại khi người bị thiệt hại có lỗi."

Trong trường hợp người bị thiệt hại cũng có lỗi trong việc gây ra thiệt hại, thì người gây thiệt hại chỉ cần bồi thường phần thiệt hại tương ứng với mức độ lỗi của mình. Nếu thiệt hại hoàn toàn do lỗi của người bị thiệt hại, người gây thiệt hại sẽ không phải bồi thường.

Chúng tôi rất mong nhận được sự hợp tác từ quý vị!

Trân trọng./.