1. Vệ sinh mũi bằng dung dịch nước muối sinh lý
Một trong những biện pháp hiệu quả giúp giảm ho có đờm ở trẻ nhỏ là sử dụng nước muối sinh lý để làm thông thoáng đường thở và làm loãng dịch đờm trong cổ họng. Phương pháp này đặc biệt hữu ích khi trẻ bị cảm, giúp làm loãng chất nhầy và đẩy chúng ra ngoài dễ dàng hơn.
Cách thực hiện: Nhẹ nhàng nghiêng đầu bé về phía sau, nhỏ từ từ dung dịch vào từng bên mũi. Có thể lặp lại nếu cần để giảm nghẹt mũi và giúp bé dễ thở hơn, nhất là vào buổi tối trước giờ ngủ.
Khi thấy trẻ có dịch mũi trong, cha mẹ nên vệ sinh mũi bằng nước muối 0.9% khoảng 4-5 lần/ngày, mỗi bên 3-4 giọt. Sau khi nhỏ, đỡ bé ngồi dậy và hướng dẫn bé xì mũi nhẹ nhàng. Với trẻ sơ sinh chưa tự xì được, có thể dùng dụng cụ hút mũi: bóp xẹp bầu hút, đưa đầu hút vào mũi, bịt bên còn lại rồi thả tay để hút dịch. Nên thực hiện đều đặn 4 lần/ngày cho đến khi hết hẳn triệu chứng.
Trường hợp dịch mũi chuyển màu vàng/xanh, cần đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa để được thăm khám và điều trị kịp thời.


2. Nâng cao phần đầu khi ngủ
Tình trạng nghẹt mũi và khó thở thường đi kèm với những cơn ho, đặc biệt trở nên nghiêm trọng hơn khi trẻ nằm ở tư thế đầu thấp. Nguyên nhân là do dịch nhầy từ mũi chảy xuống cổ họng, kích thích phản xạ ho.
Việc nâng cao phần đầu khi ngủ giúp ngăn chặn hiện tượng chảy dịch mũi sau, đồng thời hỗ trợ quá trình tống đờm ra ngoài. Khi nằm thẳng, chất nhầy dễ đọng lại ở thành họng, khiến trẻ phải ho nhiều hơn để đẩy chúng ra.
Tuy nhiên, cần lưu ý không nên dùng gối cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ dưới 1 tuổi để tránh ảnh hưởng đến cột sống. Thay vào đó, có thể tạo độ nghiêng vừa phải cho mặt phẳng nằm, vừa giúp giảm ho đờm vừa phòng ngừa tình trạng trớ sữa sau khi bú.


3. Sử dụng máy phun sương tạo ẩm
Trong những ngày hè oi bức, nhiều gia đình thường sử dụng điều hòa nhiệt độ. Tuy nhiên, bên cạnh tác dụng làm mát, thiết bị này còn khiến không khí trở nên khô hơn, gây ảnh hưởng không tốt đến hệ hô hấp non nớt của trẻ nhỏ. Tình trạng này có thể dẫn đến các vấn đề như khô rát cổ họng, nghẹt mũi, ho kéo dài, thậm chí viêm phế quản. Vì vậy, việc sử dụng máy tạo độ ẩm là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ sức khỏe cho bé.
Máy phun sương giúp làm loãng dịch đờm trong đường thở, giảm thiểu các cơn ho và khó thở ở trẻ nhỏ bằng cách cân bằng độ ẩm không khí. Loại máy phun sương mát được các chuyên gia khuyên dùng do tính an toàn cao, đồng thời mang lại hiệu quả tương đương máy phun hơi ấm. Nên bật máy vào ban ngày khi trẻ thức và duy trì trong phòng ngủ vào ban đêm.
Trường hợp không có máy tạo ẩm, phụ huynh có thể cho bé ngồi trong phòng tắm đang xả nước nóng khoảng 10-15 phút. Hơi nước ấm giúp làm thông thoáng đường thở, giảm đờm và giúp trẻ dễ chịu hơn.


4. Sử dụng mật ong nguyên chất
Mật ong từ lâu đã được xem như phương thuốc tự nhiên hàng đầu giúp giảm ho ở trẻ nhỏ. Nhờ đặc tính kháng khuẩn tự nhiên, mật ong giúp chống lại các tác nhân gây nhiễm trùng đồng thời làm dịu nhanh cơn đau rát cổ họng. Lưu ý quan trọng: không nên dùng mật ong cho trẻ dưới 12 tháng tuổi để tránh nguy cơ ngộ độc.
Đối với trẻ trên 1 tuổi, phụ huynh có thể pha mật ong với nước ấm và vài giọt nước cốt chanh tươi để tạo thành hỗn hợp trị ho hiệu quả.
Một cách khác là kết hợp mật ong với lá hẹ: Chọn một nắm lá hẹ tươi rửa sạch, thái nhỏ rồi trộn đều với mật ong. Hấp cách thủy hỗn hợp đến khi chín mềm, sau đó chắt lấy nước cốt cho trẻ uống từng chút một. Công thức này không chỉ giúp giảm ho mà còn có tác dụng long đờm rất tốt.


5. Tăng cường bổ sung chất lỏng
Việc duy trì đủ lượng chất lỏng cho cơ thể trẻ là yếu tố then chốt khi điều trị ho có đờm. Nước không chỉ giúp làm ẩm đường hô hấp mà còn hỗ trợ hệ miễn dịch, đồng thời làm loãng dịch đờm đặc.
Trẻ cần được uống nhiều nước để bù lại lượng dịch mất đi do sốt khi bị viêm đường hô hấp. Các loại nước như nước lọc, nước canh, nước ép trái cây giàu vitamin sẽ giúp tăng sức đề kháng và làm dịu cổ họng.
Với trẻ sơ sinh, cần duy trì nguồn sữa mẹ hoặc sữa công thức đều đặn. Lưu ý không cho trẻ dưới 6 tháng uống nước lọc để tránh nguy cơ rối loạn điện giải.
Cần hạn chế các thực phẩm nhiều đường, dầu mỡ và gia vị mạnh vì chúng dễ gây kích ứng họng, tăng tiết đờm và làm nặng thêm các triệu chứng bệnh.

