6 bài soạn về "Mẹ" trong chương trình Ngữ văn 7 - SGK Chân trời sáng tạo hay nhất, được chọn lọc kỹ càng, sẽ mang đến cái nhìn sâu sắc về tình cảm thiêng liêng của người mẹ.

Câu 1 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của các kiểu gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ này.

Phương pháp giải:

Dựa vào các kiến thức đã học và các văn bản, so sánh vần, nhịp của bài Mẹ với Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Từ đó phân tích tác dụng của những yếu tố này.

Lời giải chi tiết:

Văn bản

Cách gieo vần

Cách ngắt nhịp

Tác dụng

Mẹ

Vần cách (thẳng-trắng; (già-xa; on-còn)

2/2

1/3

Tạo nên sự sinh động, giàu hình ảnh và cảm xúc.

Đợi mẹ

Vần gieo linh hoạt (nhà-xa; ao-vào; mận-mơ)

Nhịp lẻ linh hoạt

2/3/2

2/3

2/3/2/3

Nhịp điệu chậm rãi thể hiện cảm xúc nhớ nhung, mong chờ.

Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

Vần chân (mèo-veo; hoắt-nhắt; ủ-ngủ; chì-đi)

3/2/3/2

2/2/3/2

5/5

Thể hiện tình cảm yêu mến và trân trọng những ký ức về chú mèo.

Câu 2 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm của người con đối với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh và biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

Phương pháp giải:

Đọc kỹ văn bản và đưa ra nhận xét về cách thể hiện tình cảm của người con đối với mẹ. Phân tích một số yếu tố trong bài thơ để làm rõ nhận xét.

Lời giải chi tiết:

– Cảm xúc của người con trong bài thơ được thể hiện trực tiếp, thể hiện sự tiếc nuối và thương xót, yêu thương và kính trọng mẹ.

– Biện pháp tu từ so sánh mẹ với cau thể hiện sự hy sinh, vất vả của mẹ. Qua đó thể hiện sự trân trọng và cảm động với mẹ.

+ Hình ảnh “Con nâng trên tay” thể hiện sự yêu thương, nâng niu, gìn giữ mẹ.

+ “Không cầm được lệ” là sự tiếc nuối khi mẹ già đi, xót xa trước sự thời gian.

Câu 3 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Chủ đề bài thơ là gì?

Phương pháp giải:

Trả lời chủ đề bài thơ dựa trên sự hiểu biết của em.

Lời giải chi tiết:

Chủ đề bài thơ là: Tình mẫu tử thiêng liêng và cao quý.

Câu 4 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp này có ý nghĩa như thế nào đối với em?

Phương pháp giải:

Dựa vào suy ngẫm cá nhân, trả lời thông điệp mà nhà thơ muốn truyền tải và ý nghĩa của nó đối với em.

Lời giải chi tiết:

– Theo em, thông điệp mà nhà thơ muốn gửi gắm là: Phải biết yêu thương, chăm sóc mẹ, bởi mẹ đã hy sinh cả đời cho chúng ta.

– Thông điệp này giúp em nhận ra tầm quan trọng của việc quan tâm, yêu thương những người thân yêu xung quanh mình.

Nội dung: Bài thơ sử dụng hình ảnh cây cau gần gũi để khắc họa hình ảnh người mẹ. Qua đó, tác phẩm làm nổi bật sự vất vả trong cuộc sống của mẹ, tình yêu thương vô bờ của con dành cho mẹ và cảm giác buồn bã, xót xa khi thời gian bên mẹ dần trôi qua, như thể ngày chia xa đang đến gần.

Câu 1. So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ này.

Trả lời:

Bài thơVần, nhịpTác dụngMẹVần cách.

Nhịp 2/2

Tạo nên sự gợi hình, dễ nhớ, dễ thuộc.

Đợi mẹVần lưng.

Nhịp 3/3, 2/3, 3/2

Giúp gợi hình mạnh mẽ, gia tăng cảm xúc cho bài thơ.

Nhịp điệu linh hoạt giúp bài thơ thêm phần tự nhiên và giản dị.

Một con mèo đang nằm ngủ trên ngực tôiVần cách.

Nhịp 3/5, 4/5, 3/4

Nhịp điệu biến hóa linh hoạt, thể hiện sự chuyển động của tình cảm trong bài thơ, lúc nhẹ nhàng, lúc mạnh mẽ.

Nhấn mạnh vẻ đẹp của lời ru ngọt ngào.

Câu 2. Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

Trả lời:

– Cảm xúc của người con trong bài thơ được thể hiện một cách chân thật, với nỗi tiếc nuối, sự thương xót và lòng yêu thương, kính trọng đối với mẹ.

– Biện pháp tu từ so sánh mẹ với cau làm nổi bật sự hy sinh, vất vả của mẹ, qua đó thể hiện tình cảm xót xa và trân trọng dành cho mẹ.

+ Hình ảnh “Con nâng trên tay” biểu lộ tình yêu thương, sự nâng niu, trân trọng.

+ “Không cầm được lệ” thể hiện sự tiếc nuối về sự già đi nhanh chóng của mẹ.

Câu 3. Chủ đề bài thơ là gì?

Trả lời:

– Chủ đề của bài thơ là: Tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.

Câu 4. Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

Trả lời:

– Thông điệp trong bài thơ là: Nhà thơ mượn hình ảnh cây cau để bày tỏ tình yêu thương và sự trân trọng mẹ, đồng thời xót xa trước sự già đi nhanh chóng của mẹ. Thông điệp ấy nhắc nhở chúng ta trân trọng thời gian bên mẹ, yêu thương mẹ thật lòng, vì thời gian không thể quay lại.

– Thông điệp này khích lệ em phải học hành chăm chỉ, trở thành người con hiếu thảo, quan tâm nhiều hơn đến mẹ và dành thời gian quý báu bên mẹ.

I. Tác giả

- Đỗ Trung Lai, sinh năm 1950

- Quê quán: Hà Nội

- Một số tác phẩm nổi bật: Đêm sông Cầu (thơ, 1990), Anh em và những người khác (thơ, 1990), Đắng chát và ngọt ngào (thơ, in chung, 1991), Thơ và tranh (1998)

II. Tác phẩm Mẹ

• Thể thơ: 4 chữ
• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác

- Tác phẩm in trong Đêm Sông Cầu, NXB Quân đội, 2003

• Phương thức biểu đạt: Biểu cảm
• Tóm tắt tác phẩm Mẹ

- Bài thơ miêu tả hình ảnh người mẹ theo năm tháng, mẹ ngày càng già đi. Hình ảnh cây cau được sử dụng để ví von với người mẹ, thể hiện tình cảm sâu nặng của con đối với mẹ.

• Bố cục tác phẩm Mẹ

- Phần 1: 2 khổ thơ đầu miêu tả hình ảnh người mẹ già.

- Phần 2: Phần còn lại nói về hình ảnh mẹ ăn cau.

• Giá trị nội dung tác phẩm Mẹ

- Tình yêu vô bờ bến của người con đối với mẹ.

• Giá trị nghệ thuật tác phẩm Mẹ

- Thể thơ 4 chữ đơn giản nhưng sâu lắng.

- Hình ảnh so sánh đặc sắc giữa cau và mẹ.

- Lời thơ mộc mạc, chứa chan tình cảm.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Mẹ

• Hình ảnh người mẹ

- Cây cau mang hình ảnh quê hương gần gũi, giản dị.

- Cây cau được so sánh với mẹ, làm nổi bật sự khác biệt giữa thời gian trôi qua.

+ Cây cau ngày càng vươn cao, còn mẹ càng trở nên gầy yếu theo năm tháng.

+ Cây cau tươi xanh, nhưng tóc mẹ lại bạc dần.

+ Tác giả sử dụng hình ảnh tương phản để thể hiện sự buồn bã khi thấy mẹ già đi.

+ Miếng trầu gắn bó với ký ức của tác giả từ nhỏ, giờ mẹ đã không thể chia miếng cau như trước.

• Thông điệp từ bài thơ

- Tình mẫu tử là tình cảm thiêng liêng nhất trong cuộc sống.

- Thời gian không dừng lại đối với bất kỳ ai.

+ “Tre già măng mọc” là quy luật của tự nhiên, mẹ rồi cũng già đi.

- Hãy quý trọng thời gian bên mẹ, yêu thương mẹ khi còn có thể.

* Hướng dẫn đọc

Nội dung chính: Bài thơ thể hiện tình cảm của người con dành cho mẹ.

Câu 1 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo đang nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ.

Trả lời:

Cả ba bài có sự thay đổi trong cách ngắt nhịp phù hợp với nội dung biểu đạt. Bài Đợi mẹ sử dụng nhịp ¾, bài Mẹ ngắt nhịp 1/3, 2/2, và bài Một con mèo đang nằm ngủ trên ngực tôi có nhịp 3/5.

Câu 2 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

Trả lời:

Tình cảm của người con trong bài thơ rất sâu sắc, qua hình ảnh so sánh mẹ với cây cau, tạo nên sự đối lập giữa sự phát triển của cây cau và sự già đi của mẹ.

Câu 3 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Chủ đề bài thơ là gì?

Trả lời:

Chủ đề của bài thơ là tình yêu thương của người con dành cho mẹ.

Câu 4 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

Trả lời:

Theo em, thông điệp của bài thơ là tình yêu thương và sự trân trọng đối với mẹ, đồng thời khuyên chúng ta cần quan tâm và yêu mẹ nhiều hơn.

Nội dung chính

Bài thơ sử dụng hình ảnh cây cau quen thuộc để khắc họa hình ảnh người mẹ. Từ đó, bài thơ thể hiện sự vất vả trong cuộc sống của mẹ, tình yêu thương vô bờ của con dành cho mẹ và nỗi buồn khi nhận thức rằng quỹ thời gian của mẹ ngày càng ít dần, gần như con cảm nhận được rằng thời gian xa mẹ không còn xa nữa.

Câu 1 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của cách gieo vần và ngắt nhịp trong ba bài thơ này.

Phương pháp giải:

Dựa vào văn bản và những kiến thức đã học, so sánh vần, nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Sau đó, phân tích tác dụng của chúng.

Lời giải chi tiết:

Văn bản

Cách gieo vần

Cách ngắt nhịp

Tác dụng

Mẹ

Vần cách (thẳng-trắng; (già-xa; on-còn)

2/2

1/3

Giúp bài thơ trở nên sinh động và gợi hình, gợi cảm mạnh mẽ.

Đợi mẹ

Gieo vần linh hoạt Vần cách (nhà-xa; ao-vào; mận-mơ)

Nhịp lẻ linh hoạt

2/3/2

2/3

2/3/2/3

Thể hiện tâm trạng nhớ nhung, chờ đợi, nhịp điệu chậm rãi làm nổi bật tâm trạng đó.

Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

Vần chân (mèo-veo; hoắt-nhắt; ủ-ngủ; chì-đi)

3/2/3/2

2/2/3/2

5/5

Thể hiện sự yêu mến, trân trọng và nhớ nhung về những kỉ niệm với chú mèo.

Câu 2 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

Phương pháp giải:

Đọc văn bản, nêu nhận xét của em về cách thể hiện tình cảm và cảm xúc của người con đối với mẹ trong bài thơ và phân tích các yếu tố cần thiết để làm rõ ý kiến của em.

Lời giải chi tiết:

- Cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con đối với mẹ trong bài thơ thể hiện sự trực tiếp, tiếc nuối, thương xót về mẹ và tình yêu thương kính trọng đối với mẹ.

- Biện pháp tu từ so sánh mẹ với cau đã khắc họa sự vất vả, hy sinh của mẹ. Qua đó, tác giả bày tỏ sự thương xót và trân trọng mẹ.

+ Hình ảnh “Con nâng trên tay” thể hiện sự yêu thương, nâng niu, gìn giữ, và trân trọng mẹ.

+ “Không cầm được lệ” cho thấy sự đau xót của nhà thơ khi chứng kiến mẹ già đi từng ngày.

Câu 3 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Chủ đề bài thơ là gì?

Phương pháp giải:

Nêu chủ đề bài thơ dựa trên sự hiểu biết của em.

Lời giải chi tiết:

Chủ đề bài thơ là: Tình mẫu tử thiêng liêng, quý giá.

Câu 4 (Trang 106, SGK Ngữ văn 7, tập 2)

Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

Phương pháp giải:

Dựa vào suy ngẫm của bản thân, nêu thông điệp mà nhà thơ muốn gửi gắm và ý nghĩa của thông điệp ấy đối với em.

Lời giải chi tiết:

- Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp: Hãy yêu thương, chăm sóc và quan tâm đến mẹ vì mẹ là người quan trọng nhất trong cuộc đời ta, mẹ đã hy sinh và nuôi dưỡng ta suốt từng ngày tháng.

- Thông điệp ấy rất quan trọng đối với em, nó nhắc nhở em về việc trân trọng người thân yêu của mình và không bỏ lỡ những khoảnh khắc bên họ.

* Hướng dẫn đọc

Nội dung chính Mẹ: Bài thơ Mẹ đã khắc họa tình cảm chân thành, sự kính trọng và yêu thương của người con dành cho mẹ, qua những hình ảnh giản dị nhưng sâu sắc.

Câu 1 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo đang nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong các bài thơ này.

Trả lời:

Văn bản

So sánh

Mẹ

Đợi mẹ

Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi

Vần

Vần trắc

Vần sát

Vần tiếp (mèo-veo, đen-yên)

Nhịp

Nhịp thơ 2/2

Nhịp thơ 2/3

Nhịp thơ 3/2/3, 3/3/2

→ Những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong các bài thơ trên không chỉ tạo nên nhịp điệu dễ nhớ mà còn làm cho bài thơ trở nên gần gũi và thể hiện rõ tình cảm của tác giả trong từng câu chữ.

Câu 2 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

Trả lời:

Cảm xúc của người con với mẹ được thể hiện qua những hình ảnh rất gần gũi trong đời sống hằng ngày như “cây cau” và “quả cau”, thể hiện sự xót xa và tiếc nuối khi thấy mẹ dần già đi. Hình ảnh “Con nâng trên tay / Không cầm được lệ” nói lên sự trân trọng, yêu thương, cùng nỗi đau đớn của người con khi phải chứng kiến mẹ dần lão hóa. Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?” thể hiện sự bất lực, cảm giác tuyệt vọng của người con khi nhìn thấy sự thay đổi của mẹ mà không thể làm gì để ngừng lại thời gian.

Câu 3 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Chủ đề bài thơ là gì?

Trả lời:

Chủ đề của bài thơ là tình cảm gia đình thiêng liêng và sâu sắc, đặc biệt là tình yêu mẹ con, được thể hiện qua những cảm xúc chân thành và sâu lắng.

Câu 4 (trang 106 SGK Ngữ văn lớp 7 Tập 2): Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

Trả lời:

Nhà thơ muốn gửi gắm một thông điệp quan trọng: hãy trân trọng và yêu thương mẹ khi còn có thể, bởi mẹ là người quan trọng nhất trong cuộc đời. Thông điệp này giúp em nhận ra sự quý giá của thời gian bên gia đình, nhắc nhở em phải chăm sóc và yêu thương cha mẹ khi còn có cơ hội, để không phải hối tiếc khi mọi thứ đã quá muộn. Câu chuyện về tình cảm mẹ con trong bài thơ sẽ luôn là một lời nhắc nhở về sự hiếu thảo và lòng biết ơn.

I. Tác giả văn bản Mẹ

- Đỗ Trung Lai, sinh ngày 7-4-1940.

- Quê quán: Thôn Hạ, Phùng Xá (làng Bùng), Mỹ Đức, Hà Đông cũ (nay thuộc Hà Nội).

- Ông từng giữ các chức vụ: Nguyên trưởng phòng Quân đội nhân dân cuối tuần tại báo Quân đội nhân dân, Đại tá Quân đội nhân dân Việt Nam, Nguyên Phó tổng biên tập thường trực báo Tiếng nói Việt Nam, Đài Tiếng nói Việt Nam, Hội viên Hội Nhà văn và Hội Nhà báo Việt Nam.

- Các tác phẩm nổi bật của ông:

+ Đêm sông Cầu - Thơ, NXB Quân đội Nhân dân, 1990.

+ Anh, em và những người khác - Thơ, NXB Văn học, 1990.

+ Đỗ Trung Lai, Thơ và tranh - NXB Quân đội Nhân dân, 1998.

+ Người chơi đàn nguyệt ở Hàng Châu - Truyện ngắn và ký, NXB Quân đội Nhân dân, 2000.

+ Đỗ Trung Lai - Đêm sông Cầu và thơ chọn (Tuyển tập, NXB Quân đội Nhân dân, 2004).

Thời thơ ấu của chàng Lau Sậy hay Tha hương - Tiểu thuyết, NXB Hội Nhà văn, 2008.

II. Tìm hiểu tác phẩm Mẹ

• Thể loại: Thơ.

Bài thơ Mẹ thuộc thể loại thơ.

• Xuất xứ và hoàn cảnh sáng tác:

Bài thơ Mẹ xuất hiện trong tác phẩm Đêm sông Cầu.

• Phương thức biểu đạt:

Bài thơ Mẹ sử dụng phương thức biểu đạt biểu cảm.

• Tóm tắt văn bản Mẹ

Bài thơ Mẹ thể hiện tình cảm yêu thương và kính trọng của người con đối với mẹ. Tác giả so sánh cuộc đời của mẹ với cây cau, nhận ra cây cau vẫn thẳng tắp, xanh tươi, còn mẹ thì đầu đã bạc. Cây cau gần trời, mẹ càng gần đất, qua đó thể hiện sự già nua của mẹ theo thời gian. Tác giả đặt câu hỏi “Sao mẹ ta già?”, một câu hỏi không có lời đáp, vì đó là quy luật của cuộc sống: khi con trưởng thành, mẹ lại ngày càng yếu đi. Công lao của mẹ đối với con là điều không thể đền đáp.

• Bố cục bài Mẹ:

Bài thơ có bố cục gồm hai phần:

- Phần 1: Ba khổ thơ đầu nói về cuộc đời của mẹ.

- Phần 2: Những khổ còn lại thể hiện tình cảm yêu thương, kính trọng của người con đối với mẹ.

• Giá trị nội dung:

Bài thơ thể hiện tình cảm sâu sắc của người con dành cho mẹ, cùng với sự trân trọng và biết ơn đối với công lao của mẹ.

• Giá trị nghệ thuật:

Bài thơ có lời thơ nhẹ nhàng, thiết tha; sử dụng từ ngữ gợi hình, gợi cảm và nhiều biện pháp tu từ để diễn đạt tình cảm của người con.

III. Tìm hiểu chi tiết tác phẩm Mẹ

• Cuộc đời của mẹ:

Tác giả so sánh cuộc đời của mẹ với cây cau:

+ Cau luôn “thẳng”, “ngọn xanh rờn”, nhưng mẹ thì “đầu bạc trắng”.

+ Cau thì “ngày càng cao”, còn mẹ thì “ngày càng thấp”.

+ Cau “gần với trời”, còn mẹ “gần đất”.

+ Khi con còn nhỏ, cây cau “bổ tư”, giờ đây nó đã “bổ tám”.

- Nhận xét:

+ Cuộc đời mẹ gắn với những vất vả, hy sinh để lo cho con cái. So sánh mẹ với cây cau làm cho tình cảm của người con dành cho mẹ càng thêm sâu sắc.

+ Cây cau càng cao lớn, thì mẹ lại càng già yếu. Điều này biểu thị công lao của mẹ là vô cùng lớn lao, không gì có thể đền đáp được. Chúng ta cần biết trân trọng, yêu thương và kính trọng mẹ mỗi ngày.

• Tình cảm, cảm xúc yêu thương, kính trọng của người con với mẹ:

+ Hình ảnh cau khô “khô gầy như mẹ” thể hiện sự già nua, vất vả của người mẹ qua hình ảnh miếng cau khô gầy.

+ Người con nâng cau trên tay và rơi lệ khi nghĩ về mẹ.

+ Câu hỏi “Sao mẹ ta già?” là một câu hỏi tu từ không có lời đáp, thể hiện nỗi xót xa, đau lòng của người con khi chứng kiến mẹ già đi.

- Nhận xét:

+ Câu hỏi “Sao mẹ ta già?” không có câu trả lời, vì đó là quy luật tự nhiên mà con người không thể thay đổi. Mẹ luôn yêu thương con, làm lụng vất vả để lo cho con, từ khi con còn nhỏ cho đến khi con trưởng thành, mẹ vẫn luôn mong con trở thành người tốt và có một tương lai sáng lạn.

+ Bài học từ bài thơ là chúng ta cần yêu thương, trân trọng mẹ, sống hiếu thảo với mẹ, và quý trọng thời gian được sống bên gia đình.

Câu 1. So sánh vần và nhịp trong bài Mẹ với bài Đợi mẹ và Một con mèo nằm ngủ trên ngực tôi. Phân tích tác dụng của những cách gieo vần và ngắt nhịp khác nhau trong ba bài thơ.

- Mẹ:

• Cách gieo vần: Vần cách (bé - mẹ, già - xa).
• Nhịp: 2/2.

- Đợi mẹ:

• Cách gieo vần: Vần cách (nhà - xa, ao - vào).
• Nhịp: 2/2/3, 2/2, 3/3, 2/3, 3/2…

- Một con mèo ngủ trên ngực tôi:

• Vần: Vần cách (mèo - veo; ủ - ngủ; chì - đi).
• Nhịp: 2/2/3/2 hoặc 3/2/3/2.

=> Cách gieo vần và ngắt nhịp góp phần diễn tả tình cảm, cảm xúc của nhân vật trữ tình.

Câu 2. Em có nhận xét gì về cách thể hiện tình cảm, cảm xúc của người con với mẹ trong bài thơ này? Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ để làm rõ ý kiến của em.

- Bài thơ Mẹ là lời của người con, bộc lộ cảm xúc xót xa, thương cảm khi mẹ ngày càng có tuổi.

- Phân tích một số từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ:

Một số từ ngữ, hình ảnh: lưng mẹ “còng” - cau “thẳng”; cau “ngọn xanh rờn” - mẹ “đầu bạc trắng”; cau “ngày càng cao” - mẹ “ngày một thấp”; cau “gần giời” - mẹ “gần đất”; một miếng cau khô/khô gầy như mẹ…

- Biện pháp tu từ:

• Tương phản đối lập: “Lưng mẹ còng rồi - Cau thì vẫn thẳng”, “Cau - ngọn xanh rờn, Mẹ - đầu bạc trắng”: Gợi ra sự liên tưởng về tuổi già của mẹ.
• So sánh “Một miếng cau khô – Khô gầy như mẹ”: Hình ảnh mẹ già như miếng cau khô để gợi lên sự già nua héo hắt của người mẹ.
• Câu hỏi tu từ “Sao mẹ ta già?”: Hỏi đấy mà như muốn bộc lộ nỗi xót xa, đau lòng trước thực tại.

Câu 3. Chủ đề bài thơ là gì?

Chủ đề bài thơ: Tình cảm xót xa, thương cảm khi mẹ ngày càng có tuổi.

Câu 4. Theo em, nhà thơ muốn gửi gắm thông điệp gì qua bài thơ? Thông điệp ấy có ý nghĩa như thế nào đối với em?

- Thông điệp: Hãy trân trọng những giây phút được ở bên cạnh người mẹ, biết yêu thương và trân trọng người mẹ của mình.

- Thông điệp ấy giúp em trân trọng và yêu mến mẹ nhiều hơn, tích cực rèn luyện để trở thành người có ích cho xã hội.