7 Việc quan trọng giúp người chết nhanh chóng siêu thoát theo quan điểm Phật Giáo

Trong phẩm thứ 7 và 8 - "Các vua Diêm La khen ngợi" của Kinh Địa Tạng, Bồ Tát Địa Tạng và Quỷ vương Chủ Mạng đã dạy rõ ràng rằng: khi người sắp lâm chung, gia đình cần hộ niệm cho họ. Việc niệm danh hiệu của một vị Phật, một vị Bồ Tát hoặc một vị Bích Chi Phật vào tai người sắp mất sẽ giúp họ siêu thoát, dù họ có tội hay không. Sau khi qua đời, linh hồn sẽ được sinh về cõi lành. Trợ niệm là điều hết sức quan trọng để giúp người mất sớm siêu thoát. Các bước cơ bản của việc trợ niệm đã được chỉ dạy trong kinh điển.

Bên cạnh đó, nếu gia đình làm những hành động xấu như sát sanh hay cúng tế Quỷ Thần, ma quái trong ngày người thân mất, thì không chỉ người chết không được lợi ích gì mà còn càng thêm nghiệp. Những hành động này có thể khiến người chết gặp phải tội nghiệp nặng, thậm chí không thể tái sinh vào cõi lành. Nếu người đã khuất có một cuộc đời đầy thiện nghiệp, họ vẫn sẽ bị kéo dài nghiệp chướng và chậm được siêu thoát. Người thân cần phải lưu ý, không được phạm phải những điều này, tránh cản trở con đường siêu thoát của người đã mất.

Trong phẩm thứ 7 của Kinh Địa Tạng, có lời dạy rằng: Khi một người qua đời, gia đình của họ nên chuẩn bị đồ chay để cúng dường Phật và chư Tăng, thành tâm cầu nguyện để cầu phước cho người mất. Trong quá trình chuẩn bị đồ chay, tuyệt đối không nên để thức ăn, nước gạo hay rau quả vãi ra đất, và cũng không được ăn đồ ăn chưa được dâng cúng cho Phật và chư Tăng.

Việc ăn đồ chưa cúng sẽ làm mất đi phước lành, không mang lại lợi ích cho người mất. Nhưng nếu gia đình làm đúng như pháp, cúng dường đồ chay một cách sạch sẽ và tôn kính, thì người chết sẽ được hưởng phước phần, trong khi người thân sẽ nhận được phần phước lớn hơn. Cúng dường trai tăng là hành động thiết thực để tạo phước cho cả người sống lẫn người đã khuất, nếu thực hiện một cách thành tâm và đúng đắn.

Cúng dường trai tăng có thể thực hiện tại nhà bằng cách mời chư Tăng về hoặc trực tiếp mang lễ vật lên chùa để cúng dường. Lễ vật phải sạch sẽ, tươi mới và hoàn toàn là đồ chay, để tỏ lòng kính trọng và thành tâm cúng dường Phật, Tăng.

Trong phẩm thứ 12 - "Thấy nghe được lợi ích" của Kinh Địa Tạng, Đức Phật dạy rằng: Nếu người sắp lâm chung có thể nghe thấy danh hiệu của Ngài Địa Tạng Bồ Tát, dù chỉ một lần thoảng qua tai, thì họ sẽ không bị đọa vào ba đường ác. Nếu gia quyến có thể dùng tài sản, nhà cửa, y phục... của người sắp mất để tô vẽ hay đúc tượng Ngài Địa Tạng Bồ Tát, thì người chết dù có nghiệp chướng nặng đến mức phải đọa vào ác đạo, nhưng nhờ công đức này mà họ sẽ được sinh lên cõi Trời, hưởng quả vui, tội nghiệp sẽ được tiêu trừ.

Hơn nữa, nếu có người thân đã khuất lâu mà chưa được siêu thoát, người sống có thể vẽ hình tượng Ngài Địa Tạng Bồ Tát hoặc niệm danh hiệu Ngài, chiêm ngưỡng và lễ bái hình tượng trong vòng một đến bảy ngày mà không thối thất tâm, thì dù người đã khuất đó có nghiệp chướng sâu nặng đến đâu, cũng sẽ được giải thoát, sinh lên cõi Trời và hưởng quả vui thù thắng. Nếu người thân đó vốn đã có phước lành, nhờ công đức này mà họ sẽ được sinh lên cõi Trời, tiếp tục thăng tiến trên con đường Thánh, và hưởng vô lượng phước báu.

Trong Kinh Địa Tạng, Đức Phật Thích Ca nhấn mạnh rằng công đức từ việc trì niệm danh hiệu Ngài Địa Tạng Bồ Tát vô cùng lớn lao, vô biên, không thể nghĩ bàn. Việc trì niệm này không chỉ mang lại phước lợi cho người chết mà còn giúp người sống, cũng như chư Thiên và chúng sanh trong ba đường ác, được thọ nhận vô lượng công đức và phước lành, giúp họ đạt được mọi nguyện ước và nhanh chóng thành tựu, thậm chí đạt tới quả Phật.

Trong vòng 49 ngày sau khi qua đời, người chết dù tái sinh vào cõi nào, đây là thời gian quan trọng quyết định họ có được siêu thoát hay không. Lúc này, người đã khuất ở trong thân Trung Ấm không thể tự làm các việc thiện để hồi hướng cho mình, mà chỉ có thể mong chờ sự giúp đỡ từ gia quyến để tích phước lành hồi hướng. Như đã nói trước, họ chỉ nhận được một phần công đức, vì vậy rất cần gia đình, con cháu, cha mẹ, vợ chồng làm việc thiện để hồi hướng cho họ.

Trong trường hợp gia quyến thực hiện những việc như ăn chay, phóng sanh, làm thêm những việc thiện lành khác để hồi hướng công đức trong vòng 49 ngày, thì người chết sẽ nhanh chóng được sinh về cõi lành hoặc cao đăng Phật quốc. Nếu người chết đang phải chịu tội báo đọa vào địa ngục, ngạ quỷ hay súc sanh, công đức hồi hướng từ gia đình sẽ giúp họ được siêu thoát khỏi khổ đau.

Thêm vào đó, tùy theo duyên phận của mỗi gia đình, có thể chọn thêm những việc thiện khác như: cúng 7 thất trong 49 ngày, tụng kinh cầu siêu như Kinh A Di Đà, Kinh Vô Lượng Thọ; bố thí đồ ăn, thuốc men cho người nghèo, bệnh tật; thay người chết sám hối nghiệp tội; niệm Phật A Di Đà cầu cho người chết cao đăng cõi Cực Lạc; ấn tống các kinh điển Đại Thừa, sách Phật pháp, hoặc những tác phẩm của các cao tăng để hồi hướng công đức cho người đã khuất...

Theo quan điểm của Phật giáo, khi một người chuẩn bị qua đời, thân thể sẽ trải qua đau đớn vì sự tan rã của Tứ đại, vì vậy cần có sự trợ niệm từ gia đình hoặc người tu hành để giúp đỡ. Thần thức của người chết không thể rời khỏi thể xác ngay lập tức mà kéo dài trong khoảng 8 giờ, trong thời gian này, người lâm chung vẫn có thể cảm nhận được sự đau đớn, do đó, cần có sự bảo vệ từ gia quyến và người hộ niệm. Quy trình trợ niệm đúng đắn rất quan trọng, gia quyến cần phải thực hiện các bước sau để giúp người chết được siêu thoát, sinh về các cõi lành như Tây Phương Cực Lạc, Trời và Người, đồng thời tránh bị đọa vào ba đường ác: địa ngục, ngạ quỷ, súc sanh.

1) Đặt hình Phật A Di Đà trước mặt người lâm chung: Khi phát hiện người sắp qua đời, gia đình hoặc những người hộ niệm nên lập tức đặt hình ảnh của Đức Phật A Di Đà trong tư thế đứng tiếp dẫn đối diện với người lâm chung, giúp họ nhìn thấy rõ ràng và bắt đầu thực hiện nghi thức trợ niệm. Nếu người bệnh quá nặng, không còn khả năng nhìn rõ, có thể không dùng hình Phật mà tiến hành trực tiếp trợ niệm.

2) Khai thị: Bước khai thị là rất quan trọng trong quy trình hộ niệm. Người chết thường còn lưu luyến với gia đình, thân quyến và thế gian, do đó cần phải có bậc Thiện tri thức để khai thị, khuyên người lâm chung không nên sợ chết, giác ngộ vô thường, buông bỏ mọi thứ và cầu sinh Tây Phương. Nếu người lâm chung mong muốn sinh về cõi Trời hay Người, không nên ép buộc mà chỉ khuyên họ tự phát tâm, còn lại tùy theo phước báo và trí tuệ của người lâm chung. Công tác hộ niệm vẫn phải tiếp tục. Đối với những người đã tin sâu vào Phật pháp, có thể giảm bớt khai thị và chỉ niệm Phật để trợ duyên.

3) Tụng kinh Sám hối và quy y cho người lâm chung: Nếu người sắp mất có tội nghiệp nặng, gia quyến hoặc người chủ trì hộ niệm có thể tụng kinh sám hối như "Từ Bi Thủy Sám", "Lương Hoàng Bảo Sám" để trợ duyên cho họ. Nếu người lâm chung chưa quy y Tam Bảo, gia quyến nên giúp họ quy y trước khi tiếp tục trợ niệm. Việc này sẽ giúp người lâm chung gieo duyên lành với Phật pháp, tiêu trừ nghiệp chướng, tăng phước và có lợi ích trong nhiều kiếp sau.

4) Ban hộ niệm trì chú Đại Bi và niệm Phật: Trong quá trình trợ niệm, người chủ lễ có thể dùng chú Đại Bi để giúp người lâm chung tiêu nghiệp, hóa giải oan gia và trợ duyên cho họ. Những người xung quanh cần nhất tâm niệm Phật, niệm đều và rõ ràng để người lâm chung nghe được và tham gia vào quá trình niệm Phật. Không nên sử dụng khánh hay mõ khi niệm Phật, vì sẽ tạo ra tạp âm khiến người lâm chung khó chú tâm vào câu Phật hiệu.

5) Thân quyến giữ tĩnh tâm, không khóc lóc, không đụng chạm vào thân thể người chết: Sau khi người chết tắt thở, thần thức vẫn chưa rời khỏi thân thể trong khoảng 8 tiếng. Gia quyến không nên thể hiện sự bi ai, khóc lóc hay làm phiền người chết, vì điều này sẽ làm trở ngại cho sự siêu thoát của họ. Nếu thay đồ cho người chết, cần làm nhẹ nhàng và cẩn thận. Những người đến thăm không nên hỏi han hay chúc người lâm chung mau khỏe lại, vì sẽ tạo thêm trở ngại cho việc siêu thoát.

6) Kiểm tra độ mềm mại và hơi nóng trên thân người chết để biết cõi tái sinh: Sau 3 - 8 tiếng trợ niệm, gia quyến có thể kiểm tra thân thể người chết để xác định họ sẽ sinh về cõi nào theo nghiệp duyên. Tổ sư Ấn Quang dạy rằng, nếu hơi nóng phát ra từ các vị trí như đỉnh đầu, trán, ngực, bụng, đầu gối, hoặc lòng bàn chân sẽ cho biết người chết sinh về các cõi Phật, Trời, Người, Ngạ quỷ, Súc sanh hay Địa ngục.

Tùy theo nghiệp lực của người đã mất, sau khi qua đời, họ có thể ở trong thân Trung Ấm, sinh thẳng về cõi Phật hoặc cõi Trời, hoặc bị đọa vào địa ngục, hoặc phải ở trong Âm Ty để chịu nghiệp báo thiện - ác trước khi được tái sinh. Dù sinh vào cõi nào, theo Kinh Địa Tạng Bồ Tát Bổn Nguyện, Đức Phật Thích Ca và Bồ Tát Địa Tạng đều khuyên gia quyến tiếp tục tạo công đức để hồi hướng cho người chết, giúp họ được siêu thoát. Trong số bảy phần công đức, người chết chỉ nhận được một phần, sáu phần còn lại thuộc về người thực hiện các hành động này.

Theo Kinh Địa Tạng, phẩm thứ nhất - "Thần thông trên cung trời Đao Lợi" kể về Thánh nữ Địa Tạng trong kiếp trước, bà là con của một người mẹ theo tà đạo, sau khi qua đời bị đọa vào địa ngục Vô Gián. Biết được điều này, Thánh nữ đã bán hết gia sản, cúng dường hương hoa và đồ lễ tại các chùa tháp thờ Đức Phật Giác Hoa Định Tự Tại Vương. Nhờ công đức này, mẹ bà và những người trong địa ngục Vô Gián đều được siêu thoát.

Phẩm thứ 4 - "Nghiệp cảm của chúng sanh" trong Kinh Địa Tạng kể về câu chuyện Quang Mục - tiền thân của Bồ Tát Địa Tạng, cứu mẹ mình khỏi địa ngục nhờ công đức niệm Phật và đắp tượng Đức Phật Thanh Tịnh Liên Hoa Mục. Nhờ công đức đó, mẹ của Ngài được sinh về cõi lành, thoát khỏi ba đường ác và sẽ thành Phật trong tương lai.

Phẩm thứ 6 - "Như Lai tán thán" trong Kinh Địa Tạng khuyên rằng nếu người quá cố có tài sản hay vật dụng yêu quý, gia quyến nên dùng chúng để cúng dường Tam Bảo, hoặc tạo tượng Phật, Bồ Tát Địa Tạng, xây chùa tháp, hoặc thắp đèn dầu cúng dường. Sau đó, gia quyến cần tụng Kinh, niệm Phật và hồi hướng công đức này trong vòng từ một đến bảy ngày để giúp người chết được siêu thoát nhanh chóng.

Phẩm thứ 6 - "Như Lai tán thán" trong Kinh Địa Tạng dạy rằng ngoài việc cúng dường và đúc tượng Phật Bồ Tát, nếu gia quyến của người mất tụng Kinh Địa Tạng lớn tiếng từ một đến bảy ngày, hoặc tự biên soạn, in ấn Kinh này, thì người chết sẽ nhận được lợi ích to lớn. Dù trong quá khứ người mất có tạo nghiệp nặng, kể cả tội Vô Gián, nhờ công đức này mà họ sẽ thoát khỏi các ác đạo và chuyển sinh vào một nơi khác, vẫn nhớ rõ nghiệp quả của mình.

Hơn nữa, mục 'Siêu độ vong linh' trong phẩm thứ 6 dạy rằng nếu người chết lâu năm vẫn chưa siêu thoát, họ sẽ hiện về trong giấc mơ để cầu cứu gia đình tìm cách giải thoát. Gia quyến nên thành tâm đọc tụng Kinh này, hoặc mời người khác tụng từ ba đến bảy lần, khi đó người chết sẽ được siêu thoát và không còn hiện về trong giấc mơ nữa.

Phẩm thứ 7 - "Lợi ích cả kẻ còn người mất" trong Kinh Địa Tạng chỉ rõ rằng nếu gia quyến của người sắp qua đời biết tụng Kinh này, mọi nghiệp tội của người đó sẽ được tiêu trừ hoàn toàn.