Top 6 bài viết phân tích vở kịch "Tôi và chúng ta" của Lưu Quang Vũ

Lưu Quang Vũ – một trong những nhà viết kịch vĩ đại của Việt Nam, đã để lại những tác phẩm có chiều sâu và ý nghĩa. Bên cạnh những tác phẩm mang đậm triết lý nhân sinh như Hồn Trương Ba da hàng thịt, vở kịch "Tôi và chúng ta" cũng là một tác phẩm nổi bật, đặc biệt với cảnh 3 được coi là điểm nhấn kịch tính, sâu sắc nhất trong toàn bộ vở diễn.

Tình huống trong vở kịch là sự xung đột giữa giám đốc Hoàng Việt và phó giám đốc Nguyễn Chính. Đây là cuộc đấu tranh không chỉ giữa cái mới và cái cũ, mà còn phản ánh sự chuyển mình của xã hội. Hoàng Việt, nhận thức được những khó khăn mà công nhân và doanh nghiệp đang phải đối mặt, đã quyết định thực hiện những thay đổi táo bạo trong cách thức hoạt động sản xuất.

Giám đốc Hoàng Việt đại diện cho tư tưởng đổi mới, khuyến khích mở rộng sản xuất, tăng lương cho công nhân, giảm biên chế và tăng hợp đồng lao động. Phương pháp làm việc của anh là chủ động, sáng tạo, luôn dám nghĩ, dám làm, thúc đẩy sự phát triển xã hội. Trái ngược lại, phó giám đốc Nguyễn Chính lại đại diện cho tư tưởng bảo thủ, vẫn muốn duy trì những phương thức sản xuất cũ, không thay đổi, bảo thủ và kém hiệu quả.

Tư tưởng bảo thủ thể hiện rõ qua việc làm theo chỉ tiêu, theo nguyên tắc tài chính cứng nhắc và nguyên tắc tổ chức lao động không linh hoạt. Những phương thức sản xuất lỗi thời này kìm hãm sự phát triển và đổi mới của xã hội. Có thể nói, trong bối cảnh đất nước đang chuyển mình từ thời kỳ chiến tranh sang hòa bình, cuộc đấu tranh giữa cái mới và cái cũ trong sản xuất cũng dữ dội không kém chiến tranh giải phóng dân tộc. Đây là một cuộc chiến không khoan nhượng.

Về mối quan hệ giữa cái tôi và cái ta chung, vở kịch đặt ra một cách nhìn mới mẻ. Cái ta chung không còn chỉ là một khái niệm mơ hồ mà bao hàm những cái tôi cụ thể. Khi quyền lợi và nghĩa vụ của cái tôi được hòa hợp với quyền lợi và nghĩa vụ của cái ta chung, chúng tạo thành một sức mạnh tổng hợp. Để cái ta chung phát triển, mỗi cá nhân, cái tôi, cần được tôn trọng và phát triển.

Đặt vở kịch trong bối cảnh đất nước, ta thấy rõ được tầm quan trọng của vấn đề mà tác giả đặt ra. Mặc dù chiến tranh đã qua, nhưng những hậu quả mà nó để lại vẫn còn rất nặng nề. Dân tộc phải làm việc gấp bội để xây dựng lại đất nước. Chính vì vậy, trong xã hội mới, chúng ta cần cải cách và có những chính sách phù hợp để đuổi kịp các quốc gia khác trên thế giới.

Lưu Quang Vũ (1948 - 1988), người quê ở Quảng Nam và trưởng thành tại Hà Nội, đã tham gia quân đội trong cuộc kháng chiến chống Mỹ và bắt đầu sáng tác thơ từ những năm 1960. Đến năm 1980, ông chuyển hẳn sang lĩnh vực sân khấu. Trong chưa đầy một thập kỷ, ông đã sáng tác gần 50 vở kịch, đề cập đến nhiều vấn đề nóng hổi trong thời kỳ xã hội chuyển mình mạnh mẽ hướng tới công cuộc đổi mới. Hầu hết các tác phẩm của ông đã được dàn dựng và trình diễn rộng rãi. Dù tài năng đang ở đỉnh cao, ông đã ra đi đột ngột do tai nạn giao thông. Năm 2000, Lưu Quang Vũ được Nhà nước truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học.

Vở kịch “Tôi và chúng ta” của Lưu Quang Vũ ra đời trong bối cảnh đất nước có những thay đổi lớn. Sau chiến thắng mùa xuân 1975, miền Nam được giải phóng, đất nước thống nhất và bước vào một giai đoạn lịch sử mới. Nhiệm vụ chính của Đảng và nhân dân là phục hồi và phát triển kinh tế, xây dựng một Việt Nam giàu mạnh và phồn vinh. Tuy nhiên, trong khi các nguyên tắc, quy chế và phương thức sản xuất cũ vẫn tiếp tục tồn tại, chúng trở nên lạc hậu và cản trở sự phát triển. Để phát triển, cần phải thay đổi tư duy, phá bỏ các thói quen và phương thức cũ, áp dụng một cách quản lý mới để đáp ứng nhu cầu thực tế của xã hội. Đây là một cuộc đấu tranh gay gắt, đòi hỏi những người có trí tuệ và dám nghĩ, dám làm.

Vở kịch đã nhận được sự đón nhận nồng nhiệt từ công chúng và đánh giá cao về cả nội dung lẫn nghệ thuật, đặc biệt qua cách xây dựng tình huống kịch hấp dẫn và các nhân vật có tính cách đối lập rõ rệt. Nội dung kịch phản ánh cuộc đấu tranh để thay đổi phương thức tổ chức sản xuất tại xí nghiệp Thắng Lợi. Một bên là tinh thần đổi mới và khát vọng cải cách vì lợi ích tập thể, đại diện là Giám đốc xí nghiệp Hoàng Việt, kíp trưởng Thanh, kỹ sư Lê Sơn và đa số công nhân. Phía còn lại là sự bảo thủ, khư khư giữ nguyên các nguyên tắc đã cũ, với đại diện là Phó Giám đốc Nguyễn Chính và Quản đốc phân xưởng Trương, được sự hỗ trợ của Trần Khắc, đại diện thanh tra Bộ.

Thông qua việc mô tả sự xung đột giữa hai phía, tác giả khẳng định rằng không thể duy trì một chủ nghĩa tập thể chung chung, và các nguyên tắc cũ kỹ không thể tồn tại trước sự thay đổi mạnh mẽ của xã hội. Cái “chúng ta” cần phải được xây dựng từ những cái “tôi” cụ thể, tôn trọng quyền lợi và hạnh phúc của mỗi cá nhân trong tập thể. Xem vở kịch trong bối cảnh đất nước những năm 80, chúng ta mới thấy được sự sâu sắc của chủ đề mà tác giả đã đề cập.

Hiện trạng của xí nghiệp Thắng Lợi, như được mô tả trong vở kịch, là rất phổ biến với nhiều xí nghiệp, nhà máy thời bấy giờ. Máy móc lạc hậu, quy mô sản xuất nhỏ, tổ chức lao động không hợp lý và hiệu quả thấp. Điều kiện sống của công nhân ngày càng khó khăn, và yêu cầu thay đổi phương thức sản xuất trở nên cấp bách. Những người tiên tiến đã nhận thức rõ điều này và khát khao đưa ra sự thay đổi. Tuy nhiên, họ phải đối mặt với sự chống đối mạnh mẽ từ những người bảo thủ, đứng đầu là Nguyễn Chính. Cuộc đấu tranh giữa hai phái diễn ra căng thẳng, nhưng rõ ràng, chiến thắng sẽ thuộc về những con người có tư tưởng đổi mới.

Đoạn trích trong sách giáo khoa chiếm phần lớn cảnh ba của vở kịch “Tôi và chúng ta” (gồm chín cảnh). Nội dung của cảnh ba là sự xung đột đầu tiên giữa hai phái, khi các nhân vật chính công khai bộc lộ quan điểm của mình. Trong hai cảnh trước, Lưu Quang Vũ đã dần hé mở những mâu thuẫn và tính cách của các nhân vật. Đến cảnh ba, tác giả tập trung vào cuộc đối đầu gay gắt trong phòng làm việc của giám đốc Hoàng Việt, nơi hai nhân vật chính Hoàng Việt và Nguyễn Chính bộc lộ quan điểm về phương án đổi mới.

Sự ngưng trệ của sản xuất ở xí nghiệp đã đạt đến mức phải có những quyết định táo bạo. Sau quá trình nghiên cứu kỹ lưỡng, giám đốc Hoàng Việt, người mới nhận chức hơn một năm, đã công bố kế hoạch mở rộng sản xuất và phương án làm ăn mới. Điều này đồng nghĩa với việc ông, cùng kỹ sư Lê Sơn, chính thức đối đầu với cơ chế quản lý cũ kỹ. Những quyết định của Hoàng Việt gây ra bất ngờ lớn đối với nhiều người trong ban lãnh đạo.

Phản ứng của các trưởng phòng Tổ chức lao động và Tài vụ liên quan đến biên chế và quỹ lương, cũng như của Quản đốc Trương về hiệu quả sản xuất và quản lý công nhân, ngày càng gay gắt. Những xung đột này cho thấy rõ rằng muốn mở rộng sản xuất, xí nghiệp cần phải thay đổi toàn diện cả về cơ cấu và phương thức quản lý.

Những tình huống mà tác giả đưa ra phản ánh mâu thuẫn gay gắt giữa cái mới và cái cũ. Giám đốc Hoàng Việt, với bản lĩnh lãnh đạo và tinh thần trách nhiệm cao, luôn dũng cảm đối mặt với sự thật, khắc phục sai sót, và mạnh dạn thay đổi bộ máy lãnh đạo để đưa xí nghiệp phát triển. Hoàng Việt đã triệu tập cuộc họp toàn thể ban lãnh đạo để trình bày kế hoạch mở rộng sản xuất và cải cách phương án làm ăn mới, với mục tiêu sử dụng hết năng lực lao động của công nhân và cải thiện đời sống của họ.

Trong quá trình thực hiện kế hoạch, Hoàng Việt cũng đã giải quyết các vấn đề về quỹ lương và đầu tư cho máy móc, cũng như nâng cao tay nghề công nhân. Phương án của ông sẽ làm tăng năng suất lao động và lương công nhân. Mặc dù gặp rất nhiều khó khăn, Hoàng Việt tin tưởng rằng quyết định của mình sẽ mang lại thành công. Đặc biệt, ông đã đưa ra một quyết định táo bạo khi tạm dừng việc xây nhà khách để dành tiền trả lương cho công nhân, điều này thể hiện sự dũng cảm và trách nhiệm của một người lãnh đạo.

Sau đó, ông đưa ra các chính sách cải cách như việc áp dụng chế độ lương khoán theo sản phẩm, từ đó giúp tăng năng suất và cải thiện đời sống công nhân. Bằng những hành động mạnh mẽ và quyết liệt, Hoàng Việt đã chứng minh niềm tin vững chắc vào sự phát triển của xí nghiệp, đồng thời khẳng định rằng cái mới sẽ chiến thắng cái cũ.

Với những quyết định táo bạo và sự quyết tâm không khoan nhượng, Giám đốc Hoàng Việt đã tạo ra bước ngoặt quan trọng trong việc thay đổi cơ chế sản xuất và quản lý tại xí nghiệp Thắng Lợi, chứng minh rằng sức mạnh của tập thể và sự đổi mới là yếu tố quyết định trong sự phát triển của xã hội.

Cuộc đấu tranh giữa cái mới và cái cũ, giữa những người dám nghĩ dám làm và những kẻ bảo thủ, đã thể hiện rõ qua các nhân vật trong vở kịch. Đây là một cuộc đấu tranh không khoan nhượng, nhưng cuối cùng, chiến thắng sẽ thuộc về những ai mạnh dạn đón nhận cái mới, đưa xã hội tiến lên để đáp ứng yêu cầu của lịch sử.

Trong cuộc trao đổi giữa Giám đốc Hoàng Việt và Phó Giám đốc Nguyễn Chính, sau khi kĩ sư Lê Sơn trình bày về kế hoạch mở rộng sản xuất và phương án mới của xí nghiệp, hai quan điểm đối lập đã được đưa ra. Người phản đối, Phó Giám đốc Nguyễn Chính thốt lên: "Tôi như đang chìm trong giấc mơ". Giám đốc Hoàng Việt đáp lại: "Vậy thì anh hãy thức dậy".

Câu đối thoại ấy phản ánh cuộc đấu tranh quyết liệt giữa một bên tin rằng phải thay đổi để đáp ứng yêu cầu khách quan, khi đó sản xuất phát triển và đời sống con người sẽ được cải thiện. Còn phía bảo thủ thì lại giữ vững quan điểm chế độ cũ đã tồn tại hàng chục năm, không thể thay đổi. Mặc dù chỉ là hai nhân vật chủ chốt trong một xí nghiệp nhỏ với vài trăm công nhân, nhưng câu chuyện của họ lại mang tầm ảnh hưởng rộng lớn, phản ánh một cuộc đấu tranh lớn lao trong toàn xã hội, đặc biệt trong giai đoạn đổi mới.

Tình huống trong vở kịch bắt đầu từ một ý tưởng mới mẻ, một phương pháp hành động mới, phá vỡ mọi thói quen và nguyên tắc cũ. Ý tưởng này, dù được Giám đốc Hoàng Việt ủng hộ, nhưng khi kĩ sư Lê Sơn trình bày nó một cách cụ thể, anh vẫn cảm thấy nghi ngại, lo lắng. Đối với Lê Sơn, đây là một điều không tưởng: "bởi thực tế, nó không thể thực hiện được". Nếu thực hiện, sẽ phải đối mặt với không ít khó khăn và cản trở, khiến người chủ trương giống như một Don Quixote điên rồ, tựa như "dứt khoát cái cối xay gió sẽ đánh chúng ta". Ý tưởng này, tuy mới mẻ, rõ ràng là một thử thách lớn mà người thực hiện phải có đủ dũng khí để đối mặt.

Hoàng Việt và Lê Sơn là những người đầu tiên lên tiếng phá vỡ thành trì tư tưởng cũ mà những người bảo thủ, trì trệ vẫn giữ vững. Đầu tư mở rộng sản xuất, thay đổi cách thức trả lương để khuyến khích lao động là những mũi nhọn đột phá, giúp nâng cao sản lượng gấp năm lần, và lương của công nhân cũng sẽ tăng tương ứng. Từ một xí nghiệp nhà nước, tư duy làm giàu cho xã hội, cải thiện đời sống công nhân là mục tiêu lý tưởng của nhiều người.

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất là làm sao vượt qua những ràng buộc hiện tại. "Cái đúng của hôm qua không thể là đúng của hôm nay", như Hoàng Việt nói: "Sự vật không đứng yên, cuộc sống không đứng yên… có cái hôm qua đúng, hôm nay nó lại là vật cản. Phải tìm cách phá bỏ". Trong vở kịch, nhiều sự bảo thủ, trì trệ bị vạch trần, như việc sản xuất của xí nghiệp không phải do xí nghiệp tự quyết định, mà là sự can thiệp của cấp trên, dẫn đến một tình trạng vô lý, trái ngược. Ai đã tạo ra các kế hoạch không chính thức? "Một xí nghiệp làm ăn nghiêm túc chỉ cần một kế hoạch. Xí nghiệp chúng ta chỉ có một kế hoạch, nhưng là kế hoạch chúng ta tự định ra. Sản xuất sẽ không dừng lại ở mức độ hiện nay, mà sẽ tăng trưởng ít nhất gấp năm lần".

Vấn đề tự chủ trong xí nghiệp liên quan đến rất nhiều yếu tố, từ biên chế, chi tiêu, tiền lương đến những người đại diện cho cơ chế cũ. Các nhân vật như Phó Giám đốc, Trưởng phòng tài vụ, hay Quản đốc phân xưởng dù giữ chức vụ quan trọng, nhưng nếu không còn cần thiết, không thể để họ ngồi yên trên những chiếc ghế quan liêu. Tính cách mạng, tính triệt để của vở kịch chính là sự mở đường cho một giai đoạn mới của đất nước. Vở kịch đã nhận được sự đồng tình và cổ vũ mạnh mẽ từ đông đảo người xem, người đọc.

2. Về các nhân vật, chúng ta có thể chia thành hai nhóm: Nguyễn Chính, Trương và bà Trưởng phòng tài vụ đại diện cho cơ chế cũ, trong khi Hoàng Việt và Lê Sơn là những người tiên phong cho cái mới, cho sự phát triển của xã hội. Các nhân vật tiêu cực có sự thoả hiệp tinh thần, họ liên kết với nhau nhưng mỗi người lại có những nét riêng biệt. Trương, một Quản đốc, chỉ làm theo quy tắc cũ mà không suy nghĩ sâu xa. Bà Trưởng phòng tài vụ thì lại cứng nhắc, bảo thủ, ra sức cản trở mọi sự thay đổi.

Nguyễn Chính có tính cách hai mặt, tỏ ra hòa nhã với Giám đốc, nhưng thực chất lại chờ đợi cơ hội để lợi dụng tình thế. Còn Hoàng Việt, một người mạnh mẽ, dám nghĩ, dám làm, là hình mẫu lý tưởng của người lãnh đạo trong giai đoạn này. Anh khích lệ Lê Sơn, tạo cơ hội để anh thực hiện ước mơ: "Tôi chỉ dọn đường để cậu thể hiện, để cậu có thể phát huy hết khả năng của mình". Với các nhân vật cản trở, Hoàng Việt luôn thể hiện sự sắc bén và quyết đoán. Anh nói thẳng với Quản đốc Trương: "Không có chức vụ nào là quan trọng, chỉ có hiệu quả công việc mới quan trọng". Anh cũng không ngần ngại ra quyết định khi cần thiết, như với Trưởng phòng tài vụ: "Nếu không làm, sẽ có người khác thay thế chị". Với Phó Giám đốc, Hoàng Việt cũng không ngại thẳng thắn: "Chức vụ ấy chỉ là trợ lý cho Giám đốc, nếu không hài lòng, anh có thể từ chức".

Với sự sắc sảo, tự tin và quyết đoán, Hoàng Việt đã thể hiện những phẩm chất cần thiết của một người lãnh đạo trong giai đoạn hiện nay. Những phẩm chất ấy không chỉ là lý thuyết mà đã được thể hiện qua hành động, giúp con người phát triển và hoàn thiện nhân cách trong cuộc sống. Vở kịch vừa mang tính chiến đấu, vừa chứa đựng giá trị nhân văn, đó chính là lý do vở kịch này vẫn được đánh giá cao.

Lưu Quang Vũ (1948 - 1988) là một nhà thơ, nhà văn, và là một tài năng lớn trong lĩnh vực viết kịch. Bài thơ Tiếng Việt của ông đã trở thành một phần ký ức của rất nhiều người yêu thích văn học. Ông đã để lại cho nền văn học Việt Nam khoảng 50 vở kịch, hầu hết đều được dàn dựng và thể hiện nghệ thuật tinh tế, phản ánh những vấn đề nóng bỏng trong giai đoạn đổi mới những năm 80 của thế kỉ trước.

Vở kịch của Lưu Quang Vũ nổi bật với các vấn đề mới mẻ, các cuộc xung đột dữ dội, và tình huống kịch căng thẳng. Lời thoại sắc bén cùng những cảnh tượng sinh động là những đặc điểm nổi bật của những vở kịch mà ông sáng tác. Vở kịch Tôi và chúng ta gồm chín cảnh, và đoạn trích này là cảnh ba, nói về cuộc đối đầu gay gắt giữa hai thế lực mới và cũ tại xí nghiệp Thắng Lợi.

Hoàng Việt - Giám đốc và Nguyễn Chính - Phó Giám đốc là những người đối lập trong cuộc đấu tranh giữa hai quan điểm mới và cũ này. Nguyễn Chính cho rằng muốn phát triển sản xuất phải tuân theo kế hoạch của “cấp trên”, tuyển công nhân phải dựa trên chỉ tiêu biên chế, bà Trưởng phòng Tài vụ lại khẳng định “không có quỹ lương cho thợ hợp đồng”, và mọi hoạt động như mua nguyên liệu, vật tư phải tuân theo quy định. Nhưng Giám đốc Hoàng Việt lại khẳng định phải chủ động đưa ra kế hoạch riêng, phải tuyển thêm thợ hợp đồng, và mức sản xuất sẽ tăng gấp năm lần, còn lương công nhân sẽ tăng gấp bốn lần. Để làm được điều đó, cần phải dừng xây dựng nhà khách và dành nguồn lực đó cho việc trả lương công nhân trong hai tháng tiếp theo.

Công nhân sẽ không còn phải lo âu về việc kiếm thêm tiền ngoài công việc chính. Giám đốc Hoàng Việt nhấn mạnh rằng muốn phát triển sản xuất phải đầu tư vào con người, đồng thời chấm dứt tình trạng bất công, nơi mà người chăm chỉ và người lười biếng lại được đối xử như nhau, và những người tài năng lại bị bỏ qua. Các chức vụ vô dụng như Quản đốc Trương sẽ được chuyển sang nhiệm vụ khác, vì “Không có chức vụ nào quan trọng cả. Chỉ có hiệu quả công việc mới là quan trọng.” Những người làm việc tốt sẽ nhận được mức lương xứng đáng, còn những ai không hoàn thành công việc sẽ bị phạt bằng tiền.

Giám đốc yêu cầu phải đầu tư thêm máy móc và sửa chữa thiết bị, đồng thời sử dụng séc và tiền mặt để mua sắm. Mặc dù vậy, trưởng phòng Tài vụ vẫn không chịu chi tiền. Phó Giám đốc Nguyễn Chính chỉ trích Giám đốc vì đã bỏ qua các quy định tài chính. Nguyễn Chính phản đối gay gắt và dùng cả nguyên tắc, nghị quyết Đảng ủy và cả lý thuyết đạo đức để biện minh cho cơ chế cũ: “Cơ chế này đã tồn tại bền vững suốt mấy chục năm, nhờ nó mà chúng ta có được chủ nghĩa xã hội như ngày hôm nay.”

Hoàng Việt bác bỏ quan điểm này, khẳng định sự vật không đứng yên, cuộc sống không thể mãi như vậy. Cần phải thay đổi để phá bỏ những rào cản cũ. Sự đổi mới là cần thiết để tạo ra những bước tiến trong công cuộc phát triển xã hội. Mặc dù phe bảo thủ, với Nguyễn Chính đứng đầu, vẫn chưa chịu đầu hàng, nhưng Giám đốc Hoàng Việt đã thể hiện một tư tưởng kiên quyết và mạnh mẽ, đẩy mạnh tiến trình đổi mới. Ông tuyên bố: “Chúng ta phải dũng cảm đối diện với thử thách để cùng nhau tạo dựng một tương lai tốt đẹp hơn.”

Vở kịch Tôi và chúng ta là một tác phẩm mang đậm dấu ấn của thời đại đổi mới. Hơn 20 năm sau, khi đất nước đã trải qua những thay đổi lớn lao, vở kịch vẫn vẹn nguyên giá trị và càng trở nên sâu sắc hơn khi nhìn lại.

Với khả năng viết sắc bén và sâu sắc, Lưu Quang Vũ đã sáng tạo nên vở kịch "Tôi và chúng ta", một tác phẩm mang tính thời sự, phản ánh một góc nhìn về quá trình sản xuất trong xã hội đương đại. Trong bối cảnh đất nước đang đứng giữa một ngã rẽ, nơi mà những ý tưởng cải cách mới mẻ đều bị xem là điên rồ và đối mặt với sự phản đối từ những kẻ bảo thủ, luôn tìm cách giữ vững lợi ích cá nhân, vở kịch đã vạch trần những mâu thuẫn nội tại của xã hội.

Đoạn trích từ vở kịch "Tôi và chúng ta" là cảnh thứ ba, nơi diễn ra cuộc đối đầu gay gắt giữa hai tư tưởng trong một xí nghiệp nhà nước mang tên Thắng Lợi. Một bên là sự bảo thủ, cố chấp, đại diện bởi Nguyễn Chính (Phó giám đốc) và Trương (Quản đốc phân xưởng), những người khư khư bám víu vào các quy định cũ mà không chịu thay đổi, luôn chống lại những sáng kiến cải tổ. Họ dựa vào sự hỗ trợ từ Trần Khắc (đại diện Thanh tra Bộ) để mạnh mẽ phản đối mệnh lệnh của cấp trên, cho rằng đó là những ý tưởng điên rồ.

Trong khi đó, phía bên kia là những người đại diện cho tư tưởng cải cách, những người nhận thấy rằng các quy định cứng nhắc và không hợp thời đang kìm hãm sự phát triển của doanh nghiệp và đẩy người lao động vào tình trạng khó khăn. Hoàng Việt (giám đốc), Lê Sơn (Kỹ sư), Thanh (kíp trưởng phân xưởng 1) và nhiều công nhân khác là những người dũng cảm đưa ra những thay đổi mạnh mẽ, với hy vọng xây dựng một môi trường làm việc hiệu quả hơn.

Cảnh mở đầu bằng một cuộc họp của toàn bộ lãnh đạo xí nghiệp, giám đốc Hoàng Việt đã tuyên bố lý do cuộc họp và mời Lê Sơn, người đã đề xuất kế hoạch cải tổ, lên trình bày ý tưởng của mình. Lê Sơn, vốn là người nhút nhát và ít nói, đã phải trải qua nhiều lần ấp úng, nhưng nhờ sự dẫn dắt của Hoàng Việt, anh đã mạnh dạn trình bày một kế hoạch đầy mới mẻ, dù có phần lạ lẫm với tất cả mọi người.

Lê Sơn đã đề xuất rằng "mức sản xuất của xí nghiệp có thể tăng gấp 5 lần", và để thực hiện điều này, cần tuyển thêm từ ba trăm đến năm trăm công nhân nữa, một con số vượt xa so với 200 công nhân hiện tại của xí nghiệp. Tuy nhiên, Trưởng phòng tổ chức lao động lại chỉ ra rằng "chỉ tiêu biên chế" do cấp trên quy định đã gần hết, không thể thay đổi được.

Khi Hoàng Việt yêu cầu giải thích về "kế hoạch sản xuất", Trưởng phòng tổ chức lao động chỉ đáp lại rằng đó là "cấp trên". Tuy nhiên, mọi người đều mù mờ về cấp trên này, chỉ biết qua một tờ giấy chỉ đạo mà không biết ai là người đưa ra các quyết định này. Hoàng Việt nhanh chóng nhận ra sự bất hợp lý trong vấn đề này, cho rằng các kế hoạch này đã được đưa ra một cách ngược đời, vì cấp trên không hiểu rõ thực tế cơ sở. Anh đề xuất: "Từ nay chúng ta sẽ chủ động xây dựng kế hoạch của chính mình".

Hoàng Việt nói ra điều này đã khiến cả phòng họp xôn xao. Tiếp theo là vấn đề "chỉ tiêu biên chế", Hoàng Việt đã giải quyết bằng cách tuyển thợ hợp đồng. Sau đó, anh lại đối mặt với vấn đề lương bổng cho công nhân, và giải quyết bằng cách tạm dừng xây dựng nhà khách để ứng trước tiền lương cho công nhân. Tuy nhiên, vấn đề tài vụ lại trở thành thử thách lớn, khi Trưởng phòng tài vụ không chịu chi tiền dù đã có chữ ký của giám đốc. Hoàng Việt đã quyết định thay thế Trưởng phòng tài vụ bằng cô Loan, kế toán mới, để thực hiện quyết định của mình.

Trong khi đó, Nguyễn Chính, kẻ cầm đầu cho tư tưởng bảo thủ, đã liên tục chất vấn Hoàng Việt bằng những câu hỏi khó. Tuy nhiên, Hoàng Việt, với vai trò giám đốc, đã chuẩn bị sẵn những câu trả lời hợp lý và chỉ ra những tiêu cực trong cách thức làm việc cũ, khẳng định rằng "xã hội chủ nghĩa gì mà lạ thế?". Hoàng Việt cũng đưa ra nguyên tắc mới: "Ai làm nhiều hưởng nhiều, ai làm ít hưởng ít", và công nhân đã vỗ tay hoan hô nhiệt liệt.

Bà Trưởng phòng tài vụ, dù tiếp tục lặp lại các nguyên tắc cũ, cũng không thể phản đối được khi Hoàng Việt khẳng định rằng nguyên tắc phải do chính họ đặt ra. Về phần quản đốc Trương, anh đã phản đối việc bỏ chức vụ của mình, cho rằng nó rất quan trọng, nhưng Hoàng Việt đã dập tắt sự phản đối bằng một câu ngắn gọn: "Không có chức vụ nào quan trọng, chỉ có hiệu quả công việc là quan trọng". Cuộc họp kết thúc chỉ còn lại Quých và Bộng, hai người ở lại động viên và ủng hộ Hoàng Việt.

Nguyễn Chính, dù đã hết lý lẽ, vẫn rời đi với câu nói đầy thách thức: "Được rồi, đồng chí quá tự tin đấy! Để rồi xem!", như thể đang mong chờ một thất bại của Hoàng Việt. Tuy nhiên, Hoàng Việt vẫn rất kiên định, tự tin vào kế hoạch của mình và vào sự sáng suốt của Lê Sơn, người tuy nhút nhát nhưng rất thông minh.

Đoạn trích này mở đầu cho những biến cố lớn trong xí nghiệp Thắng Lợi, nơi diễn ra cuộc chiến tư tưởng giữa hai phe đối lập: một bên là bảo thủ và lạc hậu, còn một bên là những người mong muốn cải cách và thay đổi. Đây cũng là bước đầu của cuộc đấu tranh, khi phe cải cách đã giành thắng lợi nhờ sự kiên trì và trí tuệ của Hoàng Việt. Đây sẽ là nền tảng cho những cuộc đấu tranh quyết liệt hơn trong phần tiếp theo của vở kịch.

Vào những năm 80 của thế kỷ XX, công chúng yêu thích kịch đã có dịp thưởng thức những tác phẩm mang tính thời sự nóng hổi từ nhà thơ, nhà soạn kịch tài ba Lưu Quang Vũ. Những vấn đề quan trọng của đất nước trong thời kỳ chuyển đổi và đổi mới để xây dựng một quốc gia mạnh mẽ đã được đưa ra một cách rõ ràng và sâu sắc trong vở kịch "Tôi và chúng ta" của ông. Vở kịch này không chỉ gây tiếng vang mà còn khơi dậy những suy ngẫm về mối quan hệ giữa cá nhân và tập thể, giữa tư duy bảo thủ và đổi mới táo bạo, cổ vũ những con người có năng lực và nhiệt huyết để thay đổi phương thức làm việc và suy nghĩ cũ, góp phần xây dựng đất nước.

Vở kịch tập trung vào những xung đột diễn ra trong một xí nghiệp nhà nước, với hai nhóm nhân vật chủ chốt: giám đốc Hoàng Việt và kỹ sư Lê Sơn - đại diện cho những người muốn thay đổi và cứu vãn tình hình; đối lập là phó giám đốc Nguyễn Chính, người bảo vệ tư duy lạc hậu, tìm cách củng cố vị trí và lợi ích cá nhân. Mâu thuẫn này đẩy mạch kịch phát triển qua một cuộc họp, nơi Hoàng Việt công khai thách thức những phương thức sản xuất cũ, đề xuất phương án cải cách của Lê Sơn.

Đoạn kịch này phản ánh sự đối lập giữa cái Tôi và cái Chúng ta, một mối quan hệ vừa mang tính cá nhân lại vừa mang tính tập thể, được thể hiện qua sự đấu tranh giữa quyền lợi và trách nhiệm. Đối mặt với những nhân vật bảo thủ, cuộc đấu tranh trở nên phức tạp khi họ dùng sức mạnh của tập thể để ngăn cản những đổi mới, dù rằng sự thay đổi đó là cần thiết cho sự phát triển chung.

Cảnh ba của vở kịch là nơi tập trung sự căng thẳng, khi giám đốc Hoàng Việt công bố kế hoạch mở rộng sản xuất và cải cách phương thức làm việc. Tuy nhiên, ngay cả Lê Sơn - người đề xuất phương án, cũng không ngờ rằng mọi thứ lại diễn ra nhanh chóng và quyết liệt đến vậy. Lê Sơn, dù là người hiểu rõ chuyên môn, nhưng cũng lo ngại khi phải đối mặt với một hệ thống trì trệ lâu dài, được thể hiện qua sự do dự và tâm lý bất bình của công nhân.

Cuộc đấu khẩu tiếp theo giữa Hoàng Việt và những nhân vật bảo thủ, như Nguyễn Chính và Trưởng phòng Tài vụ, chính là cuộc chiến giữa đổi mới và bảo thủ. Hoàng Việt không ngừng đặt câu hỏi, thể hiện bản lĩnh lãnh đạo, và khẳng định mục tiêu cải cách là để phục vụ lợi ích chung của tập thể, không phải lợi ích cá nhân. Câu hỏi của Hoàng Việt về sự vô lý trong phương pháp quản lý cũ đã chỉ rõ sự thiếu hợp lý trong cách tiếp cận của Nguyễn Chính, người chỉ chú trọng thành tích và lợi ích cá nhân.

Khi Nguyễn Chính sử dụng lý lẽ mượn danh tập thể để bảo vệ lợi ích cá nhân, Hoàng Việt đã không ngần ngại phản bác, khẳng định rằng xí nghiệp không thể chỉ làm vì lợi ích trước mắt mà phải vì sự phát triển bền vững của công nhân và xã hội. Hoàng Việt đã làm rõ mục đích của những cải cách: không phải là sự độc đoán, mà là một quyết định vì lợi ích chung của cộng đồng.

Câu chuyện tiếp tục khi những người bảo thủ, như Trưởng phòng Tài vụ, tìm cách ngăn cản cải cách bằng những lý do tài chính không chính đáng. Mặc dù có sự phản đối mạnh mẽ, Hoàng Việt vẫn giữ vững lập trường và khẳng định sẽ thực hiện đổi mới bằng cách duy trì nguyên tắc lãnh đạo. Điều này cho thấy sự quyết tâm không thay đổi của một người lãnh đạo có tầm nhìn xa.

Với tinh thần đổi mới, Hoàng Việt không chỉ bảo vệ quyền lợi của công nhân mà còn chứng minh khả năng lãnh đạo vượt qua mọi khó khăn. Anh đã khắc phục mọi trở ngại bằng cách đưa ra những giải pháp hợp lý và quyết đoán. Tinh thần đổi mới của anh đã không chỉ giúp xí nghiệp tiến bộ mà còn góp phần củng cố niềm tin vào sự lãnh đạo của anh trong tập thể.

Vở kịch còn mang đến một thông điệp sâu sắc về mối quan hệ giữa cái tôi và cái chúng ta, về sự phân biệt giữa những người nhân danh tập thể để bảo vệ lợi ích cá nhân và những người thật sự cống hiến vì lợi ích chung. Những cuộc tranh luận trong vở kịch, như giữa Hoàng Việt và Nguyễn Chính, không chỉ là cuộc chiến giữa hai nhân vật mà còn là cuộc chiến giữa hai quan điểm sống: bảo thủ và đổi mới.

Với bối cảnh đất nước trong những năm 80, những gì được thể hiện trong vở kịch thực sự mang tính tiên đoán. Hoàng Việt không đơn độc trong cuộc chiến này. Anh được sự ủng hộ của quần chúng như bà Bộng, ông Quých, và Lê Sơn, những người đứng về phía anh dù có những lúc băn khoăn. Như những nhân vật trong truyện "Đông Ki-sốt", Hoàng Việt là hình mẫu của những người dám đối mặt với thử thách và không từ bỏ lý tưởng của mình, mặc dù biết rằng họ sẽ phải đối diện với những thử thách gian nan.

Cuộc sống ngày nay đã chứng minh rằng những quan điểm trong vở kịch của Lưu Quang Vũ là đúng đắn, và nó vẫn mang giá trị lớn lao trong việc cổ vũ cho những con người dám nghĩ, dám làm vì lợi ích chung. Đặc biệt, trong bối cảnh hiện nay của đất nước, sự quyết tâm và dũng cảm của những con người như Hoàng Việt là cần thiết để đạt được mục tiêu "dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh" và thực hiện thành công những lý tưởng cao cả của chủ nghĩa xã hội.